HEMŞİRELİK ÖĞRENCİLERİNİN ETİK DEĞERLERE YATKINLIK VE BAKIM DAVRANIŞLARI ALGISI DÜZEYLERİNE İLETİŞİM BECERİLERİNİN ARACILIK ETKİSİ: TANIMLAYICI ARAŞTIRMA

Yıl 2025, Cilt: 10 Sayı: 2, 223 - 234, 05.06.2025

Dilek Uludasdemir , Tuğba Bilgehan

https://doi.org/10.35232/estudamhsd.1632966

Öz

Bu araştırmada hemşirelik öğrencilerinin etik değerlere yatkınlık düzeyleri ile bakım davranışları algısı arasındaki ilişkide iletişim becerilerinin aracılık etkisinin incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırma tanımlayıcı ve kesitsel tipte Ocak-Mayıs 2024 tarihleri arasında toplam 219 hemşirelik öğrencisi ile yürütülmüştür. Araştırmanın verileri, sosyodemografik özellikler veri formu, İletişim Becerileri Ölçeği, Etik Değerlere Yatkınlık Ölçeği ve Bakım Davranışı-24 Ölçeği kullanılarak yüz yüze toplanmıştır. Verilerin analizinde SPSS 27 ve R-Project programları ile moderatör etki analizi kullanılmıştır. Anlamlılık düzeyi <0,05 kabul edilmiştir. Etik Değerlere Yatkınlık Ölçeği ile Bakım Davranışı-24 Ölçeği toplam puanı arasında pozitif yönde orta düzeyde anlamlı bir ilişki (r=0,63; p<0,05), İletişim Becerileri Ölçeği toplam puanı ile arasında pozitif yönde yüksek düzeyde (r=0,74; p<0,05) bir ilişki saptanmıştır. İletişim Becerileri Ölçeği ile Bakım Davranışı-24 Ölçeği toplam puanı arasında ise pozitif yönde orta düzeyde anlamlı bir ilişki belirlenmiştir (r=0,61; p<0,05). Etik değerlere yatkınlığın bakım davranışı algısı üzerinde iletişim becerilerinin kısmi aracılık ettiği saptanmıştır. Etik değerler iletişim becerisinin %54,2’sini (R2=0,5422), bakım davranışının %44,5’ini (R2=0,4457) açıklamaktadır. Sonuçlar, hemşirelik eğitiminde etik değerlerin güçlendirilmesinin tek başına yeterli olmadığını, öğrencilerin etik değerleri hasta bakımına yansıtabilmeleri için iletişim becerilerinin de geliştirilmesi gerektiğini göstermektedir. Bu bağlamda, hemşirelik programlarında vaka analizleri, simülasyon eğitimi ve yapılandırılmış iletişim çalışmaları gibi interaktif yöntemlere ağırlık verilmesi önerilmektedir. Klinik uygulamalarda etik karar süreçlerinin ve iletişim becerilerinin bütüncül olarak değerlendirilmesi, öğrencilerin bakım süreçlerinde etik duyarlılıklarını etkili bir şekilde kullanmalarını destekleyebilir.

Anahtar Kelimeler

Bakım, etik, hemşirelik, iletişim, öğrenci

THE MEDIATING ROLE OF COMMUNICATION SKILLS IN THE RELATIONSHIP BETWEEN NURSING STUDENTS' ETHICAL VALUE INCLINATION AND HEALTHCARE CARING BEHAVIORS

Öz

This study aimed to examine the mediating role of communication skills in the relationship between nursing students’ ethical value orientation and their perception of caring behaviors. This descriptive and cross-sectional study was conducted between January and May 2024, with a total of 219 nursing students. Data were collected face-to-face using a sociodemographic characteristics form, Communication Skills Scale (CSS), Inclination to Ethical Values Scale (IEVS) and Caring Behavior Inventory-24 (CBI-24) Scale. Data analysis was performed using SPSS 27 and R-Project, and a moderation analysis was applied. A moderate positive correlation was found between the IEVS and the CBI-24 (r=0.63, p<0.05). A strong positive correlation was observed between the IEVS and the CSS (r=0.74, p<0.05), while a moderate positive correlation was identified between the CSS and the CBI-24 Scale (r=0.61, p<0.05). Furthermore, the results revealed that communication skills partially mediated the relationship between ethical value orientation and perception of caring behaviors. Ethical values explained 54.2% of the variance in communication skills (R²=0.5422), and 44.5% of the variance in caring behaviors (R²=0.4457). The results indicate that strengthening ethical values in nursing education alone is not sufficient; students must also develop communication skills to effectively reflect these values in patient care. In this context, it is recommended that nursing programs emphasize interactive methods such as case analyses, simulation training, and structured communication exercises. Integrating ethical decision-making processes and communication skills in clinical practice can support students in effectively applying their ethical sensitivity in care processes.

Anahtar Kelimeler

Care, ethics, nursing, communication, student

Etik Beyan

For the implementation of this study, ethical approval was obtained from the Ankara Yıldırım Beyazıt University Health Sciences Ethics Committee (Approval No: 27.10.2023/384-08), along with the necessary permissions from the relevant faculty where the research was conducted. Additionally, permission to use the scales planned for the study was obtained from the respective authors via email. Throughout the research process, adherence to the Helsinki Declaration was maintained.

Kaynakça

• Sögüt S, Cangöl E, Dinç A. Hemşirelik öğrencilerinin iletişim beceri düzeylerinin belirlenmesi. Researcher, 2018;6(2):272-80.
• Dinç DDL. Bakım kavramı ve ahlaki boyutu. JoHUFoN. 2010;17(2):74-82. https://dergipark.org. tr/en/pub/hunhemsire/issue/7839/103261#article_ cite
• Engster D. Rethinking care theory: the practice of caring and the obligation to care. Hypatia. 2005;20:50-74. doi: https://doi.org/10.1111/j.1527-2001.2005. tb00486.x
• Gastmans C. Dignity-enhancing nursing care: a foundational ethical framework. Nurs Ethics. 2013;20(2):142-9. doi: 10.1177/0969733012473772. PMID: 23466947
• Taghizadeh R, Hasanpour-Dehkordi A, Shakhaei S, Motaarefi H. The effects of teaching communication skills to nursing students on the quality of care for patients. Asian J Pharm, 2018;12(04):1252-5.
• Poorchangizi B, Borhani F, Abbaszadeh A, Mirzaee M, Farokhzadian J. Professional values of nurses and nursing students: a comparative study. BMC Med Educ. 2019;19(1):438. doi: 10.1186/s12909-019- 1878-2. PMID: 31775723.
• Varkey B. Principles of clinical ethics and their application to practice. Med Princ Pract. 2021;30(1):17-28. doi: 10.1159/000509119. Epub 2020 Jun 4. PMID: 32498071.
• Alan S, Gökyıldız Sürücü Ş, Şenoğlu A, Akça E. Ebelik ve hemşirelik öğrencilerinin etik duyarlılıklarının incelenmesi. J Midwifery and Health Sci. 2019;2(2):38-44.
• Burkhardt MA, Nathaniel AK. Çağdaş Hemşirelikte Etik. Çeviri Editörleri: Alpar ŞE, Bahçecik N, Karabacak Ü. (3.baskı), Istanbul: Istanbul Tip Kitapevi; 2013.
• Shahriari M, Mohammadi E, Abbaszadeh A, Bahrami M. Nursing ethical values and definitions: A literature review. Iran J Nurs Midwifery Res. 2013;18(1):1-8. PMID: 23983720.
• Kırca N, Bademli K, Özgönül ML. Öğrenci hemşirelerin etik değerlere yatkınlık durumlarının belirlenmesi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bil Dergi, 2020;23(3):410-7. doi: 10.17049/ataunihem.766255.
• Akyürek Mİ, Yenel K.Üniversite öğrencilerinin etik değerlere yatkınlık düzeylerinin bazı demografik değişkenlere göre incelenmesi. MCBÜ Sosyal Bilimler Dergisi.2023;21(2):295-308. doi: https://doi.org/10.18026/cbayarsos.1248641
• Behmaneshpour F, Irandegani F, Miandoab NY. Relationship between the nurses’ observance of professional ethics and quality of nursing care from the patients’ point of view. Drug Invent Today 2019;12:2876-80.
• Lak S, Zahedi S, Davodabady F, Khosravani M. Conscience understanding among nurses working at education Hospital of Arak. Rev Latinoam Hipertens. 2018;13(3):246-50.
• Wafa’a F, Allama F,Williams B. The role of organizational culture and communication skills in predicting the quality of nursing care. Appl. Nurs. Res. 2024;75:151769. doi: https://doi.org/10.1016/j. apnr.2024.151769.
• Kerr D, Martin P, Furber L, Winterburn S, Milnes S, Nielsen A, Strachan P. Communication skills training for nurses: Is it time for a standardised nursing model?. Patient Educ Couns.2022; 105(7):1970-1975. https://doi.org/10.1016/j.pec.2022.03.008
• Özdemir G, Kaya H. Midwifery and nursing students’ communication skills and life orientation: correlation with stress coping approaches. Nurs Midwifery Stud. 2013;2(2):198-205. Epub 2013 Jun 27. PMID: 25414859; PMCID: PMC4228554
• Khosravani M, Borhani F, Loghmani L,Mohsenpour M. Ethical sensitivity relationship with communication skills in Iranian nursing managers. Int J Pharm Re. 2018;10(3):143-7. https://doi.org/10.31838/ijpr/2018.10.03.064
• Kirca N, Bademli K. Relationship between communication skills and care behaviors of nurses. Perspect Psychiatr Care. 2019;55(4):624-31. doi: 10.1111/ppc.12381. Epub 2019 Apr 16. PMID: 30990906
• Begum S, Slavin H. Perceptions of “caring” in nursing education by Pakistani nursing students: an exploratory study. Nurse Educ Today. 2012;32(3):332-6. doi: 10.1016/j.nedt.2011.10.011.
• Park SJ, Park BJ. Relationship of clinical practice stress to clinical competence among one college nursing students. Korean J. Stress Res. 2013;21(4):312-22 doi: https://doi.org/Published online: December 30, 2013
• Ortabağ T, Tosun N, Bebiş H, Yava A, Çiçek HS, Akbayrak N. Yatağın diğer tarafı: Hemşirelik Yüksek Okulu birinci sınıf öğrencilerinin eğitim amaçlı hastaneye yatma deneyimleri. Gülhane Tıp Dergisi. 2010;52(3):189-97.
• Başar G, Akın S, Durna Z. Hemşirelerde ve hemşirelik öğrencilerinde problem çözme ve iletişim becerilerinin değerlendirilmesi. Gümüşhane Univ. Sağlık Bilim. Derg. 2015;4(1):125-47.
• Büyüköztürk Ş, Kılıç-Çakmak E, Akgün ÖE, Karadeniz Ş,Demirel F. Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi, 2013.
• Owen F, Bugay A. İletişim Becerileri Ölçeği’nin Geliştirilmesi: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Mersin Univ J Fac Educ. 2014;10(2):51-64.
• Kaya, İ. Etik Değerlere Yatkınlık Ölçeği: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Int. J. Soc. Res. 2015:8(41):968- 74.
• Wu Y, Larrabee JH, Putman HP. Caring behaviors inventory:A reduction of the 42-item instrument. Nurs Res. 2006;55(1):18-25. doi:10.1097/00006199-200601000-00003.
• Kurşun Ş, Kanan N. Bakım Davranışları Ölçeği-24’ün Türkçe formunun geçerlik ve güvenirlik çalışması. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bil Derg. 2012;15(4):229-35.
• Hayes AF. Introduction to mediation, moderation, and conditional process analysis: A regression-based approach. Guilford publications, 2019.
• Eminoğlu A, Duruk N. Hemşirelik öğrencilerinin bakım davranışları ile klinik öğrenim çevresi arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi. Journal of Nursology. 2024;27(3):182-94. https://doi.org/10.17049/jnursology.1436645
• Albayrak E, Uzdil N. Hemşirelik öğrencilerinde algılanan stresin bakım davranışına etkisi, Genel Sağlık Bilimleri Dergisi. 2024;6(1):98-109. https://doi.org/10.51123/jgehes.2024.115
• Bayraktar D, Aydın AK, Eliş T, Öztürk K. Inclination of nursing students towards ethical values and the effects of ethical values on their care behaviours. J Bioeth Inq. 2023;20(3):433-45. doi: 10.1007/s11673- 023- 10269-0. Epub 2023 Jul 4. PMID: 37402121.
• Gül Ş, Arslan S. Bir hemşirelik bölümünde öğrenim gören öğrencilerin hemşirelik bakım davranışları algısının belirlenmesi. Acıbadem Univ. Sağlık Bilim. Derg. 2021;12(2):432-8. https://doi.org/10.31067/acusaglik.852191
• Uysal N, Tekin YE, Değirmenci Öz S, Çalışkan BB, Yıldız G, Yedek S, Kömürcü N. Hemşirelik öğrencilerinin doğrudan bakım uygulamalarına ayırdıkları süre ve bakım davranışları algısının belirlenmesi. İstanbul Gelişim Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2021;15:561–70.
• Aydin A. The reflection of online education during the Covid-19 pandemic on nursing students’ care behaviors and stress. JESEH. 2023;9(4):310-6. https://doi.org/10.55549/jeseh.1381234
• Lok N, Uzun G, Selçuk Tosun A. Determinants of nursing students’ inclination to ethical values: Compassionate love and perceived social support from the family. Nurse Educ Pract. 2023;67:103556. doi: 10.1016/j.nepr.2023.103556. Epub 2023 Jan 25. PMID: 36738526.
• Khodadadi E, Ebrahimi H, Moghaddasian S, Babapour J. The effect of communication skills training on quality of care, self-efficacy, job satisfaction and communication skills rate of nurses in hospitals of tabriz, iran. J Caring Sci. 2013;2(1):27-37. doi: 10.5681/jcs.2013.004. PMID: 25276707; PMCID: PMC4161104.