ÇEVRE DİPLOMASİSİ İLE SÜRDÜRÜLEBİLİR KALKINMA İLİŞKİSİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 2, 152 - 170, 04.10.2024

Ömer Duman , Halil İbrahim Aydın

https://doi.org/10.59274/enderun.1544807

Öz

Küresel dünyada 1960’lı yıllardan itibaren çevre sorunları ve sürüdürülebilir kalkınma; çevre diplomasisi ile uluslararası hukuk kişilerinin insiyatifleri doğrultusunda çok taraflı bir boyut kazanmıştır. Bu anlamda çevre diplomasisi yumuşak güç saikleri üzerinde şekillenmektedir. Bu çalışma ile uluslararası toplum tarafından önemli bir yeri olan çevre diplomasisi ile çevre sorunları ve sürüdürülebilir kalkınma ilişkilendirilmektedir. Bu minvalde, 1972 tarihli Stockholm konferansıyla başlayan, çevre sorunlarına ve sürüdürülebilir kalkınmaya yönelik diplomatik girişimler; 1983 tarihli BM Düna Çevre ve Kakınma Komisyonu, 1987 tarihli Bruntland Raporu ve diğer uluslararası konferans, zirve, andlaşma ve raporlar düzleminde devam etmiştir. Bu minvalde küresel ve uluslararası arenada çevre diplomasisi; çevre sorunları (küresel ısınma, iklim değişikliği, hava ve su kirliliği vs.) ve sürdürülebilir kalkınma ilişkisi üzerinde şekillenmektedir. Küresel iklim değişikliği ile beraber her geçen gün önemi artan çevre diplomasisi ve sürdürülebilir kalkınma kavramları çalışmanın konusunu oluşturmaktadır. Bu çalışma ile çevre diplomasisi ile sürdürülebilir kalkınma ilişkisinin Türkiye örneği üzerinden tahlil edilmesi amaçlanmıştır. Çalışmada, metedolojik olarak karşılaştırmalı analiz yöntemine başvurulmuştur. Bu çalışma ile Türkiye’de çok taraflı çevre diplomasisinin gelişmesine istinaden sürdürülebilir kalkınma unsurlarında da ilerleme olduğu sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Çevre Diplomasisi, Sürdürülebilir Kalkınma, Türkiye

Kaynakça

• Abdurahmanlı, Elvin. (2021). ‘‘Definition of Diplomacy And Types of Diplomacy Used Between States’’, Anadolu Akademi Sosyal Bilimler Dergisi , Cilt 3, Sayı 3, ss.580-603.
• Akan, Selen. (2024)‘‘Deniz Güvenliği ve Bölgesel Sahiplik İlkesi Perspektifinden Doğu Akdeniz’’, Akdeniz’de Güvenlik, İstikrar ve İş Birliği, Edit: Enver Arpa, Ankara: Ortadoğu Yayınları, ss.81-106
• Aksu, Ceren. (2011). Sürdürülebilir Kalıkıma ve Çevre, Güney Ege Kalkınma Ajansı Raporu, ss.1-34.
• Altunbaş, Derya. (2023). ‘‘Uluslararası Sürdürülebilir Kalkınma Ekseninde Türkiye'deki Kurumsal Değişimlere Bir Bakış’’, Yönetim Bilimler Dergisi, Cilt: 1 Sayı: 1-2, ss.103-118.
• Arar, Güzin. (2022). ‘‘Çevre Diplomasisi Dediğimiz...’’, https://www.mfa.gov.tr/cevre-diplomasisi-dedigimiz___-.tr.mfa, Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı, Erişim Tarihi: 12.08.2024.
• Aydın, Halil İbrahim. (2016). Sosyal Sermaye ve Kalkınma, Efil Yayınevi, Ankara.
• Balaam, David N. ve Dillman, Bradford. (2015). Uluslararası Ekonomi Politiğe Giriş, Çev: Nasuh Uslu, , Ankara: Adres Yayınları, 1.Baskı.
• Birleşmiş Milletler. (1998). ‘‘BM İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi’ne Yönelik Kyoto Protokolü’’, T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı, https://webdosya.csb.gov.tr/db/iklim/editordosya/kyoto_protokol.pdf, Erişim Tarihi: 12.08.2024.
• Büyükçolpan, Ece. (2022). ‘‘Küresel Yönetişimde Yükselen Güçlerin İklim Diplomasisi: Hindistan ve Çin Örnekleri’’, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Çatal, Betül ve Doğan, Mustafa. (2018). ‘‘Yeni Diplomatik Yöntemler: Çevre Diplomasisi’’, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (40), ss.16-31.
• Denek, Selçuk. (2019). ‘‘Sürdürülebilir Kalkınmadan Sürdürülemez Çevreye Doğru: Çevre – Kalkınma İkilemi’’, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21(3), ss.817-842.
• Ergün, Turan ve Çobanoğlu, Nesrin. (2012). ‘‘Sürdürülebilir Kalkınma ve Çevre Etiği’’, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(1), ss.97-123.
• Erkut, Merve ve Yenilmez, Meltem Ince. (2023). ‘‘Sosyal Politika ile Sürdürülebilir Kalkınma İlişkisi: G7 Ülkeleri Kapsamında Bir Analiz’’, Journal of Emerging Economies and Policy, 8(2), ss.95-108
• Gedik, Yasemin. (2020). ‘‘Sosyal, Ekonomik ve Çevresel Boyutlarla Sürdürülebilirlik ve Sürdürülebilir Kalkınma’’. Uluslararası Ekonomi Siyaset İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, 3(3), ss.196-215.
• Gürlük, Serkan. (2010). ‘‘Sürdürülebilir Kalkınma Gelişmekte Olan Ülkelerde Uygulanabilir mi?’’, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 5(2), ss.85-99.
• Gürseler, İ. Güneş. (2008). ‘‘İnsan Hakları, Çevre, Anayasa’’, TBB Dergisi, Sayı 75, ss.199-208.
• Han, Ergün ve Kaya, Ayten Aysen. (2012). Kalkınma Ekonomisi Teori ve Politika. Ankara: Nobel Yayınevi, 7. Baskı.
• İskit, Temel. (2018). Diplomasi Tarihi, Teorisi, Kurumları ve Uygulamaları, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 6.Baskı.
• Kartal, Büşra Selin. (2022). ‘‘Çevre Diplomasisi: Türkiye'nin Potansiyeli’’, https://tr.bilkenteprc.com/post/%C3%A7evre-diplomasisi-t%C3%BCrkiye-nin-potansiyeli-b%C3%BC%C5%9Fra-selin-kartal, Synergy, Erişim Tarihi: 12.08.2024.
• Kaya, Funda ve Ek, H. Nurcan. (2021). ‘‘Kalkınmanın Çevre Sorunları Üzerine Etkisi: Sürdürülebilir Kalkınma Kavramına Bütüncül Bir Bakış’’, Şehir Sağlığı Dergisi, 2(2), ss.79-84.
• Keleş, Ruşen. (2023). ‘‘Dünyada Ve Türkiye’de Çevre Politikaları Ve Sürdürülebilir Kalkınma’’, Çevre, Şehir ve İklim Dergisi, Sayı: 3, ss.24-30.
• Mamchii, Oleksandra. (2024). ‘‘Types of Diplomacy and Diplomatic Practice In 21st Century’’, https://bestdiplomats.org/types-of-diplomacy/, Best Diplomats, Date of Access: 12.08.2024.
• Munasinghe, Mohan. (2009), Sustainable Development in Practice: Sustainomics Methodology and Applications, Cambridge University Press, New York.
• Özgen, Nurettin. (2018). ‘‘Sürdürülebilir Kalkınma Kavramı Üzerine Bir Araştırma’’, 3. Uluslararası El Ruha Sosyal Bilimler Kongresi, 2-4 Kasım Şanlıurfa.
• Özsoy, Ceyda Erden ve Dinç, Ahmet. (2016). ‘‘Sürdürülebilir Kalkınma ve Ekolojik Ayak İzi’’, Finans Politik Ve Ekonomik Yorumlar, Saayı: 619, ss.35-55.
• Şahinöz, A. (2019). Sürdürülemeyen “Sürdürülebilir Kalkınma”, Ufuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Yıl. 8, Sayı: 15, ss.77-101.
• T.C. Resmi Gazete, (1961). ‘‘Halkoyun Sunulaca Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’’, https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/10816.pdf, 31 Mayıs 1961, Erişim Tarihi: 16.08.2024.
• T.C. Resmi Gazete, (1982). ‘‘1982 Anayasası’’, https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/17844.pdf, 20 Ekim 1982, Erişim Tarihi: 16.08.2024.
• Toprak, Düriye. (2006). ‘‘Sürdürülebilir Kalkınma Çevresinde Çevre Politikaları ve Mali Araçlar’’, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt: 2, Sayı: 2, ss.146-169.
• Türkiye Cumhuriyeti Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı. (2024). ‘‘Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’ın Tarihçesi’’, https://csb.gov.tr/tarihcemiz-i-7012, Erişim Tarihi: 16.08.2024.
• Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı. (2022). ‘‘Birleşmiş Milletler Çevre Programı (UNEP)’’,https://www.mfa.gov.tr/birlesmis-milletler-cevre programi.tr.mfa#:~:text=T%C3%BCrkiye%2C%20UNEP%20Y%C3%B6netim%20Konseyi%20%C3%BCyesi%20de%C4%9Fildir.&text=1972%20y%C4%B1l%C4%B1nda%20Stokholm%27de%20ger%C3%A7ekle%C5%9Ftirilen,bir%20organ%C4%B1n%20kurulmas%C4%B1na%20karar%20verilmi%C5%9Ftir., Erişim Tarihi: 17.08.2024.
• Türkye Barolar Birliği. (2014). ‘‘Uluslararası Çevre Sözleşmeleri’’, 2.Basım, Türkiye Barolar Birliği Yayınları : 247, Ankara, ss.65-71.
• Uyanık, Mesut & Kara, Ş. Metin & Gürbüz, Bilal. (2012). ‘‘Sürdürülebilir Kalkınmada Biyoçeşitliliğin Önemi’’, Türk Bilimsel Derlemeler Dergisi, 5(2), ss.125-127.
• Yeni, Onur. (2014). ‘‘Sürdürülebilirlik ve Sürdürülebilir Kalkınma: Bir Yazın Taraması’’, Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 16/3, ss.181-208.