MIMARI TASARIM IÇIN BIR KAVRAM KAYNAĞI: ROBERT VENTURI’NIN “MIMARLIKTA KARMAŞIKLIK VE ÇELIŞKI” KITABI

Yıl 2014, Sayı: 17, 309 - 324, 01.05.2014

Nazmiye Öztürk

Öz

Çoğunlukla mimarlık tarihi kitabı olarak bilinen “Mimarlıkta Karmaşıklık ve Çelişki”, sadece bir tarih kitabı değil aynı zamanda mimari tasarım kitabıdır. Venturi, tasarıma yol açabilecek kavramları, tarihsel örnekler/ikonografi eşliğinde ele alır ve bu yolla, tasarım ve tarihi birbiriyle yoğurur. Bu yazı, bu kitabın ikonografisinin tasarım kavramları odağına hizmet ettiği düşüncesinin izini süren ve kitaptaki kavramları ortaya çıkarma amacı taşıyan bir araştırma yazısıdır. Bu çalışmada, Pensilvania Üniversitesi Mimarlık Arşivinden Mimarlıkta Karmaşıklık ve Çelişki’nin ilkyazımına ulaşılmış, kitabın 1963 ilkyazımı ve 1992 basımı arasında karşılaştırma yapılmıştır.
Mimarlık tarihi kapsamında değerlendirilmeden önce kavram potansiyelinin açığa çıkarılması gerektiği düşüncesiyle bu çalışmada karmaşıklık ve çelişki kuramının yazım süreçleri araştırılmış ve karşılaştırılmıştır.
Robert Venturi, “Mimarlıkta Karmaşıklık ve Çelişki’ adlı kitabında, hem modernizm eleştirisi hem de modernizm karşıtlığı üzerine kurulu bir çoğulculuk önerisi geliştirir. Venturi biçimsel ve iki boyut ağırlıklı bakış açısına rağmen, mimari bileşenlerin ilişkilenme tarzlarını, kavramlar eşliğinde açıklamıştır. Bileşenler arası farklı her tür ilişkinin kavram karşılığını tartışır. Nonstraightforward (Doğrudan olmayan), Superadjacency (Çoklu bitiştirme), Contradiction Adapted (Uyarlanmış çelişki), Contradiction Juxtaposed (Yanyana getirilmiş çelişki) gibi kavramlar, bu kitapla birlikte ortaya çıkan türev kavramlardır.
Kavramlar, kitapta oldukça belirgin olmakla birlikte, Venturi’nin modernizm eleştirisini değil, çoğulculuk önerisini yapılandırmada kullandığı bir araç olarak öne çıkar. Venturi, modernizmle olan çatışmasını modernizmin ürettiği kavramlar düzeyinde değil, bu kavramları oluşturan zihinsel süreçlerle çatışma düzeyinde kurmaktadır. Bu sayede geleneksel olanla kurduğu ilişki, biçim tekrarından çok, ona dayalı kavram üretme haline gelmektedir.

Anahtar Kelimeler

mimarlık, tasarım, mimarlıkta karmaşıklık ve çelişki, Robert Venturi, kavramlar

A CONSEPT RESOURCE FOR ARCHITECTURAL DESIGN: THE BOOK OF ROBERT VENTURI “COMPLEXITY AND CONTRADICTION IN ARCHITECTURE”

Öz

Mostly, the book of Robert Venturi ‘Complexity and Contradiction in Architecture’, known as the book of history of architecture, is essentially a book blending design with history. This article follows the traces of the thinking that iconography of this book serve the focus of design concepts.
With this aim, the differences between the first typed manuscript of the book in 1963 and its last printing in 1992 have been investigated. The comparison of 1963 and 1992 texts demonstrate that the connections of this book with architectural design are stronger than assumed. According to such comparison, Venturi established his book on the key words and concepts and this concept hierarchies vary and points out to the concepts powerful enough to change the architectural design, as well as the ways of implementation.
When reread with such perspective, it can be clearly understood that ‘Complexity and Contradiction in Architecture’ comprises concepts which are very different from the basic design principles such as proportion, symmetry, harmony, balance which remain insufficient in the face of today’s reality. In this article, hybrid concepts such as Nonstraightforward, Superadjacency, Contradiction Adapted, Contradiction Juxtaposed can be called as non-basic design concepts

Anahtar Kelimeler

complexity and contradiction, Robert Venturi, architecture, design, concepts

Kaynakça

• BATTY M., MARSHALL S, (2011) The Origins of Complexity Theory in Cities and Planning, Complexity Theories of Cities Have Come of Age: An Overview with Implications to Urban Planning and Design, (Editor: Portugali, J., Meyer H, Tan, E.) Springer-Verlag Berlin Heidelberg.
• BROWNLEE, D. (2001) Out of The Ordinary: Architecture/ Urbanism/ Design, Yale University Press.
• COLQUHOUN, A. (1967) “Robert Venturi” Architectural Design XVII August.
• KAHL, D. (2008) “Robert Venturi and His Contributions to Postmodern Architecture” Oshkosh Scholar, Volume III, 4.
• KESKIN, A. (1984) Modern Mimarlığın Ötesi Dosyası: “Popüler Kültürün Çoğulcu Estetiğine Oldukça Elitist Bir Yaklaşım”, Mimarlık Dergisi, Eylül Sayısı.
• LEACH, N. (1999) Anaesthetics of Architecture, Cambridge, Mass: MIT Press.
• MOOS, V.S., (2000) Venturi, Scott Brown and Associates: Buildings and Projects, 1986-1997, New York: The Monacelli Press.
• RATTENBURY, K. (2007) Robert Venturi and Denise Scott Brown: Learning from Las Vegas: SuperCrit, Routledge.
• SCHWATZ, F., VACCARO, C. (1995) Venturi, Scott Brown and Associates, Works and Projects, New York: GG Publishing.
• SCOTT BROWN, D. (2011) Having Words, London: AA School Publications.
• STEELE, J. (1992) Venturi Scott Brown & Associates: On Houses and Housing, Academy Editions / St. Martin's Press.
• TANYELI, U. (1993) Post-Modern Söylem ve Las Vegas’ın Öğrettikleri, Las Vegas’ın Öğrettikleri: Mimari Biçimin Unutulan Simgeselliği, (Yazarlar: Venturi, R., Scott Brown.D., Izenour, S., Editör: Uğur Tanyeli, Çeviren: Serpil Merzi Özaloğlu), Ankara: Şevki Vanlı Mimarlık Vakfı Yayınları.
• VENTURI, R. (1963), Complexity and Contradiction in Architecture – A Report on a Project Sponsored by The Graham Foundation For Advanced Studies in The Fine Arts, Unpublished Report, Architectural Archive of Pennsylvania University: 225.RV.146.
• VENTURI, R. (1992), Complexity and Contradiction in Architecture, NewYork: The Museum of Modern Art, Graphic Society Books.
• VENTURI, R., (2005), Mimarlıkta Karmaşıklık ve Çelişki, Çeviri: Serpil Merzi Özaloğlu, Şevki Vanlı Mimarlık Vakfı Yayınları.
• VENTURI, R., SCOTT BROWN, D. (1985) A View from the Campidoglio: Selected Essays 1953-1984, NewYork: Icon Harpe.
• VENTURI, R., SCOTT BROWN, D. (2004) Architecture as Signs and Systems: For a Mannerist Time, Belknap Press of Harvard University Press.
• VENTURI, R., SCOTT BROWN, D., IZENOUR, S. (1977) Learning From Las Vegas: The Forgotten Symbolism of Architectural Form, New York: MIT Press.
• VENTURI, R., SCOTT BROWN, D., IZENOUR, S. (1984) Modern Mimarlığın Ötesi Dosyası: “Çirkin ve Sıradan Kuramı ve İlişkili Karşıt Kuramlar”, (Çeviri: Kenan Şahin), Mimarlık Dergisi, Eylül Sayısı.
• VENTURI, R., SCOTT BROWN, D., IZENOUR, S. (1991) Las Vegas’ın Öğrettikleri: Mimari Biçimin Unutulan Simgeselliği, (Editör: Uğur Tanyeli, Çev: Serpil Merzi Özaloğlu) Ankara: Şevki Vanlı Mimarlık Vakfı Yayınları.
• VENTURI, R., SCULLY V. (1997) Mother's House: The Evolution of Vanna Venturi's House in Chestnut Hill, Diane Publishing Company.
• VENTURI, R., SCULLY V., MEAD, C. (1989) The Architecture of Robert Venturi, University of New Mexico Press.
• VINEGAR, A. GOLEC, M. (2009) Relearning from Las Vegas, Minnesota Press.