ATATÜRK ÜNİVERSİTESİ KAMPÜSÜNÜN ANTROPOMETRİK ANALİZİ

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 1, 49 - 67, 15.04.2024

Metin Demir Aykut Rüzgar Özlem Burcu Aksoy Ahmet Mesut Caner Gülşen Duran

https://doi.org/10.33439/ergonomi.1330751

Öz

Antropometri, mimarlık ve peyzaj mimarlığı mesleklerinde her zaman göz önünde bulundurulması gereken önemli bir parametre olup tasarımcıların, dış / iç mekanla ilgili faaliyetler gerçekleştirirken insan vücudunu yerleştirmek için gerekli temel minimum alanı belirlemesine yardımcı olur. Antropometrik analojiler, insan vücuduna ve tasarım hedefiyle olan ilişkisine odaklanır. Çalışma kapsamında, antropometri kavramı literatürlerle açıklanarak, Peyzaj Mimarlığı-Antropometri ilişkisi ve antropometrik standartlar irdelenmiştir. Araştırma alanı olarak Atatürk Üniversitesi yerleşkesi seçilmiş, antropometrik veriler doğrultusunda mevcut uygulamalar araştırılmıştır. Peyzaj konstrüksiyon elemanlarının antropometrik standartlar bakımdan değerlendirilmesi 2 başlık altında incelenmiştir. Bunlar; 1. Zemin elemanları (Merdivenler, Rampalar, Yollar, Kaldırımlar, Döşeme elemanları), 2. Donatı birimleri (Aydınlatma elemanları, Çöp kutuları, Oturma elemanları, İşaret levhaları, Sınırlandırıcı ve Bitkisel elemanlar) oluşmaktadır. Yapılan bu çalışmada Atatürk Üniversitesi Kampus örneğinde peyzaj donatı elemanlarının ergonomik ve antropometrik açıdan doğru ve yanlış uygulamaları ortaya konmuş, yapılan yanlış ve eksik uygulamaların ne şekilde düzeltilebileceği için önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Antropometri, Atatürk Üniversitesi, Kampüs, Peyzaj Mimarlığı, Ergonomi.

ANTROPOMETRIC ANALYSIS OF ATATÜRK UNIVERSITY CAMPUS

Öz

Anthropometry is an important parameter that should always be considered in the architecture and landscape architecture professions, helping designers determine the bare minimum space required to accommodate the human body when performing outdoor/indoor related activities. Anthropometric analogies focus on the human body and its relationship to the design goal. Within the scope of the study, the concept of anthropometry was explained in the literature, and the relationship between Landscape Architecture and Anthropometry and anthropometric standards were examined. Atatürk University campus was chosen as the research area, and current applications were investigated in line with anthropometric data. The evaluation of landscape construction elements regarding anthropometric standards has been examined under two headings. These; consist of 1. Floor elements (Stairs, Ramps, Roads, Sidewalks, Flooring elements), 2. Equipment Elements (Lighting elements, Trash cans, Seating elements, Sign boards, limiters, and Vegetative elements). In this study, the ergonomic and anthropometric correct and incorrect applications of landscape reinforcement elements in the example of Atatürk University Campus were revealed, and suggestions were made on correcting the inaccurate and incomplete applications.

Anahtar Kelimeler

Anthropometry, Atatürk University, Campus, Landscape Architecture, Ergonomics.

Kaynakça

• Akpınar Külekçi, E. (2018). Kent Donatı Elemanlarında Özgün Tasarımların Peyzaj Ergonomisi Yaklaşımıyla İrdelenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Mimarlık Bilimleri ve Uygulamaları Dergisi, 3(2), 89-109.
• Akpınar Külekçi, E. (2018a). Erzurum’da Kentsel Mekanlarda Kullanılan Bazı Kent Donatı, Zemin ve Bitkisel Elemanlarının Ergonomik ve Antopometrik Yönden İncelenmesi. ATA Planlama ve Tasarım Dergisi, Cilt:2, Sayı:2, 35-46.
• Aksu, Ö. V. (2013). Kent Mobilyaları Tasarımında Özgün Yaklaşımlar. İnönü Üniversitesi Sanat Ve Tasarım Dergisi, 2(6).
• Ankara University Open Textbooks, (2019). Ankara Üniversitesi Açık Ders Kitapları., Erişim Adresi: chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://acikders.ankara.edu.tr/pluginfile.php/134487/mod_resource/content/1/ANTROPOMETR%C4%B0.pdf.
• Aslan, B. G., Akça, Ş. B. ve Aşur, F. (2018). Examination Of Landscape Equipment Elemente İn Terms Of Ergonomic And Antropometric: Zonguldak Bülent Ecevit University Farabi Campus Example, ISUEP2018 Uluslararası Kentleşme ve Çevre Sorunları Sempozyumu: Değişim/Dönüşüm/Özgünlük, 28-30 Haziran, 100-106.
• Aslanboğa, İ. (2002). Odunsu Bitkilerle Bitkilendirmenin İlkeleri, T.C. Orman Bakanlığı Ege Ormancılık Araştırma Müdürlüğü, 131.
• Başal M., Memlük Y., Yılmaz O., & Kurum E. (1997). Peyzaj Konstrüksiyonu. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları: 1484, Ders Kitabı:445, Ankara, 186.
• Bulut Y., Atabeyoğlu Ö., & Yeşil P. (2008). Erzurum Kent Merkezi Donatı Elemanlarının Ergonomik Özelliklerinin Değerlendirilmesi Üzerine Bir Araştırma. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Bilimleri Dergisi, 14(2): 131-138.
• Çakin, Mine & Güngör, Sertaç. (2023). Selçuk Üniversitesi Alaeddin Keykubat Kampüsünün Peyzaj Görsel Kalitesinin Kullanıcı Görüşleri ile Belirlenmesi ve Değerlendirilmesi. Turkish Journal of Agriculture - Food Science and Technology. 11. 131-139. 10.24925/turjaf.v11i1.131-139.5774.
• Children's Playground Equipment, (2008). Çocuk Oyun Alanı Ekipmanları., Erişim Adresi: http://www.parktasarim.com/ bilgi.php?fid=a2&lang=tr&m=33
• Doğan, C., & Altan, O. (2007). Kamusal Alanda Oturma Eylemi ve Ergonomik İlkeler. Megaron YTÜ Mim. Fak. E-Dergisi, 2(3):159-166.
• Game Group Technical Specification, (2008). Oyun Grubu Teknik Şartnamesi., Erişim Adresi: www.pendik.bel.tr/documents/ custom/ oyun_grubuteknik_sartnamesi. doc
• Güleç, E. (2006). Ankara Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projesi Kesin Raporu, Anadolu İnsanının Antropometrik Boyutları, Proje No: 20030901018.
• Gülgün, B., & Türkyılmaz, B. (2001). Peyzaj Mimarlığında ve İnsan Yaşamında Ergonominin Yeri-Önemi ve Bornova Örneğinde Bir Araştırma. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, cilt (vol.): 38, no: 2-3, İzmir, 164
• Güzel, A. G., Sözen, M. F. (2003). Tarih-Kent ve Estetik Bağlamında Kent Mobilyaları: Antalya, Kaleiçi Örneği, II. Uluslararası Kent Mobilyaları Sempozyumu & Fuarı Bildiriler Kitabı, 24-27 Nisan, 159-169.
• Kahraman, C. (1998). Kentsel Mekan Sürekliliği/Süreksizliği ve Güvenlik İhtiyacı İlişkisi, Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Karakaya, A. F., Ada, C., Güler, H. ve Işkın, R. (2006) Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri İçin Üniversite Kampüslerinde Tasarım Kriterlerin Belirlenmesi, 5. Uluslararası Sanat ve Tasarım Eğitimi Sempoyumu, 27-28 Nisan, 562-573.
• Karayılmazlar, A. S. (2017). Kamusal Alanların Kentsel Ergonomi Açısından İrdelenmesi, Bartın Örneği. Yüksek Lisans Tezi. Bartın Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. Bartın.
• Kartay A., & Korkut, A. B. (2009). Peyzaj Mimarlığı Antropometri İlişkisi: İstanbul Örneği, Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 6(3), 245-255.
• Kılıç, D. (2019). Atatürk Üniversitesi doğu kampüsü otopark sorununun değerlendirilmesi (Master's thesis, Fen Bilimleri Enstitüsü).
• Kuşkun, P. (2002). Erzurum Kent Bütününde Donatı Elemanlarının Kullanımı Üzerine Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi. Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü . Erzurum.
• Kuzulugil, A., Ünsal, Ö., Aytatlı, B and Yıldız, N.D. (2022). Üniversite Yerleşkelerinin Mekân Dizim Analizi ile Değerlendirilmesi: Atatürk Üniversitesi Örneği. 5th International Symposium on Innovative Approaches in Smart Technologies 28-29 May 2022, Turkey https://doi.org/10.36287/setsci.5.1.017
• Kuzulugil, Ali & Ünsal, Ömer & Aytatlı, Başak & Demircioglu, Nalan. (2022). Üniversite Yerleşkelerinin Mekân Dizim Analizi ile Değerlendirilmesi: Atatürk Üniversitesi Örneği. 10.36287/setsci.5.1.017.
• Neufert, E. (1978). Neufert Yapı Tasarımı Temel Bilgileri, Güven Yayıncılık, 528
• Neufert, E. (2000). Yapı Tasarım Bilgisi. Terc. Gizem Tercüme, 35. Baskı, İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım.
• Özaydın, G., Erbil, D. & Ulusay, B. (1991). Kamu Mekanları Tamamlayıcısı Olarak Bildirişim Öğeleri. Kamu Mekanları Tasarımı ve Kent Mobilyaları Sempozyumu, Bildiriler Kitabı, İstanbul, S.63-67.
• Playground Elements I. (2004). Oyun Alanı Elemanları I., Genel Güvenlik Kuralları ve Deney Metotları, Türk Standartları Enst., TS EN 1176- 1/A1.
• Playground Elements II. (2004). Oyun Alanı Elemanları II., Salıncaklar İçin Özel Güvenlik Kuralları ve Deney Metotları, Türk Standartları Enst., TS EN 1176-2/A1.
• Playground Elements III. (2004). Oyun Alanı Elemanları III., Kaydıraklar İçin İlâve Özel Güvenlik Kuralları ve Deney Metotları, Türk Standartları Enst., TS EN 1176-3/A1.
• Playground Elements. (2000). Oyun Alanı Elemanları, Türk Standartları Enstitüsü, TS EN 1176-6.
• Seçkin, Ö. B. (1997). Peyzaj Yapıları. 2. İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Yayınları, Yayın No: 447, 231, İstanbul
• Şişman, E. E., Yetim, L. (2004). Tekirdağ Kentinde Donatı Elemanlarının Peyzaj Mimarlığı Açısından İrdelenmesi. Trakya Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 5(1): 43-51.
• Şişman, E.E., & Gültürk, P. (2016). Tekirdağ Kent Merkezi Dış Mekan Tasarım Elemanlarının Antropometrik Açıdan İrdelenmesi. İnönü Üniversitesi Sanat Ve Tasarım Dergisi, 6(14), 1-12.
• Some Safety Rules for Children's Playgrounds, (2008). Çocuk Oyun Alanları İçin Bazı Güvenlik Kuralları, Erişim Adresi: http://www.globalpark. com.tr/page.asp?id=119&title=Guvenlik
• Taşdemir, T., Üçüncü, K., Balaban, Y., & Aydın, A. (2011). Mobilya Üretim İşçilerinin Antropometrik Verilerine Göre Tezgah Yüksekliklerinin Belirlenmesi (Alan Çalışması). 17.Ulusal Ergonomi Kongresi.
• TSE, (1990a). Oturma Bankları. Türk Standartları Enstitüsü, TS 7941, Ankara.
• TSE, (1990b). Şehir içi yolları-yaya kaldırımı boyutlandırma ve yapım esasları. Türk Standartları Enstitüsü, TS 7937, Ankara.
• TSE, (1999). TS 12576 Şehir içi yollar- Özürlü ve Yaşlılar için Sokak, Cadde, Meydan ve Yollarda Yapısal Önlemler ve İşaretlemelerin Tasarım Kuralları.Tunay, M., Melemez, K., Dizdar, E. N. (2005). Yüksek Öğrenimde Kullanılan Okul Sıra ve Masalarının Antropometrik Tasarımı (Bartın Orman Fakültesi Örneği), Teknoloji Dergisi, 8(1): 93-99
• Uzun, G. (2000). Peyzaj Konstrüksiyonu I, Ç. Ü. Zir. Fak. Genel Yayın No: 125, Ders Kitapları Yayın No: 37, Adana, 256
• Uzun, G., (1997). Peyzaj Konstrüksiyonu II. Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Genel Yayın No: 137, Ders Kitapları Yayın No: 42, Adana, 296
• Yıldızcı, A. C. (2001). Kent Mobilyaları Kavramı ve İstanbul’daki Kent Mobilyalarının İrdelenmesi, I. Uluslararası Kent Mobilyaları Sempozyumu, Bildiriler Kitabı, İstanbul, 29, 34.
• Yılmaz, H. (2003). Atatürk Üniversitesi Tanıtımı, Üniversite Yerleşke Planlaması ve Çevre Düzenlemesi 1. Ulusal Çalıştayı, 16–17–18 Ekim 2003, Malatya.
• Yörük, G., Gülgün, B., Sayman, M., & Ankaya, F.Ü. (2006). Peyzaj Planlama Çalışmaları Kapsamında Ege Üniversitesi Kampüs Örneğindeki Peyzaj Donatı Elemanlarının Ergonomik-Antropometrik Açıdan İrdelenmesi, Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 43(1):157–168.
• Yörük, İ., Gülgün, B., Sayman, M. ve Ankaya, F.Ü. (2006). Peyzaj Planlama Çalışmaları Kapsamında Ege Üniversitesi Kampüs Örneğindeki Peyzaj Donatı Elemanlarının Ergonomik-Antropometrik Açıdan İrdelenmesi. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 43(1), 157-168.
• Yurtdaş, A. (1994). İzmir Kenti Örneğinde Estetik ve İşlevsel Amaçlı Bazı Donatı Elemanları ve Bunlara İlişkin Uygulamaların Yeterlilikleri Üzerine Araştırmalar. Yüksek Lisans Tezi. Ege Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. İzmir.