Okul Öncesi Eğitim Kurumlarına Devam Eden Çocukların Motivasyon Düzeylerinin Problem Çözme Becerileri ve Öğretmenlerine İlişkin Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi

Yıl 2019, Cilt: 25 Sayı: 97, 554 - 574, 20.09.2019

Mehlika Köyceğiz , Saide Özbey

Öz

Araştırma okul öncesi eğitim kurumlarına devam eden çocukların motivasyon düzeylerinin bazı
değişkenler ve problem çözme becerileri açısından incelenmesi amacıyla yapılmıştır. Araştırmanın
evrenini 2017-2018 Eğitim Öğretim yılında Erzurum ilinin Yakutiye, Palandöken ve Aziziye merkez ilçelerinde
bulunan resmi ilköğretimokullarının anasınıfları, bağımsız anaokulları ve özel ilköğretimokullarının anasınıflarına
devam eden 48-72 aylık çocuklar ve öğretmenleri oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemini evrenden tesadüfi
küme örnekleme formülü kullanılarak belirlenmiş 387 çocuk ve öğretmenleri oluşturmaktadır. Araştırmada veri
toplama aracı olarak “Genel Bilgi Formu”, “Motivasyon Ölçeği” ve “Kişilerarası Problem Çözme Ölçeği”
kullanılmıştır. Araştırmada çocukların motivasyon düzeylerinin bazı değişkenler ve problem çözme
becerileri arasında ilişki olup olmadığını belirlemek amacıyla ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır.
Araştırma sonucunda; çocukların motivasyon düzeylerinde öğretmenlerin kıdem yılı, öğretmenin mezuniyeti ve
çocukların okula devam etme süresi değişkenlerine göre farklılık olduğu; öğretmenin yaşı değişkenine göre ise
anlamlı farklılık olmadığı saptanmıştır. Çocukların Motivasyon Ölçeği’nin Bilişsel Sebat, Yetişkinle Sosyal
Sebat, Çocuklarla Sosyal Sebat ve Genel Yeterlilik alt ölçeklerinden aldıkları puanlar ile Kişilerarası
Problem Çözme Ölçeği’nin Yıkıcı Problem Çözme alt ölçeği arasında negatif yönde düşük düzeyde anlamlı bir ilişki bulunduğu saptanırken; çocukların Motivasyon ölçeğinin tüm alt boyutlarından
aldıkları puanlar ile Kişilerarası Problem Çözme Ölçeğinin Yapıcı Problem Çözme alt boyutundan
aldıkları puanlar arasında orta düzeyde pozitif yönde anlamlı bir ilişki olduğu saptanmıştır

Anahtar Kelimeler

Motivasyon, Problem Çözme, Çocuk, Okul Öncesi, İçsel Motivasyon

Kaynakça

• Acat, B. ve Demiral, S. (2002). Türkiye’de yabancı dil öğreniminde motivasyon kaynakları ve sorunları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 31, 312-329.
• Anlıak, Ş. (2004). Farklı eğitim yaklaşımları uygulayan okul öncesi eğitim kurumlarında kişilerarası bilişsel problem çözme becerisi programının etkisinin incelenmesi (Doktora tezi). Ege Üniversitesi, İzmir.
• Anlıak, Ş. ve Dinçer, Ç. (2005). Farklı eğitim yaklaşımları uygulayan okul öncesi eğitim kurumlarına devam eden çocukların kişiler arası problem çözme becerilerinin değerlendirilmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 1(38), 149- 166.
• Aslanargun, E. ve Tapan, F. (2012). Okul öncesi eğitim ve çocuklar üzerindeki etkileri. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(2), 219-238.
• Baker, S. R., (2003). A prospective longitudinal investigation of social problemsolving appraisals on adjustment to university, stress, health, and academic motivation and performance. Personality and Individual Differences, 35, 569-591.
• Başaran, İ. E. (2000). Eğitim psikolojisi. Ankara: Tıpkı.
• Bereby-Meyer, Y. & Kaplan, A. 2004. Motivational influences on transfer of problemsolving strategies. Contemporary Educational Psychology, 30, 1– 22.
• Berhenke A. L. (2013). Motivation, self-regulation, and learning in preschool. (Doctoral thesis). University of Michigan.
• Bingham, A. (1998). Çocuklarda problem çözme yeteneklerinin geliştirilmesi. (A. F. Oğuzhan, Çev.) İstanbul: Milli Eğitim.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2011). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem.
• Carlton, M. P. & Winsler, A. (1998). Fostering intrinsic motivation in early childhood classrooms. Early Childhood Education Journal, 25(3), 159-66.
• Ceylan, E. A. ve Kılıç Mocan, D. (2017). Okul öncesi eğitim öğretmenlerinin iletişim beceri düzeylerinin incelenmesi. Milli Eğitim Dergisi, 215, 111-127.
• Elliot, A. J. (1999). Approach and avoidance motivation and achievement goals. Educational Psychologist, 34, 169–189.
• Enç, M. (1982). Eğitim ruhbilimi. İstanbul: Aka.
• Erden, M. ve Akman, Y. (1995). Eğitim psikolojisi (Gelişim-öğrenme-öğretme). Ankara: Arkadaş.
• Ergün, M. (2012). Sınıfta motivasyon. E. Karip (Ed.), Sınıf yönetimi içinde (ss. 134-148), Ankara: Pegem.
• Gökdağ, M. (1996). Temel eğitim öğretmenleri ile öğrencilerinin güdü düzeyleri ve öğrenci- öğretmen özellikleriyle ilişkileri (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Groves, M. (2005). Problem-based learning and learning approach: is there a relationship?. Advances in Health Sciences Education, 10(4), 315–326.
• Güzel, H.; Özdöl, M. F. ve Oral, İ. (2010). Öğretmen profillerinin öğrenci motivasyonuna etkisi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 24, 241-253.
• Heppner, P. P. & Peterson, C. H. (1982). The development and implications of a personalproblem solving inventory. Journal of Counseling Psychology, 29, 66-75.
• Heppner, P. & Krauskopf, C. J. (1987). The integration of personal problem solving processes within counseling. The Counseling Psychologist, 15, 371.
• Hmelo-Silver, C. E. (2004). Problem-based learning: What and how do students learn? Educational Psychology Review, 16, 235–266.
• Karaca, G. (2010). Ortaöğretim kurumlarında görev yapan matematik öğretmenlerinin öğrenci motivasyonuna etkisi (Yüksek Lisans Tezi). Yeditepe Üniversitesi, İstanbul.
• Karaca, N. H., Aral, N. ve Karaca, L. (2013).Okul Öncesi Öğretmenlerinin Problem Çözme Becerisi ve Benlik saygısının incelenmesi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi . 3(2) ISSN: 2146-9199.
• Karasar, N. (2014). Bilimsel araştırma yöntemi: Kavramlar, ilkeler teknikler. Ankara:
• Nobel. Karip, E. (2002). Sınıf yönetimi. Pegem: Ankara.
• Killen, M. & Smetana, J. G. (1999). Social interactions in preschool classrooms and the development of young children’s conceptions of the personal. Child Development, 70(2), 486-501.
• Kızıltaş, E., Halmatov, M. ve Sarıçam, H. (2012). Okul öncesi öğretmenliği öğrencilerinin öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları (Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi Örneği) Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 12(23), 173- 189.
• Koçyiğit, S. ve Kök, M. (2010). Okul öncesi eğitimde motivasyon. G. Uyanık Balat ve H. Bilgin (Ed.), Okul öncesi eğitimde sınıf yönetimi içinde (s. 183-202). Ankara: Eğiten.
• Korur, E. (2004). Öğretmen niteliklerinin lise seviyesindeki öğrencilerin başarı ve motivasyonuna etkileri. ODTÜ Eğitim Fakültesi, Ankara.
• Koyuncu, K. (2016). Okul öncesi eğitimi öğretmen adaylarının akademik içsel motivasyonlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Çanakkale On Sekiz Mart Üniversitesi, Çanakkale.
• Kumcağız, H. (2016). Motivasyon (Güdülenme), C. Şahin (Ed.), Eğitim psikolojisi (Gelişim- Öğrenme-Öğretim) içinde (s. 357-373). Ankara: Nobel.
• Lumsden, L. S. (1994). Student sotivation to learn. ERIC Digest, 92. ED370200. McCabe, P. C. & Altamura, M. (2011). Empiricallyvalid strategies to improve social and emotional competence of children. Psychology in the Schools, 48(5), 513-540.
• Morgan, G. A.; Maslin-Cole, C.; & Harmon, R. J.; Busch-Rossnage, N. A; Jennings, K. D. & Hauser Cram, P. & Brocckman L. (2016). Parent and tteacher perceptions of young children’s master motivation .Mastery Motivation in Early Childhood: Development, Measurement and Social Processes. Roudledge.
• Newby, T. J. (1991). Classroom motivation: Strategies of First-Year teachers. Journal of Educational Psychology, vol. 83(2), 195-200.
• Norman, G. & Schmidt, H. (1992). The psychological basis of problem-based learning: A review of the evidence. Academic Medicine 67(9), 557-565.
• Onuk, Ö. (2007). Müzik öğretmenliği lisans programı öğrencilerinin öğretmenliğe güdülenmeleri ile akademik başarıları arasındaki ilişki (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Özbey, S. ve Dağlıoğlu, H. E. (2017). Adaptation study of the motivation scale for the preschool children (DMQ18). International Journal of Academic Research, 2(1), 1-14.
• Özbey, S. (2009). Anaokulu ve Anasınıfı Davranış Ölçeğinin (PKBS-2) geçerlik güvenirlik çalışması ve destekleyici eğitim programının etkisinin incelenmesi (Doktora tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Özbey, S. (2018). Okul öncesi dönem çocuklarında motivasyon ve öz düzenleme becerileri üzerine bir inceleme. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(65), 26- 47.
• Özdil, G. (2008). Kişilerarası problem çözme becerileri eğitimi programının okulöncesi kurumlara devam eden çocukların kişilerarası problem çözme becerilerine etkisi (Yüksek lisans tezi). Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın.
• Pintrich, P. R. (2000). An achievement goal theory perspective on issues in motivation terminology, theory, and research. Contemporary Educational Psychology, 25, 92- 104.
• Richard, Porter ve Lyman (1975). Motivation and work behaviour. McGraw-Hill series in management. s. 6-7.
• Selçuk, Z. (2009). Eğitim psikolojisi. Ankara: Nobel.
• Sesli, S. ve Bozgeyikli, H. (2015). Okul öncesi öğretmenlerinin problem çözme becerileri ile disiplin anlayışlarının incelenmesi. Türkiye Sosyal Politika ve Çalışma Hayatı Araştırmaları Dergisi. 5(8), ISSN: 2146-5177.
• Sezer, Ö. (2009). Güdülenme ve Maslow’un ihtiyaçlar hiyerarşisi kuramı, N. Aral ve T. Duman (Ed.), Eğitim psikolojisi içinde (s. 389-405). İstanbul: Kriter. Shulman, L. S. (1986). Those who understand: Knowledge growth in teaching. Educational Researcher, 15(2), 4-14.
• Shure, M. B. & Spivack G. (1982). Interpersonal problem-solving in young children: a cognitive approach to prevention. Am J Community Psychol.10(3), 341-56.
• Tekbıyık, A. (2014). İlişkisel tarama (M. Metin, ed.). Kuramdan uygulamaya eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri (99-114). Ankara: Pegem.
• TUSİAD. (2005). Doğru başlangıç, Türkiye’de okul öncesi eğitim. TÜSİAD 2005, 396.
• Türkmen, S. ve Özbey, S. (2018). 60-72 aylık okul öncesi dönem çocuklarının benlik algılarının bazı değişkenler ve motivasyon düzeyi ile ilişkisinin incelenmesi. Social Mentality and Researcher Thinkers Journal. 4(12), 606-620.
• Ulusoy, A. (2007). Güdülenme. A. Ulusoy, (E.), Eğitim psikolojisi içinde (s. 489-512). Ankara: Anı.
• Ulutaş, İ. ve Macun, B. (2016). Okul öncesi çocuklarının duygusal zekâsını desteklemede öğretmenin rolü. Electronic Turkish Studies.11(14), 951-964.
• Xinyi, W. (2003). Intrinsic motivation and young language learners: the impact of the classroom environment, System, 31(4), 501- 517. Retrieved July 25, 2006, from http://www.sciencedirect.com .
• Yazıcı, H. (2008). Motivasyon, Y. Özbay ve S. Erkan (Ed.), Eğitim psikolojisi içinde (ss. 423- 449), Ankara: Pegem.
• Yiğenoğlu, E. (2007). Ortaöğretim okulu öğretmenlerinin algılarına göre, mesleki etkinliklerindeki güdülenmişliklerini sağlayan etmenler. (Yüksek Lisans Tezi), Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Zahorik, J. (1996). Elementary and secondary teachers’ reports of how they make learning interesting. Elementary School Journal. 96, 551-564.
• Zembat, R. ve Unutkan, P. Ö. (2005). Problem çözme becerilerinin gelişimi. Gelişim ve eğitimde yeni yaklaşımlar. İstanbul: Morpa.