A Critical Look at the Perception of Rousseau in Turkey: Was Atatürk Influenced by Rousseau?

Yıl 2014, Sayı: 17, 215 - 236, 01.05.2014

Özgüç Orhan

Öz

That Atatürk was influenced by Rousseau is widely believed in Turkey. Atatürk’s speech at the National Assembly in 1921 is often given as primary evidence for this influence. But Atatürk’s remarks on Rousseau in this speech are actually critical. When these remarks are placed in the framework of the whole speech, it can be seen that the aforementioned view is not very accurate. On the other hand, an alternative explanation of these remarks that Atatürk must have confused Rousseau with Montesquieu is far from being satisfactory. This article aims to provide a more satisfactory account for Atatürk’s remarks by questioning the view that Rousseau opposed the separation of powers

Anahtar Kelimeler

Atatürk, Rousseau, Union of Powers, Separation of Powers

TÜRKİYE’DE ROUSSEAU ALGISINA ELEŞTİREL BİR BAKIŞ: ATATÜRK ROUSSEAU’DAN ETKİLENMİŞ MİYDİ?

Öz

Atatürk’ün Rousseau’dan etkilenmiş olduğu Türkiye’de yaygın kabul gören bir görüştür. Bu etkiye gösterilen kanıtların başında Atatürk’ün 1921’de TBMM’de yaptığı uzun bir konuşma gelir. Ancak Atatürk’ün bu konuşmada Rousseau’ya dair ifadeleri eleştireldir. Bu ifadeler konuşmanın bütünlüğü çerçevesinde ele alındığında, söz konusu görüşün pek de doğru olmadığı anlaşılmaktadır. Öte yandan, bu ifadelerin alternatif bir açıklaması Atatürk’ün Rousseau’yu Montesquieu ile karıştırmış olabileceği tatmin edici olmaktan uzaktır. Bu makale, Rousseau’nun “kuvvetler ayrılığı”na karşı olduğu görüşünü sorgulayarak, Atatürk’ün bu ifadelerine daha tatminkar bir açıklama getirmeyi amaçlamaktadır

Anahtar Kelimeler

Atatürk, Rousseau, Kuvvetler Birliği, Kuvvetler Ayrılığı

Kaynakça

• AKIN, Rıdvan. TBMM Devleti 1920-1923: Birinci Meclis Döneminde Devlet Erkleri ve İdare. İstanbul: İletişim, 2001.
• AKYOL, Taha. Atatürk’ün İhtilal Hukuku. İstanbul: Doğan Kitap, 2012.
• ARSLAN, Zühtü. “Rousseau’nun Hayaletleri: Yeni Devlet Eski Söylem.” Doğu Batı 6/21 (2002-03): 11-29.
• ASLAN, Yavuz. Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümeti’nin uruluşu, Evreleri, Yetki ve Sorumluluğu 23 Nisan 1920 - 30 Ekim 1923). Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, 2001.
• ATATÜRK, Mustafa Kemal. Nutuk. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2011.
• Atatürk’ün Bütün Eserleri. 30 Cilt. İstanbul: Kaynak Yayınları, 1998-2011.
• Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri. 3 Cilt. Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi, 2006.
• BORAK, Sadi. Atatürk’ün Resmi Yayınlara Girmemiş Söylev, Demeç, Yazışma ve Söyleşileri. İstanbul: Kaynak Yayınları, 1997.
• CEBESOY, Ali Fuat. Siyasi Hatıralar: Büyük Zaferden Lozan’a Lozan’dan Cumhuriyete. Üçüncü Baskı. Der. Osman Selim Kocahanoğlu. İstanbul: Temel Yayınları, 2011.
• CENGİZ, Recep, der. Atatürk’ün Okuduğu itaplar. 24 Cilt. Ankara: Anıtkabir Derneği Yayınları, 2001.
• COBBAN, Alfred. Rousseau and the Modern State. London: Allen & Unwin, 1934.
• DEMİREL, Ahmet. Birinci Meclis’te Muhalefet: İkinci Grup. İstanbul: İletişim, 1994.
• DEMİREL, Ahmet. “Milli Mücadele Döneminde Birinci Meclis’teki Liberal Fikirler ve Tartışmalar.” Yılmaz, Liberalizm içinde, s. 164-84.
• DEMİREL, Ahmet. “Hüseyin Avni Ulaş.” Yılmaz, Liberalizm içinde, s. 170-80.
• DEMİREL, Ahmet. İlk Meclis’in Vekilleri. İstanbul: İletişim, 2010.
• DERATHÉ, Robert. Jean-Jacques Rousseau et la science politique de son temps. Paris: Vrin, 1970.
• FEYZİOĞLU, Turhan. Türk Millî Mücadelesi’nin ve Atatürkçülüğün Temel İlkelerinden Biri Olarak Millet Egemenliği. Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi, 1999.
• FURET, François. “Rousseau and the French Revolution.” Orwin ve Tarcov, The Legacy of Rousseau içinde, s. 168-81.
• GILDIN, Hilail. Rousseau’s Social Contract: The Design of the Argument. Chicago: University of Chicago Press, 1983.
• GOLOĞLU, Mahmut. Cumhuriyete Doğru 1921-1922). Milli Mücadele Tarihi. Cilt 4. İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları, 2010.
• HANİOĞLU, Şükrü. Atatürk: An Intellectual Biography. Princeton: Princeton University Press, 2011.
• İNAN, Afet. Atatürk Hakkında Hatıralar ve Belgeler. İstanbul: İş Bankası Yayınları, 2007.
• İNAN, Arı. Gazi Mustafa emal Atatürk’ün 1923 Eskişehir-İzmit onuşmaları. Ankara: Türk Tarih Kurumu, 1982.
• KANSU, Aykut. “Kemalist ‘Yeni Düzen’ Projesine Direniş.” Birinci Meclis içinde, der. Cemil Koçak, s. 135-61. İstanbul: Sabancı Üniversitesi Yayınları, 1998.
• KÖKER, Levent. Modernleşme, emalizm ve Demokrasi. İstanbul: İletişim Yayınları, 1990.
• MANGO, Andrew. “Atatürk.” The Cambridge History of Turkey, Cilt 4: Turkey in the Modern World içinde, der. Reşat Kasaba, s. 147-72. Cambridge: Cambridge University Press, 2008.
• Milli Kütüphane Genel Müdürlüğü. Atatürk’ün zel ütüphanesinin ataloğu. Ankara: Başbakanlık Ku ltu r Mu steşarlıg ı, 1973.
• ORWIN, Clifford ve Nathan Tarcov, der. The Legacy of Rousseau. Chicago: University of Chicago Press, 1997.
• ÖZ, Baki. Atatürk’ün Düşünce Yapısının Oluşumu. İstanbul: Can Yayınları, 1996.
• ÖZBUDUN, Ergun. 1921 Anayasası. Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi, 1992.
• PARLA, Taha. Türkiye’de Anayasalar. Dördüncü Baskı. İstanbul: İletişim, 2007.
• PARLA, Taha. Türkiye’de Siyasal ültürün Resmi aynakları. 3 Cilt. İstanbul: Deniz Yayınları, 2008.
• QVORTRUP, Mads. The Political Philosophy of Jean-Jacques Rousseau: The Impossibility of Reason. Manchester: Manchester University Press, 2003.
• RAWLS, John. Lectures on the History of Political Philosophy. Cambridge, MA: Harvard University Press, 2007.
• ROUSSEAU, Jean-Jacques. Emile; or, On Education. ev.: Allan Bloom. New York: Basic Books, 1979.
• ROUSSEAU, Jean-Jacques. The Social Contract and Other Political Writings. Der. ve çev. Victor Gourevitch. Cambridge: Cambridge University Press, 1997.
• RUSO, Jan Jak. Mukavele-i içtimâiyye yahut hukuk-u siyâsiye kavâid-i esâsiyesi. İstanbul: Matbaa-i Hayriye ve Şurekâsı, 1913.
• SALKEVER, Stephen G. “Interpreting Rousseau’s Paradoxes.” Eighteenth-Century Studies 11/2 (1977/78): 204-226.
• TANYOL, Cahit. Atatürk ve Halkçılık. Ankara: İş Bankası Kültür Yayınları, 1981.
• TUNAYA, Tarık Zafer. Türkiye’de Siyasal Gelişmeler 1876-1938). Cilt 2, Mütareke, Cumhuriyet ve Atatürk 1918-1938). İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2002.
• TUN AY, Mete. Eleştirel Tarih Yazıları. Ankara: Liberte, 2006.
• TURAN, Şerafettin. Atatürk’ün Düşünce Yapısını Etkileyen Olaylar, Düşünürler, Kitaplar. Ankara: Türk Tarih Kurumu, 1982.
• TÜFEK İ, Gürbüz. Atatürk’ün Düşünce Yapısı. Ankara: Aydın Matbaacılık, 1981.
• TÜFEK İ, Gürbüz. Atatürk’ün Okuduğu itaplar. 2 Cilt. Ankara: İş Bankası Kültür Yayınları, 1983-85.
• VILE, M. J. C. Constitutionalism and the Separation of Powers. Indianapolis: Liberty Fund, 1998.
• WILLIAMS, David L. Rousseau’s Social Contract: An Introduction. Cambridge: Cambridge University Press, 2014.
• YILMAZ, Murat, der. Liberalizm. Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce. Cilt 7. İstanbul: İletişim, 2005.