Negative Reflections of Civilization on Nature in Jean Jacques Rousseau

Yıl 2021, Sayı: 73, 208 - 226, 15.07.2021

Mehmet Evren

Öz

Jean Jacques Rousseau (1712-1778) developed an original critical attitude to humans and
civilization within the enlightenment philosophy during when the characteristics of modern
philosophy were shaped. Rousseau states that men of the enlightenment live in tragedy,
as they were alienated from their essential nature and values. In this regard, Rousseau’s
criticism on humanity and his analyses of human nature pose great significance.
Using an idiosyncratic terminology in his analyses of human nature, Rousseau makes use
of concepts such as amour de soi (self-love), amour propre (self-respect), arrogance (hybris),
greed (harasa), narcissism, and alienation. This study examines how he bases such
terminology in respect to human nature. Dealing with the ways narcissist individuals who
become alienated to themselves and nature develop their social relationships, Rousseau
refers to the tensions created by the relevant artificial emotions and behaviours which
cannot be located in the essential nature of humankind. Thus, this study relates, in Rousseau’s
philosophy, the effects of the traumas experienced by modern men on society and
how they destroy human relationships. While analyzing how such emotions stimulated
by modern society distance men from their essential human values, this study also states
the solutions proposed by Rousseau against the troubling social circumstances created by
the human relationships oppressed into artificial patterns.

Anahtar Kelimeler

Rousseau, Emotions, Arrogance, Greed, Amour Propre(Self-Respect),, Narcissism, Alienation

JEAN JACQUES ROUSSEAU’DA UYGARLIĞIN DUYGULARA NEGATİF YANSIMALARI

Öz

Modern felsefenin karakteristik özelliklerinin şekillendiği aydınlanma felsefesi içerisinde
Jean Jacques Rousseau (1712-1778) insana ve uygarlığa dair eleştirel, özgün bir felsefi
tutum geliştirmiştir. Rousseau, aydınlanma dönemi insanının asli doğasından ve değerlerinden
uzaklaştırıldığını, dolayısıyla trajedi içinde yaşadığını belirtmektedir. Bu bağlamda
Rousseau’nun uygarlık eleştirisi ve insan doğası üzerindeki çözümlemeleri önem arz
etmektedir. İnsan doğasına dair çözümlemelerini kendine özgü kavramlarla ortaya koyan
Rousseau, bu çerçevede pek çok eserinde amour de soi(özsevgi), amour propre (özsaygı), kibir,
hırs, narsisizm, yabancılaşma gibi kavramlara yer vermiştir. Mevcut çalışmamızda, Rousseau’nun
amour propre (özsaygı), kibir (hybris), hırs (harasa), narsisizm gibi kavramları, insan
doğası bağlamında nasıl temellendirdiği ele alınmaktadır. Uygar toplumda kendisine ve
doğaya yabancılaşan narsist bireylerin toplumsal ilişkilerinin nasıl geliştiğini ele alan
Rousseau, insan doğasının asli yapısında olmayan söz konusu yapay duyguların ve davranışların
toplumda meydana getirdiği gerilimlerden bahsetmiştir. Çalışmada Rousseau
özelinde, uygar insanın yaşadığı travmanın toplumda yarattığı etkilere ve insan ilişkilerini
nasıl tahrip ettiğine değinilmiştir. Çalışmamızda uygarlığın ortaya çıkardığı söz konusu
duyguların, insanı temel değerlerinden nasıl uzaklaştırdığı ele alınırken, Rousseau’nun
yapmacık kalıplara dökülen insan ilişkilerinin toplumda yarattığı kaygı verici duruma
karşı önerdiği çözümlerden de bahsedilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Rousseau, Duygular, Kibir, Hırs, Narsisizm, Yabancılaşma, Amour Prope (Özsaygı)

Kaynakça

• • Acar, Gülnur, S. (2013). Sivil Toplum ve Ötesi Rousseau, Hegel, Marx, Ankara: Dipnot Yayınları.
• • Aristoteles. (2012). Retorik, Çev.: Mehmet H. Doğan, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• • Aristoteles. (2011). Ruh Üzerine, Çev.: Zeki Özcan, Ankara: Birleşik Yayınevi.
• • Bulfinch, T. (2011). Bulfinch Mitolojileri, Çev.: Aysun Babacan, Bora Kamcez, Berk Özcangiller, İstanbul: Pinhan Yayıncılık.
• • Cevizci, A. (1999). Felsefe Sözlüğü, İstanbul: Paradigma Yayınları.
• • Cevizci, A. (2002). Felsefe Sözlüğü, İstanbul: Paradigma Yayıncılık.
• • Clifford T. M. (2011). Psikolojiye Giriş, Çev.: S. Karataş - R. Eski, Konya: Eğitim Kitabevi Yayınları.
• • Cohen, M. (2020). Platon’dan Mao’ya Siyaset Felsefesi, Çev.: Hamdi Bravo, Ankara: Fol Kitap.
• • Çelgin, G. (2011). Eski Yunanca- Türkçe Sözlük, İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• • Çiçek, N. (2015). “Franz Kafka’nın eserlerinde yabancılaşma problemi.” Beytülhikme An International Journal of Philosophy, Volume 5 Issue 1 June, ss.141-162.
• • Çetin, H. (2003). “İnsan ve Siyaset: Siyasal İnsanın Yol Hikâyesi”, Felsefe Dünyası, Sayı:38. ss.72-92.
• • Damrosch, L. (2011). Jean-Jacques Rousseau Huzursuz Dahi, Çev.: Özge Özköprülü, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• • Dent, N.J.H, Rousseau Sözlüğü, Çev.: B. Özkan- N. Ilgıcıoğlu A. Çitil- A. Kovanlıkaya, İstanbul: Sarmal Yayıncılık.
• • Develioğlu, F. (2002). Osmanlıca- Türkçe Ansiklopedik Lûgat, Ankara: Aydın Kitabevi Yayınları.
• • Drever, J. (1964). The Penguin Dictionary of Psychologcy, Middlesex: Penguin Books.
• • Eflatun, (1958). Şölen, Çev.: Azra Erhat, Sabahattin Eyuboğlu, İstanbul: Remzi Kitabevi, Yükselen Matbaası.
• • Erhat, A. (2013). Mitoloji Sözlüğü, İstanbul: Remzi Kitabevi.
• • Evren, M. (2015). “John Locke ve Jean-Jacques Rousseau’nun Doğa Durumu ve Mülkiyet Anlayışlarının Karşılaştırılması”, Iğdır Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sayı: 6, ss.31-44.
• • Gökalp, N. (2010). Duygu ve Etik, Ankara: Ebabil Yayınları.
• • Gültekin, V. (2001). Jean-Jacques Rousseau: Hayatı ve Eserleri, İstanbul: Kastaş Yayınevi.
• • Gündoğdu, R. & Adıgüzel, N. & Önal, Ebul F. (2015). Kâmûs-î Türk’î Şemseddin Sami, İstanbul: İdeal Kültür Yayıncılık.
• • Gürbüz, C. (2012). “Rousseau’da Kendilik Sorunu ve Varoluşsal İmgelem”, Ed. H.H. Erdem- M. Günay, “Rousseau”, Çizgi Kitabevi, Özne Felsefe Bilim Yazıları, Güz, 17. ss.29-37.
• • Fischer, E. (1990). Sanatın Gerekliliği, Çev.: Cevat Çapan, Ankara: Verso Yayıncılık, İmge Kitabevi.
• • Hesiodos. (2020). Theogonia- İşler ve Güçler, Çev.: Azra Erhat- Sebahattin Eyuboğlu, İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
• • Hobbes, T. (2007). Leviathan, Çev.: Semih Lim, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• • Homeros. (2017). Odysseia, Çev.: Azra Erhat- A. Kadir, İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
• • Kalaycı, N. (2014). “Klasik Tragedyalarda “Yakışıksız Ölüm”, “Yas” ve “Tanıklık” Sorunu” , DTCF Dergisi, ss.193-210.
• • Kanar, M. (2009). Kanar Arapça-Türkçe Sözlük, İstanbul: Say Yayınları.
• • Lecercle, J.L. (2010). “İnsanlar Arasında Eşitsizliğin Kaynağı Konusunda İnceleme” İnsanlar Arasında Eşitsizliğin Kaynağı (ve Temelleri Üzerine Konuşma)içinde, Çev. Rasih Nuri İleri, İstanbul: Say Yayınları, ss.41-60.
• • Livaneli, Ömer Z. (2019). Huzursuzluk, İstanbul: Doğan Kitap.
• • nisanyansozluk.com. Kibir. Erişim Adresi: https://www.nisanyansozluk.com/?k=- kibir&view=annotated
• • Rousseau, J. J. (2008a). Siyasal Fragmanlar- Ekonomi Politik Üzerine Söylev, Çev.: İsmail Yergüz, Say Yayınları, İstanbul,
• • Rousseau, J. J. (2008b). , Anayasa Projeleri “Polonya Hükümeti ve Reform Tasarısı Üzerine Düşünceler”- Çev.: İsmail Yergüz, İstanbul: Say Yayınları.
• • Rousseau, J. J. (2011a). Emile Ya Da Eğitim Üzerine, Çev.: Yaşar Avunç, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• • Rousseau, J. J. (2011b). Bilimler ve Sanatlar Üstüne Söylev, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• • Rousseau, J. J. (2020). Dağdan Yazılmış Mektuplar, Çev.: Adnan Akan, Ankara: Fol Kitap.
• • Rousseau, J. J. (2010). İnsanlar Arasında Eşitsizliğin Kaynağı (ve Temelleri Üzerine Konuşma), Çev.: Rasih Nuri İleri, İstanbul: Say Yayınları.
• • Rousseau, J. J. (2003). İnsanlar Arasındaki Eşitsizliğin Kökeni, Çev.: Ertuğ Ergün, Ankara: Yeryüzü Yayınevi.
• • Rousseau, J. J. (2019). Narsist, Çev.: A. Kadir Paksoy, İstanbul: Doruk Yayıncılık.
• • Rousseau, J. J. (2017). Toplum Sözleşmesi, Çev.: Ayşe Meral, İstanbul: Alfa Yayınları.
• • Rousseau, J. J.( 2018). Toplum Sözleşmesi, Çev.: Vedat Günyol, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• • Ovacık, Z. (2019). “Ahlak Rasyonel Bir Soruşturmanın Konusu Olabilir mi? Aliya İzzetbegoviç’te Akıl ve Ahlak” Beytulhikme An International Journal of Philosophy, 9(1) ss.211-230.
• • Özden, H. Ö. (2016). “Bir Ahlak Problemi Olarak Yabancılaşma ve Yahya Kemal” İlahiyat Akademi, ss.101-112.
• • TDK. Duygu. Erişim Adresi: https://sozluk.gov.tr/
• • Timuçin, A. (2004). Felsefe Sözlüğü, İstanbul: Bulut Yayınları.
• • Tütüncü, F. & Tütüncü, K. (2019). “Trajik Hissiyat- Ütopik Siyaset” Jean- Jacques Rousseau’nun Edebi ve Siyasi Tahayyülü, İstanbul. Metis Yayınları.
• • vajehyab.com. Hırs. Erişim Adresi: http://www.vajehyab.com/dehkhoda/%D8%AD% D8%B1%D8%B5+%D8%AE%D9%88%D8%B1%D8%AF%D9%86
• • Wolker, R. (2001). Rousseau, Çev.: Emrah Günok, Ankara: Dost Kitabevi.