ERGENLERİN PSİKOLOJİK DAYANIKLILIK DÜZEYLERİNİN AİLE YAPILARINA GÖRE İNCELENMESİ

Yıl 2018, Cilt: 5 Sayı: 1, 68 - 86, 28.06.2018

Ayşenur Saka , Şehnaz Ceylan

Öz

Bu araştırmada geniş, çekirdek ve parçalanmış aileye sahip ergenlerin psikolojik dayanıklılık düzeylerinin incelenmesi amaçlanmıştır. Bu araştırmanın evren ve örneklemini, Karabük ilinde 2015-2016 eğitim-öğretim yılında Milli Eğitim Bakanlığına bağlı ortaokul ve lise düzeyinde öğrenim gören 13-16 yaş aralığında olan 352 ergen oluşturmaktadır. Bu araştırmada verileri toplamak amacıyla “Ergen Psikolojik Dayanıklılık Ölçeği (EPDÖ)” kullanılmıştır. Araştırma sonuçları, aile yapılarının ergen psikolojik dayanıklılık düzeylerinde anlamlı bir farklılığa yol açmadığını göstermektedir.  Elde edilen bulgular; cinsiyet değişkeninde, çekirdek aile yapısına sahip kız ergenlerin, yaş değişkeninde, çekirdek ve parçalanmış aile yapısına sahip 13–14 yaş grubu ergenlerin, öğrenim durumu değişkenin de ise geniş aile yapısına sahip babası lise ve üstü mezunu olan ergenlerin psikolojik dayanıklılık düzeylerinin lehine anlamlı farklılıklar olduğunu göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

aile yapıları, ergen, psikolojik dayanıklılık

EXAMINING ADOLESCENTS' RESILIENCE LEVELS WITH RESPECT TO THEIR FAMILY STRUCTURES

Öz

This study aims at investigating the resilience levels of adolescents having extended, nuclear, and broken families. The population and sample of this study were composed of 352 adolescents in the 13-16 age group who studied at secondary and high school levels of the Ministry of National Education in 2015-2016 academic year in Karabük. The “Resilience Scale for Adolescent " was used to collect the data for this study. The results of the study showed that family structures did not lead to a significant difference in the resilience levels of adolescents. Furthermore, the results of the study indicated that there were significant differences in favor of the resilience levels of the following groups: only the female adolescents having nuclear family structure in gender variable; the adolescents in the 13-14 age group having nuclear and fragmented family structure in age variable; and only the adolescents  in extended family structure whose fathers were high school  or upper level graduates in the status of education variable.

Anahtar Kelimeler

Adolescent, Family Structure, Resilience

Kaynakça

• Abalı, O. (2012). Ergenlik dönemi ve ruhsal yaklaşım. İstanbul: Adeda.
• Aktürk, Ü. & Aylaz, R. (2013). Bir ilköğretim okulundaki öğrencilerin öz-yeterlilik düzeyleri. DEUHYO ED, 6(4), 177-183.
• Aktaş, E. (2016). Ergenlerin psikolojik dayanıklılıkları ile gelecek beklentileri arasındaki ilişki. Yüksek Lisans Tezi, On Dokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Samsun.
• Antaramian, S.P., Huebner, E.S. & Valois, R.F. (2008) Adolescent life satisfaction. Applied Psychology: An International Review, 57(1), 112-126.
• Arastaman, G. & Balcı, A. (2013). Investigation of high school students resiliency perception in terms of some variables. Educational Sciences: Theory & Practice, 13(2), 922-928.
• Aydın, B. (2013). Çocuk ve ergen psikolojisi (4.b.). İstanbul: Nobel.
• Bacchini, D. & Magliulo, F. (2003). Self-image and perceived self-efficacy during adolescence. Journal of Youth and Adolescence, 32(5), 337-350.
• Bahadır-Yılmaz, E., & Öz, F. (2011). Sağlıkla ilgili fakültelerde eğitime başlayan öğrencilerin psikolojik sağlamlılık düzeyleri. I. Uluslararası V. Ulusal Psikiyatri Hemşireliği Kongre Kitabı, 132-136.
• Brewin, C.R., Andrews, B. & Valentine, J.D. (2000). Meta–analysis of risk factors for posttraumatic stress disorder in trauma-exposed adults. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 68(5), 748–766.
• Brown, B.B. & Bakken, J.P. (2011). Parenting and peer relationships: Reinvigorating research on family-peerlinkages in adolescence. Journal of Research on Adolescence, 21(1), 153-165.
• Bulut, S., Doğan, U. & Altundağ, Y. (2013). Adolescent psychological resilience scale: Validity and reliability study. Suvremena Psihologija, 16(1), 21-32.
• Büyüköztürk, Ş. (2014). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı (20.b.). Ankara: Pegem Akademi.
• Çivitci, N., Çivitci, A. & Fiyakalı, N.C. (2009). Loneliness and life satisfaction in adolescents with divorced and non-divorced parents. Educational Sciences: Theory & Practice, 9(2), 513–525.
• Dolgin, K.G. (2014). Ergenlik psikolojisi gelişim, ilişkiler ve kültür. (D. Özen, Çev.) İstanbul: Kaknüs.
• Dwairy, M. & Achovi, M. (2010). Parental control: A second cross-cultural research on parenting and psychological adjustment of children. Journal of Child and Family Studies, 19(1), 16-22.
• Dündar, Ü. (2016). Lise öğrencilerinin psikolojik dayanıklılık ve öfke ifade tarzları arasındaki ilişkinin incelenmesi: Gaziosmanpaşa ilçesi örneği. Yüksek Lisans Tezi, Nişantaşı Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Ergün, O. (2016). Ergenlerde duygusal zeka özellikleri ile psikolojik sağlamlık arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Aydın Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Fingerman, K.L., Pitzer, L.M., Chan, W., Birditt, K., Franks, M.M., & Zarit, S. (2010). Who gets what and why? Help middle-aged adults provide to parents and grown children. The Journals of Gerontology Series B: Psychological Sciences and Social Sciences, 10.1093:1-12.
• Fletcher, A.C., Steinberg, L. & Williams-Wheeler, M. (2004). Parental influences on adolescent problem behavior: Revisiting Stattin and Kerr. Child Development, 75(3), 781-796.
• Garnefski, N. (2000). Age differences in depressive symptoms, antisocial behavior, and negative perceptions of family, school, and peers among adolescents. Journal of the American Academy of Child & Adolescent Psychiatry, 39(9), 1175-1181.
• Gizir, C.A. (2007). Psikolojik sağlamlık, risk faktörleri ve koruyucu faktörler üzerine bir derleme çalışması. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 28(3),113-128.
• Gündaş, A. & Koçak, R. (2015). Lise öğrencilerinde psikolojik sağlamlığın yordayıcısı olarak benlik kurgusu. Uluslararası Sosyal Araştıralar Dergisi, 8(41), 795-802.
• Gürsu, O. (2012). Ergenlerde psikolojik sağlığın demografik değişkenler açısından incelenmesi. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 5(1), 110-130.
• Hand, M.P. (2003). Psychological resilience. The influence of positive and negative life events up on optimism, hope, and perceived focus of control. Doctoral Dissertation, Walden University, Minnesota.
• Hill, M., Stafford, A., Seaman, P., Ross, N. & Daniel, B. (2007). Parenting and resilience. York: Joseph Rown Tree.
• Koç-Yıldırım, P., Yıldırım, E., Otrar, M. & Şirin, A. (2015). Ergenlerde psikolojik dayanıklılık ile benlik kurgusu arasındaki ilişkinin incelenmesi. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 42, 277-297.
• Kulaksızoğlu, A. (2014). Ergenlik psikolojisi (15.b.). İstanbul: Remzi.
• Kurt, T. (2016). Ebeveynleri boşanmış ergenlerin yılmazlık, benlik saygısı, başa çıkma ve psikolojik belirtiler arasındaki ilişkinin incelenmesi: Yılmazlığın aracı rolü. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Küçük, E. & Düşmez, İ. (2015). Adolesanlarda sağlık algısı, psikolojik dayanıklılık ve ilişkili faktörler. 18. Ulusal Halk Sağlığı Kongresi Bildirileri 1 içinde (ss.558-559).
• Kwan, Y.K. (2010). Life satisfaction and self-assessed health among adolescents in Hong Kong. Journal of Happiness Studies, 11(3), 383-393.
• Mahon, N. E., Yarcheski, A. & Yarcheski, T. J. (2003). Anger, anxiety, and depressionin early adolescents from intact and divorced families. Journal of Pediatric Nursing, 18(4), 267-273.
• Marston, E.G., Hare, A. & Allen, J.P. (2010). Rejection sensitivity in late adolescence: Social and emotional sequelae. Journal of Research on Adolescence, 20(4), 959-982.
• Masten, A.S. (2011). Resilience in children threatened by extreme adversity: Frameworks for research, practice, and translational synergy. Development and Psychopathology, 23(2), 493-506.
• Masten, A.S., Desjardins, C.D., McCormic, C.M., Kuo, S.I.C. & Long, J.D.(2010). The significance of childhood competence and problems for adult success in work: A developmental cascade analysis. Development and Psychopathology, 22(3), 679–694.
• McNeely, C.A. & Barber, B.K. (2010). How do parents make adolescents feel loved? Perspectives on supportive parenting from adolescents in 12 cultures. Journal of Adolescent Research, 25(4), 601-631.
• Mounts, N.S. (2011). Parental management of peer relationships and early adolescents’ social skills. Journal of Youth and Adolescence, 40(4), 416-427.
• Özcan, B. (2005). Anne-babaları boşanmış ve anne-babaları birlikte olan lise öğrencilerinin yılmazlık özellikleri ve koruyucu faktörler açısından karşılaştırılması. Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Rew, L., Taylor-Seehafer, M., Thomas, N.Y. & Yockey, R.D. (2001). Correlates of resilience in homeless adolescents. Journal of Nursing Scholarship, 33(1), 33-40.
• Roche, K.M., Ghazarian, S.R., Little, T.D. & Leventhal, T. (2011). Understanding links between punitive parenting and adolescent adjustment: The relevance of context and reciprocal associations. Journal of Research on Adolescence, 21(2), 448-460.
• Santrock, J.W. (2012). Ergenlik (14.b.). (D.M. Siyez, Çev.). Ankara: Nobel.
• Solmeyer, A.R., Killoren, S.E., McHale, S.M. & Updegraff, K.A. (2011). Coparenting around siblings' differential treatment in Mexican-origin families. Journal of Family Psychology, 25(2), 251-260.
• Steinberg, L. (2013). Ergenlik (2.b.). (F. Çok, Çev.). Ankara: İmge.
• Tanrıkulu, T., Sülükoğlu, K. & Meşeli, B. (2015). Ergen psikolojik dayanıklılığının ebeveyn boşanması açısından incelenmesi. Psikolojik Danışma ve Eğitim Dergisi, 1(2), 66-73.
• Temel, Z.F. & Aksoy, A.B. (2001). Ergen ve gelişimi: Yetişkinliğe ilk adım. Ankara: Nobel.
• Thompson, R.B., Corsello, M., McReynolds, S. & Conklin-Powers, B. (2013). A longitudinal study of family socioeconomic status (SES) variables as predictors of socio-emotional resilience among mentored youth. Mentoring & Tutoring: Partnership in Learning, 21(4), 378-391.
• Topbay, Y. (2016). Ortaokul öğrencilerinin psikolojik sağlamlık düzeylerinin algılanan sosyal destek ve aile işlevleri açısından incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Trawick-Swith, J. (2013). Erken çocukluk döneminde gelişim (5.b.). (B. Akman, Çev.). Ankara: Nobel.
• Tuck, I. & Anderson, L. (2014). Forgiveness, flourishing, and resilience: The ınfluences of expressions of spirituality on mental health recovery. Issues in Mental Health Nursing, 35: 277–282.
• Turgut, Ö. (2015). Ergenlerin psikolojik sağlamlık düzeylerinin, önemli yaşam olayları, algılanan sosyal destek ve okul bağlılığı açısından incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Tümlü, G.Ü. (2012). Psikolojik dayanıklılık düzeyleri farklı üniversite öğrencilerinin temas engellerinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Weston, K. J. & Parkin, J. R. (2010). Resilience. In: Encyclopedia of Cross-Cultural School Psychology (pp. 808-815). Springer US.
• Willemse, M. (2008). Exporing the relationship betwen self-efficacy and aggressıon in a group of adolescents an the peri-urban town of worcester. Master Thesis, University of Stellenbosch, South Africa.
• Willemse, M., Smith, M.R. & van Wyk, S.B. (2011). The relationship between self-efficacy and aggression in a group of adolescents in the peri-urban town of Worcester, South Africa: implications for sport participation: Sport psychology. African Journal for Physical Health Education, Recreation and Dance, 17(1), 90-102.
• Williams, A.F., West, B.A. & Shults, R.A. (2012). Fatal crashes of 16-to 17-year-old drivers involving alcohol, nighttime driving, and passengers. Traffic Injury Prevention, 13(1), 1-6.
• Yardımcı, F. & Başbakkal, Z. (2011). Ortaokul öz-yeterlilik ölçeğinin geçerlilik ve güvenilirlik çalışması. Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi, 27(2), 19-33.
• Yılmaz-Irmak, T. (2011). Fiziksel istismara uğrayan ergenlerde dayanıklılığın incelenmesi. Ege Eğitim Dergisi, 12(2), 1–21.