Okullarda dijital iletişim: Öğretmen görüşlerine yönelik nitel bir araştırma

Yıl 2025, Cilt: 8 Sayı: 1, 1 - 16, 30.06.2025

Abdulhamit Aksel , Ayşe Kazancı Tınmaz

https://doi.org/10.70325/eyyad.1571569

Öz

Bu çalışmanın amacı okul yöneticilerinin örgüt içi iletişimde kullandıkları dijital iletişim uygulamalarına yönelik öğretmen görüşlerinin incelenmesidir. Temel nitel araştırma deseninde yürütülen araştırmanın çalışma grubunda 60 öğretmen bulunmaktadır. Araştırma verisi yarı yapılandırılmış görüşme formu ile toplanmış, veri analizinde betimsel kodlama kullanılmıştır. Ulaşılan bulgulara göre; okul yöneticileri okul içi iletişimde WhatsApp dijital iletişim uygulamasını kullanmaktadır. WhatsApp’ta kurulan grupların bir kısmı sadece yöneticilerin paylaşım yaptığı tek yönlü iletişime açıkken diğerlerinde öğretmenlerin de paylaşım yapabildiği çift yönlü iletişim gözlenmiştir. Katılımcıların, okul içi iletişimde WhatsApp uygulamasını kullanmayı tercih etmelerinin nedenleri; zaman tasarrufu sağlaması, kâğıt israfını önlemesi, iş takibini kolaylaştırmasıdır. Okul yöneticilerinin bu araçları; duyuru yapma, bilgilendirmenin yanında okul içi biçimsel olmayan iletişimde kullandığı belirlenmiştir. Çalışmada bu uygulamalarda kullanılan dilin açık, net ve resmi olduğu, saygılı ve kibar bir dil kullanıldığı, bu durumun öğretmenler tarafından olumlu karşılandığı tespit edilmiştir. Örgüt içi iletişimde dijital araçların kullanılmasında öğretmenler; paylaşım yapmanın herkese açık olmasını, mesai saatleri içinde paylaşım yapılmasını, mesajlarda saygılı bir dilin kullanılmasını, içeriğin kısa ve öz olmasını, yazım kurallarına uyulmasını önermektedirler. Sonuç olarak okullarda WhatsApp uygulamasının biçimsel ve biçimsel olmayan iletişim amaçlı kullanıldığı ve öğretmenlerin bu iletişim biçimini etkili bulduğu söylenebilir. Bu sonuçlar okullarda iletişim süreçlerinin dijital araçlarla yönetilmesi konusunda öğretmenlerin olumlu yaklaşımlarına vurgu yapmakla birlikte etkili bir iletişim için bazı önerileri dikkate almanın önemini göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Örgütsel iletişim, Dijital iletişim, WhatsApp.

Digital communication in schools: A qualitative study of teachers’ opinions

Öz

This study examined the teachers' opinions on digital communication applications used by school administrators for intra-organizational communication. The research is a basic qualitative study, and the research group includes 60 teachers. The research data was collected through a semi-structured interview form, and descriptive coding was used to analyze the data. According to the findings, school administrators commonly used WhatsApp for intra-school communication. Some WhatsApp groups allowed one-way communication where only administrators shared information, while others supported two-way interactions, enabling teacher participation. The participants preferred WhatsApp due to its efficiency, paper-saving advantages, and convenience in work tracking. School administrators primarily used these tools for announcements, information sharing, and informal interactions within the school (special days, educational issues, etc.). The language used in these applications was clear, concise, official, respectful, and polite, and teachers received it positively. Teachers suggested that digital communication should involve sharing openly, adhering to working hours, maintaining respectfulness, using concise content, and following spelling rules. As a result, WhatsApp was a practical tool for both formal and informal communication in schools, and teachers found it effective. These results emphasize teachers' positive perceptions regarding the use of digital tools in communication management and underscore the importance of implementing recommendations for improved communication practices.

Anahtar Kelimeler

Organizational communication, Digital communication, WhatsApp.

Kaynakça

• Ahmad, A. (2018). Leadership communication through WhatsApp application in a primary school. Selangor Humaniora Review 2(2), 95–106. https://media.neliti.com/media/publications/353691-leadership-communication-through-whatsap-8027fa18.pdf
• Ariffin, Z., & Omar, S. Z. (2018). Usage of Whatsapp in relation to employee engagement in a telecommunication company. International Journal of Academic Research in Business and Social Sciences, 8(1), 434-452. https://doi:10.6007/IJARBSS/v8-i1/3818
• Ak, M. (2020). Sosyal medyanın örgütsel iletişimdeki rolü. S. Ada (Ed), Bilgi ve iletişim teknolojilerinde güncel konular, içinde (s. 59-87), Eğitim Yayınevi.
• Aktaş, A., & Arık, İ. (2023). Whatsapp kullanıcılarında oluşan yeni alışkanlık ve davranış kalıplarının Türk kültüründeki âdâb-ı muâşeret açısından incelenmesi. Burana- Türkoloji Araştırmaları Dergisi, 1(1), 1-12. https://doi:10.5281/zenodo.8102526
• Akman Dömbekci, H., & Erişen, M. A. (2022). Nitel araştırmalarda görüşme tekniği. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, AÜSBD Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri Özel Sayısı, 141-160. https://doi.org/10.18037/ausbd.1227330
• Arslan, A., & Gül, H. (2022). Örgütsel iletişim ikliminin kuruma duyulan güvene etkisi. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(4), 1542-1558. https://doi.org/10.33206/mjss.1075159
• Attalla, S. M., Ebrahim, J., Ads, H., Razak, N. A., & Mohamad, N. (2022). Staff reflection on the effectiveness of WhatsApp usage for organizational communication: A study in a private Malaysian medical school. Mal. J. Med. Health Sci. 12, 57–62. https://doi:10.6007/IJARBSS/v12-i4/12987
• Aytekin, N. (2007). Bilgi iletişim teknolojileri ve örgütsel iletişim. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, (28), 7-18.
• Aziz, A., & Dicle, Ü. (2017). Örgütsel iletişim. Hiperlink Yayınevi.
• Balcı, A., & Tezel Şahin, F. (2018). Öğretmen-aile iletişiminde WhatsApp uygulamasının kullanımı. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 38(2), 751-778. https://doi.org/10.17152/gefad.395223
• Balıkçı, A., Ünlü, T., Bayram, F., Üzüm, S., & Ezginci, H. Y. (2022). Examining the reflection of social media on school administration: A qualitative research, Journal of Educational Leadership and Policy Studies, 6(2), 1-19.
• Boyacıoğlu, B., & Güneyli, A. (2022). Okul yöneticileri nasıl konuşuyor? Öğretmenlerin gözünden bir değerlendirme. Uluslararası Yönetim ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(18), 27-50.
• Bursalıoğlu, Z. (2005). Okul yönetiminde yeni yapı ve davranış. Pegem Yayınları.
• Cantürk, G. (2021). Örgütsel iletişimde dijital mesaj kullanımı üzerine yönetici ve öğretmen görüşlerinin metaforlar yoluyla belirlenmesi. Anadolu Eğitim Liderliği ve Öğretim Dergisi, 9(2), 159-176.
• Çalık, D. (2013). Yeni iletişim teknolojilerinin örgüt içi iletişimde kullanımı: Türkiye’deki büyük ölçekli firmalar üzerine bir araştırma. Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Çetintürk, N., & Balyer, A. (2021). Yönetsel iletişimde sosyal medya araçlarının kullanımına ilişkin öğretmen görüşleri. The Journal of Academic Social Science Studies, 14(85), 107-121. https://doi: 10.29228/JASSS.50615
• Doğan, E., & Çevik, M. S. (2021). School administrators’ and teachers’ views about the use of social media at schools as a new platform in organizational communication. European Journal of Education Studies, 8(11), 398-427. https://doi: 10.46827/ejes.v8i11.4001
• Ekici, C. (2020). İlkokul yöneticileri ile öğretmenler arasındaki iletişim durumlarının incelenmesi. International Journal of Scholars in Education, 3(2), 292-311.
• Göçer, Y. (2010). Örgüt içi iletişimin çalışan motivasyonuna etkisi. Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Göncü, S. (2018). Kullanımlar ve doyumlar yaklaşımı çerçevesinde Y kuşağının WhatsApp kullanımı üzerine bir inceleme. TRT Akademi, 3(6), 590-612.
• Güçlü, M. (2017). Örgütsel iletişim: Eğitim kurumlarındaki yeri ve önemi açısından bir değerlendirme. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 7(13), 854-870. https://doi.org/10.26466/opus.350484
• Güldaş, Ş. (2021). Okul yönetim aracı olarak sosyal medya kullanımına yönelik öğretmen görüşleri. Yüksek Lisans Tezi, Harran Üniversitesi, Şanlıurfa.
• Güllüoğlu, Ö. (2012). Örgütsel iletişim iş doyumu ve kurumsal bağlılık. Eğitim Yayınları.
• Habib, M., Qamar, M. R., Amjad, A. I., Amin, M., Tabassum, U., Hayyat, U., & Rafique, U. (2024). Digital communication in school leadership: Examining Email and WhatsApp use, challenges, and efficiency in Punjab Province. Journal of Social Sciences Advancement, 5(4), 09–18. https://doi.org/10.52223/JSSA24-050402-98
• Issa, D. F. H., & Makubi, S. M. (2024). WhatsApp communication in Tanzanian organizations. Journal of Research in Social Sciences, 12(1), 66–92. https://doi.org/10.52015/jrss.12i1.232
• Işık, M. (2016). İletişim bilimine giriş. Eğitim Yayınevi.
• Karataş, Z. (2017). Sosyal bilim araştırmalarında paradigma değişimi: Nitel yaklaşımın yükselişi. Türkiye Sosyal Hizmet Araştırmaları Dergisi, 1(1), 68-86.
• Kemp, S. (2024). Digital 2024: 5 billion social media users. We are social, Hootsuite https://wearesocial.com/uk/blog/2024/01/digital-2024-5-billion-social-media-users/
• Kıraç, E. (2012). Örgütsel iletişimin örgütsel bağlılık algılaması üzerindeki etkileri ve bir araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi, Pamukkale.
• Kocabaş, F. (2005). Değişime uyum sürecinde iç ve dış örgütsel iletişim çabalarının entegrasyonu gerekliliği. Manas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13, 247-252.
• Merriam, S. B. (2014). Qualitative research: A guide to design and implementation (3rd ed.). Wiley.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2024). Millî eğitim istatistikleri örgün eğitim 2023/2024 https://sgb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2024_10/11230736_meb_istatistikleri_orgun_egitim_2023_2024.pdf
• Miles, M. B., & A. M. Huberman. (1994). An expanded sourcebook qualitative data analysis. Sage Publications.
• Miles, M. B., Huberman, A. M., & Saldana, J. (2014). Qualitative data analysis: A methods sourcebook. Sage Publications.
• Neiroukh, N., Ansari, A. A., Dalu, R. A., Khlaif, E., Barahmaeh, D., Zubeidi, J., Shtayeh, B., & Daher W. (2024). Organizational communication competence of public secondary school principals through utilizing WhatsApp. Front. Educ. 9, 1374279. https://10.3389/feduc.2024.1374279
• Olowo, B. F., Fashiku, C. O., Adebakin, A. B., & Ajadi, O. T. (2020). Social media: A modern tool to enhance communication skills of the secondary school principals in Ekiti State. International Journal of Education and Development using Information and Communication Technology, 16(2), 97-108.
• Özan-Boydak, M. (2006). İlköğretim okulu yöneticilerinin iletişim becerilerinin öğretmen ve yönetici bakış açısıyla değerlendirilmesi. Eurasian Journal of Educational Research, (24), 153-160.
• Özdemir, S., & Erdem, R. (2016). Sosyal medyanın örgüt içi iletişimdeki rolü. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(3), 247-270.
• Peltekoğlu, F. B., & Askeroğlu, E. D. (2020). Dijital ortamda kurum içi iletişim: işletmelere yönelik bir araştırma. Türkiye İletişim Araştırmaları Dergisi, (35), 1-18. https://doi:10.17829/turcom.693378
• Robbins, P. S., & Coulter, M. (2016). Management (13th Edition). Pearson.
• Saldana, J. (2013). Nitel araştırmacılar için kodlama el kitabı. (2. Baskı) (A. Tüfekçi ve S. N. Şad, Çeviri Ed.). Ankara: Pegem Akademi.
• Saraih, E. F., Wong, S. L., Asimiran, S., & Khambari, M. N. M. (2022). Contemporary communication conduit among exemplar school principals in Malaysian schools. Res. Pract. Technol. Enhanc. Learn. 17, 1–23. https://10.1186/s41039-022-00179-x
• Şahin, F. Y. (2017). İletişim becerilerine genel bir bakış. Pegem Yayınevi.
• Taşdan, M., Gözüm, A. İ. C., Kalogiannakis, M., & Papadakis, S. (2024, May). Views of administrators on the use of social media networks and tools in school management processes. In Poquet, O., Ortega-Arrantz, A., Viberg, O., Chounta, I.-A., McLaren, J. Jovanovic (Eds.), Proceedings of the 16th International Conference on Computer Supported Education, 1, 585-592, France.
• Taşdan, M., & Güngör, S. (2016). İlkokul ve ortaokul öğretmenlerinin okuldaki iletişim engellerine ilişkin algıları. Erzincan University Journal of Education Faculty, 18(2), 1458 – 1490.
• Toker Gokce, A., & Balcı, K. (2023). Together in and out of school: the impact of school principals’ use of WhatsApp on teachers’ professional lives, Educational Studies, 49(3), 547-565, https://10.1080/03055698.2023.2182624
• Türkiye İstatistik Kurumu. (2024). 2024 yılı Hanehalkı Bilişim Teknolojileri Kullanım Araştırması https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Hanehalk%C4%B1-Bili%C5%9Fim-Teknolojileri-(BT)-Kullan%C4%B1m-Ara%C5%9Ft%C4%B1rmas%C4%B1-2024-53492&dil=1
• Tutar, H., Yılmaz, M. K., & Eroğlu, Ö. (2013). Genel ve teknik iletişim-türler-teknolojik gelişmeler. Seçkin Yayıncılık. Uzun, K., & Uluçay, D. (2017). İş ortamında WhatsApp kullanımı ve kesintiye uğrama. Selçuk Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 10(1), 216-231.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2021). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (12 Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldırım, A., & Kılıç, İ. (2021). School principals' views regarding the use of social media in school management: A phenomenological research. Int. J. Qual. Educ. 8, 33–54. https://10.46827/ejes.v8i11.4001