Okul Öncesi Eğitim Kurumlarindaki Öğretmenlerin Psikolojik Sermaye Ve Okul Kültürü Özellikleri Arasindaki İlişkinin İncelenmesi

Yıl 2019, Cilt: 25 Sayı: 97, 509 - 535, 20.09.2019

Figen Yaman Lesinger Salim Akyürek Hülya Şenol

https://doi.org/10.22559/folklor.937

Öz

Psikolojik sermaye, psikolojik bir kaynak, insan ve sosyal sermayenin bir öğesi,bireysel düzeyde
performansı ve gelişimi özendiren, ayrıca örgütsel düzeyde verimlilik artışı ve yatırım getirisi
sağlıyarak örgütlere rekabet avantajı kazandıran bir kaldıraç güç olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu
nedenle kamu, özel sektör ya da sivil toplumkuruluşlarında örgütsel yapılanma açısından elde edilerek
yönetilmesi gereken önemli bir güç niteliğindedir. Örgütlerin psikolojik sermayelerini ölçmesi sonunda
elde edilebilecek bilgiler yönetim tarafından alınan çeşitli kararlara fayda sağlamakta ayrıca kişisel ve
örgütsel verimlilik ve performans artışını sağlayan bir gücün ise yönetilebilmesine olanak tanımaktadır.
İşletmelerin amaçlarına ulaşıp başarılı sonuçların alınabilmesi için sadece çalışanların yetenekleri yeterli
olmamakta başka unsurların da bir araya gelerek bir bütün oluşturması gerekmektedir. İç ve dış
çevrede bir işletmenin algılanabilen bir tarzı ve karakteri olmalıdır. Her örgüt farklı bir kimliğe sahip
olmalıdırki bu özel kimlik örgüt kültürü olarak adlandırılmaktadır. Bu araştırmanın temel amacı okul
öncesi kurumlarda çalışan öğretmenlerin psikolojik sermaye ve okul kültürü algıları arasındaki ilişkileri
ortaya koyarak, demografik faktörlere göre psikolojik sermaye ve okul kültürü algılarının farklılaşıp
farklılaşmadığını belirlemektir. Evren olarak Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC)’nde bulunan
Okul öncesi eğitim kurumları seçilmiştir. Anket 2018 yılında Lefkoşa ve Gazimağusa şehirlerinde
bulunan okul öncesi eğitim kurumlarında görev yapan öğretmenlere uygulanmıştır. Araştırmada kullanılan anketin birinci bölümünde katılımcıların demografik özellikleri, ikinci bölümünde okul
kültürü ölçeği, üçüncü bölümünde ise psikolojik sermaye ölçeği yer almıştır. Araştırma sonunda ortaya
çıkan veriler SPSS 22.0 paket programı ile analiz edilmiştir. Katılımcıların okul kültürü ve psikolojik
sermaye ölçeklerinin alt boyutlarından aldığı toplam puanlara denk gelen ortalama, en küçük ve en
büyük değerler, standard sapma gibi tanımlayıcı istatistikler Skewness Kurtosis testi ile analiz
edilmiştir. Ayrıca Okul Kültürü Ölçeği ile Psikolojik Sermaye Ölçeklerinin alt boyutlarının demografik
özellikler ile aralarındaki farkın belirlenmesi için t testi analizi, araştırmada kullanılan iki ölçeğin ve alt
boyutlarının birbirleri ile olan korelasyonlarının belirlenmesinde Pearson korelasyon analizi
kullanılmıştır. Yapılan korelasyon analizleri sonucunda okul öncesi öğretmenlerin okul kültürü algıları
ve psikolojik sermaye düzeyleri arasında negative, düşük düzeyde anlamlı bir ilişki saptanmıştır.
Araştırma sonucunda var olan sonuçların bu alanla ilgili literature ve daha sonra yapılacak olan
çalışmalara ayrıca konunun gelişimine katkı sağlayacağı değerlendirilmektedir.

Anahtar Kelimeler

okul kültürü, psikolojik sermaye, öğretmen, okulöncesi kurum öğretmeni

Kaynakça

• Aslan, M., Özer,N. ve Bakır, A.A. (2009). Administrators’ and teachers’ views on school culture: A qualitative study. Elementary Education Online, 8(1), 268-281.
• Avey, J.B., Luthans, F., & Mhatre, K. H. (2008). A call for longitudinal research in positive organizational behavior. Journal Of Organizational Behavior, 29(5), 705-711.
• Ayık, A. ve Ada, Ş. (2009). İlköğretim okullarında oluşturulan okul kültürü ile okulların etkililiği arasındaki ilişki. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(2):429 -446
• Balcı, A. (2002). Etkili okul ve okul geliştirme: Kuram Uygulama ve Araştırma. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Balcı, A. (2004). Türkiye’de eğitim yöneticisi ve eğitimin müfettişi yetiştirme uygulamaları: Sorunlar ve öneriler. Çağdaş Eğitim Dergisi. 29, 307.
• Bean, L.,ve Martinez, B. C. (2015). Sunday School teacher, culture warrior: The politics of layleaders in three religious traditions. Social Science Quarterly, 96 (1), 133-147.
• Carver, C. S., Smith, R. G., Antoni, M. H., Petronis, V. M., Weiss, S., & Derhagopian, R. P. (2005). Optimistic personality and psychosocial well-being during treatment predict psychosocial wellbeing among long-term survivors of breast cancer. Health Psychology, 24 (5), 508–516.
• Çelik, V. (2009). Sınıf yönetimi. 5. Baskı, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Çetin, F. & Basım, H.N. (2012). Örgütsel Psikolojik Sermaye: Bir Ölçek Uyarlama Çalışması. Amme İdaresi Dergisi. 45(1), 121-137.
• Çetin, F., Hazır, K ve Basım H.N. (2013). Destekleyici örgüt kültürü ile örgütsel psikolojik sermaye etkileşimi: Kontrol odağının aracılık rolü. H.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 31 (1), 13.
• Deal, T. E. ve Peterson, K. D. (1999). Shaping school culture: The heart of leadership. Jossey-Bass Inc., Publishers, 350 Sansome Street, San Francisco, CA 94104.
• Demir, N. ( 2007). Örgüt kültürü ve iş tatmini. İstanbul: Türkmen Kitapevi.
• Demirkol, A. Y. ve Savaş, A. C.(2012). Okul müdürlerinin örgüt kültürü algılarının incelenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 25.
• Doğan, B. (2007). Örgüt kültürü. İstanbul: Beta Basım.
• Fullan, M.(2001). Leading in a culture of change. San Francisco: Jossey-Bass Publishers.
• Görmen, M. (2012). Örgüt kültürünün örgütsel sinizm tutumları üzerine etkisi ve bir uygulama, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara
• Güçlü, N. (2003). Örgüt kültürü. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 23 (2), 61-85.
• Gümüşeli, A. İ.(2006). Okul kültürü ve liderlik. Artı Eğitim Dergisi, 8, 14.
• Keyes, C. L. M. (2007). Promoting and protecting mental health as flourishing: A complementary Strategy for improving national mental health. American Psychologist, 62 (2), 95–108.
• Klassen, R. M., Chong, W.H., Huan, V.S., Wong,I., Kates, A., ve Hannok, W. (2008). Motivation beliefs of secondary school teachers in Canada and Singapore: A mixed methods study. Teaching and Teacher Education, 24, 1919–1934.
• Klassen, R. M., ve Chiu, M. M. (2010). Effects on teachers’ self-efficacy and job satisfaction: Teacher gender, years of experience, and job stress. Journal of Educational Psychology, 102 (3), 741–
• Korkut, F. (2010). Hemşirelerin örgüt kültürü algılarının iş tatminine etkisi üzerine istanbul ilinde bir alan çalışması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Kutanis, R.O., & Oruc, E. (2014). A theoretical investigation on positive organizational behavior and positive psychological capital. The Journal of Happiness & Well-Being, 2 (2), 145-159
• Luthans, F. & Avolio, B.J. (2009). The point of positive organizational behavior. Journal of Organizatonal Behavior, 30. 291-307.
• Luthans, F. & Youssef, C.M. (2004). Human, social and now positive psychological capital management. Organizational Dynamics, 33, 143-160.
• Luthans, F., Avolio, B. J., Walumbwa, F. O. & Li,W. (2005). The Psychological Capital of Chinese Workers: Exploring the Relationship with Performance. Management and Organization Review, 1 (2), 249-271
• Luthans, F, Avolio, B. J., Avey, J. B. & Norman, S. M. (2007a). Positive Psychological Capital: Measurement and Relationship with Performance and Satisfaction. Personnel Psychology, 60, 541-572.
• Luthans, F. &Youssef, C. M. (2007). Emerging positive organizational behavior. Journal of Management, 33 (3), 321-349.
• Luthans, F. (2002). Positive organizational behavior: Developing and managing psychological strengths. The Academy of Management Executive, 18, 57-72.
• Luthans, F., Avolio, B. J., Avey, J. B. & Norman, S. M. (2007). Positive psychological capital measurement and relationship with performance and satisfaction, Personnel Psychology, 60, 541-572.
• Luthans, F., Youssef C. M. & Avolio B. J. (2007). Psychological Capital, New York: Oxford University Press.
• Luthans, F.,Youssef, C. M., & Avolio, B. J. (2006). Psychological capital: Developing the human competitive edge. Oxford University Press.
• Meier, L. L.,Semmer, N. K., Elfering, A., ve Jacobshagen, N. (2008). The double meaning of control: Three-way interactions between internal resources, job control, and stressors at work. Journal of Occupational Health Psychology, 13 (3), 244–258.
• Owen, S. ve Cole, K. (2012). Building psychological capital at work. Acorn Training and Consulting, one day workshop.
• Parmaksız, İ. (2011). Öğretmen adaylarının benlik saygısı düzeylerine göre iyimserlik ve stresle başaçıkma tutumlarının incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Rahmisyari (2015). Effect of leadership styles, organizational culture, and employees development on performance (Studies in PT. PG. Gorontalo of Tolangohula Unit). International Journal of Business and Management Invention, 4(1), 2319-8028.
• Ryan, R. M., ve Deci, E. L. (2000). Self-determination theory and the facilitation of intrinsic motivation, social development, andwell-being. American Psychologist, 55, 68-78.
• Şahin,S. (2011). Öğretimsel liderlik ve okul kültürü arasındaki ilişki (İzmir ili örneği), Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri,11(4) , 1909-1928.
• Shahzad, F., Luqman, R. A., Khan, A. R., ve Shabbir, L. (2012). Impact of organizationalculture on organizational performance: An overview. Inter Disciplinary Journal of Contemporary Research İn Business, 3(9), 975-985.
• Şimşek, Y. (2003). Okul müdürlerinin iletişim becerileri ile okul kültürü arasındaki ilişki Eskişehir ili örneği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Şişman, M. (2007). Örgütler ve Kültürler. 2.Baskı. Ankara: Pegem A.
• Şişman, M. ve Turan S. (2004). Bazı örgütsel değişkenler açısından çalışanların iş doyumu ve sosyalduygusal yalnızlık düzeyleri MEB Şube Müdür adayları üzerinde bir araştırma. Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5(1), 117-128.
• Snyder, C.R. (2000). Handbook of Hope. San Diego: Academic Press.
• Taymaz, H. (2003). School Management. Ankara: Pegem Press.
• Walumbwa, F.O., Luthans, F., Avey, J.B. ve Oke, A. (2011). Authentically leading groups: The mediating role of positivity and trust. Journal of Organizational Behavior, 32, 4–24.
• Yaşin T. (2016). Kişilik özellikleri ve psikolojik sermayenin psikolojik iyi oluş, akış deneyimi, iş tatmini ve çalışan performansına etkileri. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Başkent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.