ORTAOKUL ÖĞRENCİLERİNİN İSRAFA İLİŞKİN GÖRÜŞLERİ

Yıl 2022, Cilt: 21 Sayı: 82, 645 - 660, 02.04.2022

Ceren Utkugün

https://doi.org/10.17755/esosder.1024431

Cited By: 1

Öz

Bu araştırma ortaokul öğrencilerinin israfa ilişkin algı ve davranışlarını belirlemek amacıyla temel nitel araştırma deseninde tasarlanmıştır. Araştırmanın çalışma grubu amaçlı örneklem yöntemlerinden kolay ulaşılabilir örneklem ve maksimum çeşitlilik örneklemine göre belirlenen 120 ortaokul öğrencisinden oluşmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı olarak araştırmacı tarafından ilgili literatüre ve uzman görüşüne dayalı olarak geliştirilen açık uçlu sorulardan oluşan anket kullanılmıştır. Araştırma verileri, 2019-2020 eğitim öğretim yılında, Afyonkarahisar il merkezinde yüksek-orta ve düşük sosyo-ekonomik düzeyde bulunan bölgelerden seçilen 3 farklı devlet okulunun 5, 6 ve 7. sınıf düzeylerinde öğrenim gören ortaokul öğrencilerinin katılımıyla toplanmıştır. Araştırma sonunda elde edilen verilerin analizinde içerik analizi yönteminden faydalanılmış, analizler sonucunda elde edilen veriler tablolaştırılarak frekanslarla sunulmuş, doğrudan alıntılarla desteklenmiştir. Sonuç olarak araştırmaya katılan ortaokul öğrencilerinin israf konusunda bilgili ve bilinçli oldukları ancak bunu davranışlarına tam olarak yansıtamadıkları sonucuna ulaşılmıştır. Su, elektrik, ekmek, gıda, para, zaman, kağıt, kıyafet, petrol, doğalgaz gibi hayatın birçok alanında israf yapıldığını insanların bilinçsizliği, duyarsızlığı vurgusuyla açıklamışlardır. İsrafın önlenmesi konusunda dikkat, bilinç, tasarruf, duyarlılık ve paylaşma kelimeleriyle öneriler geliştirmişlerdir. Ancak öğrencilerin israf ettiğiniz kaynaklar nelerdir sorusuna vermiş oldukları yanıtlar israf konusunda duyarlı davranışlar göstermediklerini ortaya çıkarmıştır.

Anahtar Kelimeler

Ortaokul, öğrenci, finansal okuryazarlık becerisi, ekonomi eğitimi, israf

THE OPINIONS of SECONDARY SCHOOL STUDENTS RELATED TO WASTE

Öz

This research is designed in a basic qualitative research pattern to determine the perception and behavior of Secondary School students regarding waste. The study's working group consists of 120 middle school students determined by easy-to-reach sampling and maximum diversity sampling from purposeful sampling methods. A survey consisting of open-ended questions developed by the researcher based on the relevant literature and expert opinion was used as a data collection tool in the research. Research data shows that in the 2019-2020 academic year, 5, 6 and 7 of 3 different public schools selected from regions located at high-middle and low socio-economic levels in the provincial center of Afyonkarahisar. it was collected with the participation of 0 middle school students studying at grade levels. In the analysis of the data obtained at the end of the research, content analysis method was used, the data obtained as a result of the analysis was tabulated and presented with frequencies, supported by direct quotes. As a result, it was concluded that secondary school students who participated in the study were knowledgeable and aware of waste, but could not fully reflect this on their behavior. Water, electricity, Bread, Food, Money, Time, paper, clothing, oil, natural gas, such as many areas of life are wasted in the unconscious, insensitivity of people explained with emphasis. They have developed recommendations on the Prevention of waste with the words Attention, Awareness, saving, sensitivity and sharing. But the answers students gave to the question of what resources you waste found that they did not show sensitive behavior about waste.

Anahtar Kelimeler

Secondary school, student, financial literacy skill, economics education, waste, Secondary school, student, financial literacy skill, economics education, waste

Kaynakça

• Akgün Tekin, Ö., Yüce, S. ve Ergürbüz, E. (2021). Üniversite öğrencilerinin gıda israfı üzerine ampirik bir araştırma. C. Çobanoğlu, E. Günlü Küçükaltan, M. Tuna, A. Başoda ve S. Doğan (edt.) Daha İyi Bir Dünya İçin Turizm içinde, (183-192), University of South Florida M3 Publishing, USA.
• Akhan, N. E. (2013). Adım adım ekonomi okuryazarlığı: Sosyal bilgiler dersleri için alternatif yollar [Özel sayı]. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(14), 1-36. https://doi.org/10.14520/adyusbd.569.
• Akhan, N. E. (2015). Sosyal bilgilerde ekonominin yeri ve önemi. R. Turan ve K. Ulusoy (Ed.), Sosyal bilgilerin temelleri içinde (373-391). Ankara: Pegem Akademi.
• Akhan, N. E. ve Hayta, N. (2014). İlköğretim sosyal bilgiler derslerinde ekonomi okuryazarlığının geliştirilmesi. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 181(181), 205-230.
• Akşam Gazetesi (2019, 25 Temmuz). Türkiye 1 yılda 555 milyar TL kaynağını israf ediyor. https://www.aksam.com.tr/ekonomi/iste-turkiyenin-israf-raporu-1-yilda-555-milyar-lira copegidiyor/haber-992181 adresinden 21.06.2021 tarihinde erişildi.
• Aydın, A. (2021). Turizm öğrencilerinin gıda tüketimi ve israfı konusundaki algı ve tutumları. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Batman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Batman.
• Çınar, F. (2018). Din ve değer ilişkisi: İsrafa karşı farkındalık üzerine uygulamalı bir araştırma. Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 17(33), 39-62. https://doi.org/10.14395/hititilahiyat.443570.
• Ersoy, F. (2019). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının israf algısı. Journal of Innovative Research in Social Studies, 2(2), 91-116.
• Erşan, M. (2018, 8 Temmuz). Her lokma israf dünyayı tüketiyor. Hürriyet. https://www.hurriyet.com.tr/gundem/her-lokma-israf-dunyayi-tuketiyor-40889835).
• Food and Agriculture Organization of The United Nations [FAO] (2011). Global food losses and food waste: Extent, causes and prevention. http://www.fao.org/3/mb060e/mb060e00.pdf adresinden 21.06.2021 tarihinde erişildi.
• Güner, O. (2015). Asrın büyük afeti: İsraf. https://www.researchgate.net/publication/331824357_Asrin_Buyuk_Afeti_Israf_The_Great_Disaster of_the_Century_Waste adresinden 21.06.2021 tarihinde erişildi.
• Highsmith, R. (1990). How do we stand in high school economics today? Social Education, 54(2), 81-83.
• Iwai A. ve Santimataneedol, O. (2018). Environmental education and sustainability in Mataneedol School: A case study of turning the school kitchen waste into the healthy soil and safety food project. International Journal of Environmental and Rural Development, 9 (1), 14-17. https://doi.org/10.32115/ijerd.9.1_14.
• Kallek, C. (2001). İsraf. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 23, 178-180. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Kanık, Z. ve Temiz Dinç, D. (2017). Eğitim-tasarruf ilişkisi: Türkiye için bir uygulama. Bankacılık ve Sigortacılık Araştırmaları Dergisi, 2 (11), 59-91.
• Kowalewska, M. T. & Kollajtis Dolowy, A. (2018). Food, nutrient and energy waste among school students. British Food Journal, 120(8), 1807-1831.
• Merriam, S. B. (2018). Nitel araştırma: Desen ve uygulama için bir rehber. S. Turan (Çev. Ed.). Ankara: Nobel Yayın.
• Miles, M. B. & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. Thousand Oaks, CA: Sage Publications.
• Milli Eğitim Bakanlığı (2018). Sosyal bilgiler dersi öğretim programı (İlkokul ve ortaokul 4, 5, 6 ve 7. sınıflar). Ankara.
• Milli Eğitim Bakanlığı (2018). Hayat bilgisi dersi öğretim programı (İlkokul 1, 2 ve 3. sınıflar). Ankara.
• Mitchell, A. & Pflugh Prescott, M. (2020). Food systems, climate change ande food waste: Knowledge, attitudes and middle school students. Journal of Nutrition Education and Behavior, 52(7), 4-5.
• Muttaqin, Z. (2018). The nature of excessive behaviour (Israf) in the Islamic ekonomic framework. Global Conference on Business and Social Sciences Series. https://www.researchgate.net/publication/330359139 adresinden 21.06.2021 tarihinde erişildi.
• Özçiçek Dölekoğlu, C. (2017). Gıda kayıpları, israf ve toplumsal çabalar. Tarım Ekonomisi Dergisi, 23 (2), 179-186. https://doi.org/10.24181/tarekoder.364946.
• Patterson, J. (2002). Slavery revisited: Using economics reasoning to teach about the past and present. The Social Studies. 93(1), 40-43. https://doi.org/10.1080/00377990209599879.
• Rands, M. Gansemer-Topf, A. M., (2016). Phenomenography: a methodological approach for assessment in student affairs. Education Publications. 45, 1-22.
• Sancaklı, S. (2013). Hadisler çerçevesinde israf olgusunun analizi. İnönü Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 4 (1), 45-86.
• Soysaldı, M. (2005). Kur’an’da israf kavramı. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 18, 93-127.
• Şimşek, A. (2006). İlköğretim öğrencilerine göre sosyal bilgiler dersinde neler olmalıdır?. 15. Eğitim Bilimleri Kongresi. Muğla 13–15 Eylül.
• Temizel, F. (2010). Mavi yakalılarda finansal okuryazarlık. İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş.
• Tepecik, A. ve Gümüş, Ç. (2017). Ekmek israfını önleme konulu sosyal sorumluluk kampanyasına ilişkin akademisyen, uzman ve öğrenci görüşleri. Sanat ve Tasarım Dergisi, 19, 161-181. https://doi.org/10.18603/sanatvetasarim.323109.
• Terzi, H. ve Altunışık, R. (2016). Müslüman tüketicilerin israf kavramına bakışı: Türkiye, Katar ve Endonezya ölçeğinde kültürlerarası bir mukayese. Tarih Kültür ve Sanat Araştırmaları Dergisi, 5 (2), 86-103. https://doi.org/10.7596/taksad.v5i2.524.
• Türk Dil Kurumu (TDK). Güncel Türkçe Sözlük. https://sozluk.gov.tr/kelime=%B0SRAF adresinden 21.06.2021 tarihinde erişildi.
• Uzgören, E., Şengür, M. ve Yiğit, Ü. (2013). Üniversite öğrencilerinin cep telefonu talebinde israfa yönelik davranışlarının analizi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 18(1), 29-44.
• Yeboah, R., Asante, E. A. ve Opoku-Asare, N. A. (2017). Recycling solid waste materials to develop instructional resources for art education. International Journal of Education Through Art, 13 (2), 193-215. https://doi.org/10.1386/eta.13.2.193_1.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yoon, S. J. & Kim, H. A. (2012). Elementary school students’ perception of food waste and factors affecting plate waste rate of school foodservice in the Gyeongnam area. Journal of Korean Dietetic Association, 18(2), 126-140.