Türkiye’de Kayıt Dışı Ekonomi Kaynaklı Vergi Kaybının Önlenmesi Açısından Bankacılık Sisteminin Değerlendirilmesi

Yıl 2023, Cilt: 19 Sayı: 1, 195 - 214, 27.06.2023

Serdar Şahin

Öz

Günümüz modern dünyasında sosyal refah devleti anlayışıyla çeşitlenen kamusal faaliyetler nedeniyle artan kamu harcama düzeyi kamu kesimi gelir ihtiyacını artırmış ve etkin vergileme önem kazanmıştır. Ülkemizde olduğu gibi ağırlıklı olarak beyana dayalı vergi sitemine sahip günümüz devletlerinde vergilemede etkinliğin sağlanmasını engelleyen en önemli unsur kayıt altına alınamayan ekonomik faaliyetlerdir. Kendilerine yüklenilen amaçları gerçekleştirme güdüsüyle hareket eden devletler bu kapsamda kayıt dışı ekonomi nedeniyle oluşan gelir kaybını önlemek amacıyla bir takım vergi güvenlik önlemlerini geliştirmektedirler. Vergi denetim elemanları her ne kadar özverili çalışsalar da mükellef sayısı ve denetim elemanı sayısı arasındaki orantısızlık ve ayrıca denetim elemanlarının iş yükleri dikkate alındığında emek yoğun gerçekleştirilen denetim faaliyetlerinin kayıt dışı ekonominin engellenmesinde yetersiz kalacağı aşikardır. Bu nedenle günümüz dünyasında vergi kayıp ve kaçağının önlenebilmesi için etkili bir denetim kadrosunun yanı sıra teknolojik gelişmelerden yararlanılması zorunlu hale gelmiştir. Ülkemizde vergiye tabi işlemlerin kayıt altına alınmasında teknolojik imkânların ve bankacılık sisteminin kullanılması son dönemlerde üzerinde önemle durulan bir konudur. Bu doğrultuda çalışmanın amacı; ülkemizde kayıt dışı ekonomik faaliyetlerin engellenmesine yönelik bankacılık temelli uygulamaların, kayıt dışı ekonomi nedeniyle oluşan vergi kaybının önlenmesinde etkisinin değerlendirilmesidir. Bu kapsamda çalışmada kayıt dışı ekonomi tanımlanmış ve ardından ülkemizde kayıt dışı ekonominin ortaya çıkardığı vergi kaybını önlemeye yönelik bankacılık sistemi temelli uygulamalar açıklanmıştır. Sonuç olarak; Türk vergi hukukunda yer alan bankacılık sistemi temelli vergi güvenlik önlemlerinin vergisel kayıt dışılığın önlenmesinde etkili olduğu ancak tek başına yeterli olmayıp teknoloji temelli etkin bir denetim sistemiyle desteklenmesi gerektiği kanaatine ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kayıt dışı ekonomi, Bankacılık Sistemi, Vergi Güvenlik Önlemleri, Vergi Kaybı, Vergi İncelemesi

Teşekkür

İlginize Teşekkür Ederim.

Evaluation Of The Banking System In Terms Of Prevention Of Tax Losses From The Informal Economy in Türkiye

Öz

In today's modern world, the increasing level of public expenditure due to the varied governmental activities together with the understanding of the social welfare state has increased public sector revenue need and effective taxation has gained importance. As in our country, the most important factor preventing efficiency in taxation in today's states, which have predominantly a tax system based on self-declaration, is unregistered economic activities. In this context, states that act with the motive of realizing the objectives assigned to them develop some tax security measures in order to prevent the loss of tax revenue due to the informal economy. Although the tax inspectors work devotedly, labor-intensive inspection activities will be insufficient to prevent the informal economy, considering the disproportion between the number of taxpayers and the number of inspection personnel, as well as the workload of the inspection personnel. For this reason, in today's world, it has become necessary to use technological developments as well as an effective audit staff in order to prevent tax loss and evasion. The use of technological facilities and the banking system in recording taxable transactions in our country has been emphasized recently. The aim of this study; Evaluates the effects of banking-based practices aimed at preventing informal economic activities in our country on the prevention of tax losses arising from the informal economy. In this context, in this study, the informal economy is defined, and then banking system-based applications to prevent tax loss due to the informal economy in our country are explained. In conclusion; it has been concluded that the banking system-based tax security measures in Turkish tax law are effective in preventing tax informality, but they are not sufficient on their own and should be supported by an effective technology-based audit system.

Anahtar Kelimeler

Informal economy, Banking System, Tax Security Measures, Tax Loss

Kaynakça

• Acar, İ. A. (2004). Ulus Devletin Vergi Açmazı: Kredi Kartları, Hayali İhracat ve E-Ticaret Kapsamında Bir Değerlendirme, Vergi Dünyası Dergisi, S. 275, Temmuz, 109-113.
• Altuğ, N. (1994). Gelişmiş ve Gelişmekte Olan Ülkelerde Kayıt dışı Ekonominin Kapsamı, Mali Çözüm Dergisi, S. 25, Mart – Nisan, 29-40.
• Altuğ, O. (1994). Kayıt Dışı Ekonomi, Cem Ofset Matbaacılık, İstanbul.
• Ayata, S. (1999). Bir Yerel Sanayi Odağı Olarak Gaziantep’te Girişimcilik, Sanayi Kültürü ve Dış Ekonomik Dünya ile İlişkiler, Ekonomide Durum 6, 85-112.
• Ayyıldız, Y. (2015). Türk Vergi Yargısı: İş Yükü ve Etkinliği, Ankara: Seçkin Yayınları.
• Cagan, P. (1958). The Demand for Currency Relative to the Total Money Supply, Journal of Political Economy Vol. 66, No. 4, August, 303 – 341.
• Ceyhun, E. (2012). Vergi Sisteminde “Robin Hood” Dönemi, Dünya Gazetesi, 31 Aralık.
• Chang, H. J. (2018). Kalkınma Reçetelerinin Gerçek Yüzü, Çev. Onmuş, T. A., İletişim Yayınları, İstanbul.
• Demirbaş, T, Gerçek, A., Giray F., Yüce M. ve Oğuzlar A., (2012). Mükelleflerin E-Vergileme Sistemini Benimsemelerini Etkileyen Faktörlerin Analizi: Bursa Araştırması, Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21(1), 59–84.