Uluslararası Bir Çevre Eğitimi Programı Olan Yeşil Kutu Projesinin Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının Çevreye Yönelik Tutumu, Çevre Bilgisi ve Çevre Dostu Davranışlarına Etkisi

Yıl 2020, Cilt: 5 Sayı: 2, 145 - 166, 30.09.2020

Elif Öztürk , Sinan Erten

Öz

Bu araştırmanın amacı uluslararası “Yeşil Kutu” Projesinin (Greenpack) fen bilgisi öğretmen adaylarının çevreye yönelik tutumları, davranışları, çevre konusundaki bilgileri ve toplamda çevre bilinçleri üzerindeki etkisini araştırmaktır. Ayrıca adayların çevre bilinçleri üzerine etki edebilecek bazı bağımsız faktörler incelenmiştir. Bu çalışma, bir devlet üniversitesinde öğrenim gören 30 öğretmen adayı kontrol grubunda, 30 öğretmen adayı deney grubunda olmak üzere toplamda 60 Fen Bilgisi Öğretmenliği üçüncü sınıf öğrencileri ile yapılmıştır. Araştırmada yarı deneysel yöntemin ön test- son test deney ve kontrol gruplu deseni kullanılmıştır. Çalışmada, ölçme aracı olarak kullanılan “Ön Bilgi Formu” ve “Çevre Bilinci Ölçeği” (ÇBÖ) yoluyla veriler toplanmıştır. Çalışmanın başında ölçme araçları hem deney hem kontrol grubuna uygulanmıştır. Daha sonra deney grubuna “yeşil kutu projesi” etkinlik ve uygulamalarına göre hazırlanmış olan program bir dönem boyunca uygulanırken, kontrol grubunda geleneksel yöntemle ders işlenmiştir. Müdahale sonrasında ÇBÖ her iki gruba da tekrar uygulanmış ve son test puanları kaydedilmiştir. Bulgulara göre, dönem boyunca verilen çevre eğitiminin sonucunda hem kontrol hem deney grubundaki adayların çevreye yönelik olumlu tutumlarında bir artış olduğu, ancak bu artışın anlamlı olmadığı görülmüştür. Bu sonucun çevreye yönelik olumlu ve sürdürülebilir davranışlar kazandırılması bakımından oldukça önemli olduğu düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

çevre bilinci, çevreye yönelik tutum, çevre bilgisi, çevre dostu davranışlar

Kaynakça

• Akıllı, M. ve Yurtcan, M.T. (2010). İlköğretim Fen Bilgisi Öğretmeni Adaylarının Çevreye Karşı Tutumlarının Farklı Değişkenler Açısından İncelenmesi, Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(2), 119-131.
• Alım, M. (2006). Avrupa Birliği Üyelik Sürecinde Türkiye’de Çevre ve İlköğretimde Çevre Eğitimi, Kastamonu Eğitim Dergisi, 14(2), 599-616. Ballantyne, R.R. (1996). Teaching and Learning in Environmental Education: Developing Environmental Conceptions, Journal of Environmental Education, 27(2), 25-35.
• Ballantyne, R.R., Fien, J. ve Packer, J. (2001). Program Effectiveness in Facilitating Intergenerational Influence in Environmental Education: Lessons from the Field.The Journal of Environmental Education, 32(4), 8-15.
• Brause, J. A. ve Wood, D. (1993). Environmental Education in the Schools Creating a Program That Works, USA: Desktop Publishing.
• Büyüköztürk, Ş. (2004). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı, 5.Baskı, Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Erten, S. (2000). Empirische Untersuchungen zu Bedingungen der Umwelterziehung –ein interkulturellervergleich auf der Grundlage der Theorie des geplanten Verhaltens, Tectum Verlag. Marburg.
• Erten, S. (2003). 5. Sınıf Öğrencilerinde “Çöplerin Azaltılması” Bilincinin Kazandırılmasına Yönelik Bir Öğretim Modeli, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25, 94-103. Erten, S. (2005). Okul Öncesi Öğretmen Adaylarında Çevre Dostu Davranışların Araştırılması, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28,91-100.
• Erten, S. (2012). Türk ve Azeri Öğretmen Adaylarında Çevre Bilinci, Eğitim ve Bilim, 37(166), 88-100. Ertürk, S. (1972). Eğitimde Program Geliştirme, Ankara: Meteksan A.Ş. Haktanır, G. ve Çabuk, B. (2000). Okulöncesi Dönemindeki Çocukların Çevre Algıları, IV. Fen Bilimleri Eğitimi Kongresi Bildiri Kitabı, Ankara.
• Kaiser, F.G., Wölfing, S. ve Fuhrer, U. (1996). Enviromental Attitude and Ecological Behavior, Journal of Environmental Psychology, 19, 1-19.
• Keleş, Ö., Uzun, N. ve Uzun, F.V. (2010). Öğretmen Adaylarının Çevre Bilinci, Çevresel Tutum, Düşünce ve Davranışlarının Doğa Eğitimi Projesine Bağlı Deşiğimi ve Kalıcılığının Değerlendirilmesi. Electronic Journal of Social Sciences, 9(32), 384-401.
• McMillian, E.E., Wright, T. ve Karen, B. (2004). Impact of a University –Level Enviromental Studies Class of Students’ Values, The Journal of Enviromental Education, 35(3). Musser, L.M. ve Malkus, A.J. (1994). The Children‟s Attitudes Toward the Environment Scale, The Journal of Environmental Education, 25(3), 22-26.
• Ozaner, F.S. (2004). Çevre (Doğa) Eğitimi. Çevre Sorunlarına Çağdaş Yaklaşımlar -Ekolojik, Ekonomik, Politik ve Yönetsel Perspektifler, İstanbul: Beta Basım A.Ş. Özkan, Ö., Tekkaya, C. ve Geban, Ö. (2001). Ekoloji Konularındaki Kavram Yanılgılarının Kavramsal Değişim Metinleri İle Giderilmesi, Yeni Bin Yılın Başında Fen Bilimleri Eğitimi Sempozyumu Bildiriler Kitabı, İstanbul.
• Palabıyık, H. (2004). Uluslararası Ticaret ve Çevre: Dünya Ticaret Örgütü Üzerine Açıklamalar. Çevre Sorunlarına Çağdaş Yaklaşımlar -Ekolojik, Ekonomik, Politik ve Yönetsel Perspektifler, İstanbul: Beta Basım A.Ş.
• Pooley, J.A. ve O’Connor, M. (2000). Environmental Education and Attitudes. Environment & Behavior, 32(5), 711-724.
• Said, M.A., Ahmadun, F., Paim, L.H. ve Masud, J. (2003). Environmental Concerns, Knowledge and Practices Gap Among Malaysian Teachers, International Journal of Sustainability in Higher Education, 4(4), 305-313.
• Türkiye Çevre Sorunları Vakfı. (1993). Çevre Eğitimi, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Vaizoğlu, S. (2005). Bir Tıp Fakültesi Son Sınıf Öğrencilerinin Çevre Bilincinin Değerlendirilmesi, TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 4(4). Webb, P. ve Boltt, G. (1990). Food Chain to Food Web: A Natural Progression?, Journal of Biological Education, 24(3), 187-191.
• Yurtsever, N. (1974). İstatistik Metotlar III Regresyon ve Korelasyon Analizleri, Ankara: Toprak Su Genel Müdürlüğü Toprak ve Gübre Araştırmaları Enstitüsü Müdürlüğü Yayınları.
• Yücel, A.S. ve Morgil, F.İ. (1999). Çevre Eğitiminin Geliştirilmesi, Balıkesir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 1(1).
• Yücel, S.A. ve Morgil, İ. (1998). Yüksek Öğretimde Çevre Olgusunun Araştırılması, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14, 84-91.