LEGAL GROUNDS FOR REOPENING PROCEEDINGS

Yıl 2025, Sayı: 26, 163 - 189, 30.04.2025

Ahmet Seyhan

Öz

Retrial (reopening of proceedings) is an extraordinary legal mechanism that allows for the review of finalized court judgments. While modern legal systems aim to ensure legal stability, they must also safeguard individuals’ access to justice. However, errors in final judgments may occur, leading to violations of individual rights and undermining public trust in the judiciary. In this context, retrial provides a corrective tool to uphold the principles of accuracy and reliability in law. Governed by Articles 374-381 of the Turkish Code of Civil Procedure (HMK), this mechanism applies particularly in cases where courts are improperly constituted, disqualified judges participate in proceedings, forged documents are used, or perjured testimony is provided. This study examines the legal grounds, procedural framework, and application of retrial, analyzing its function within the rule of law principle. Additionally, the scope and limitations of retrial are discussed in light of judicial practice, and differing doctrinal perspectives on the matter are compared.

Anahtar Kelimeler

Retrial , Final Judgment , Extraordinary Legal Remedies , Rule of Law , Fair Trial

YARGILAMANIN İADESİ SEBEPLERİ

Öz

Yargılamanın iadesi, kesinleşmiş mahkeme kararlarının olağanüstü bir denetime tabi tutulmasını sağlayan bir hukuk mekanizmasıdır. Modern hukuk sistemleri, hukuki istikrarı sağlarken bireylerin adalete erişimini de güvence altına almayı hedefler. Ancak kesin hükümlerde hata yapılması mümkündür ve bu hatalar, bireysel hak ihlallerine ve toplumsal adalet duygusunun zedelenmesine yol açabilir. Bu bağlamda, yargılamanın iadesi, kesinleşmiş kararların belirli şartlar altında tekrar incelenmesini mümkün kılarak hukukun doğruluk ve güvenilirlik ilkelerini korumaktadır. Hukuk Muhakemeleri Kanunu (HMK [12 Ocak 2011 tarih ve 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu.]) md. 374-381 kapsamında düzenlenen bu kurum, özellikle mahkemenin hukuka uygun teşkil edilmemesi, yasaklı hâkimin davaya bakması, sahte belge kullanımı ve yalan tanıklık gibi durumlarda devreye girmektedir. Çalışmada, yargılamanın iadesi sebepleri, başvuru süreci ve usul kuralları ele alınarak, bu kurumun hukuk devleti ilkesi çerçevesindeki işlevi detaylı biçimde incelenmiştir. Ayrıca, yargılamanın iadesinin uygulamadaki sınırları ve mahkemeler tarafından değerlendirilme biçimi ele alınarak, konuya ilişkin öğretideki farklı görüşler karşılaştırılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Yargılamanın İadesi , Kesin Hüküm , Olağanüstü Kanun Yolları , Hukuk Devleti , Adil Yargılanma

Kaynakça

• Ali Cem Budak, Varol Karaaslan, Medeni Usul Hukuku, İstanbul, Filiz, 8. Baskı, 2024.
• Baki Kuru, Burak Aydın, Medeni Usul Hukuku El Kitabı, Cilt 2, Ankara, Yetkin, 3. Baskı, 2024.
• Bilge Umar, Hukuk Muhakemeleri Kanunu Şerhi, Ankara, Yetkin, 2. Baskı, 2014.
• Erhan Günay, Olağanüstü Kanun Yolları, Ankara, Seçkin, 4. Baskı, 2023.
• Hakan Pekcanıtez, Oğuz Atalay, Muhammet Özekes, Medenî Usûl Hukuku Ders Kitabı, İstanbul, On İki Levha, 12. Baskı, 2024.
• Hakan Pekcanıtez, Muhammet Özekes, Mine Akkan, Hülya Taş Korkmaz, Medeni Usul Hukuku, İstanbul, On İki Levha, 15. Baskı, 2017.
• Mert Namlı, Türk ve Fransız Medeni Usul Hukuku'nda Yargılamanın Yenilenmesi, İstanbul, Beta, 2014.
• Muhammet Özekes, “Medenî Usûl Hukukunda Yok Hüküm ve Etkisiz Hüküm”, Yargıtay Dergisi, Cilt 26, Sayı 4, 2000, s. 661-699.
• Murat Atalı, İbrahim Ermenek, Ersin Erdoğan, Medeni Usul Hukuku, Ankara, Yetkin, 7. Baskı, 2024.
• Murat Yavaş, Medeni Usul Hukukunda Temyiz, Ankara, Seçkin, 2015.
• Nilüfer Boran Güneysu, Medenî Usûl Hukukunda Karar, Ankara, Adalet, 2014.
• Nilüfer Boran Güneysu, “Yargılamanın İadesi Sebebi Olarak Üçüncü Kişilerin Hükmün İptalini Talep Etmesi”, Medeni Usul ve İcra-İflâs Hukuku Dergisi, Cilt 12, Sayı 33, 2016, s. 23-62. (Boran Güneysu, Yargılamanın İadesi)
• Ozan Akkuş, “Üçüncü Kişilerin Hükmün İptalini Talep Etmesi Üzerine Bir İnceleme”. Süleyman Demirel Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 10, Sayı 1, 2020, s. 243-272.
• Ramazan Arslan, Ejder Yılmaz, Sema Taşpınar Ayvaz, Emel Hanağası, Medenî Usûl Hukuku, Ankara, Yetkin, 10. Baskı, 2024. Süha Tanrıver, Medenî Usûl Hukuku, Cilt 2, Ankara, Yetkin, 2022.
• Tolga Akkaya, Medenî Usûl Hukukunda İstinaf, Ankara, Yetkin, 2009.
• Zekeriya Yılmaz, Yargılanmanın Yenilenmesi (İade-i Muhakeme), Ankara, Adalet, 2013.