AKADEMIA’DA METAFOR SINAVI: PLATON’DA METAFOR, ŞİDDET, SİYASET

Yıl 2015, Sayı: 20, 227 - 250, 01.12.2015

Çağıl Bakacak

Öz

Metafor kavramı felsefi düşünce bakımından sorunlu bir nitelik arz etmektedir. Metafora ilişkin bu geleneksel şüpheci yaklaşımın köken ve kaynaklarının açığa çıkarılması için Platon’un felsefi düşüncesinin irdelenmesi gerekmektedir. Platon’un metafor kavramına dair geliştirdiği tavrın, kendisini takip eden felsefi gelenek bakımından belirleyici olduğu düşünülmektedir. Bu bağlamda önemli bir husus Platon’un kavramın bugün için genel geçer olarak kullanılan adını kullanmıyor oluşudur. Platon “metafor” yerine “paradigma” terimini tercih etmekteyse de, diyaloglarındaki aşırı miktardaki metafor kullanımına da uygun olarak, metaforik düşünceyi felsefesinin temeli olarak işaret etmektedir. Varlığın hakikatine ancak metaforik bir düşünüş vasıtasıyla erişmek mümkündür. Platon bu tekniği “düşüncemin biricik sığınağı” olarak ifade etmektedir. Platon’un düşüncesinin bu biricik sığınağına girebilmek ise öncelikli olarak bu düşüncenin belirleyici niteliğinin siyasal olduğunun ön kabulünden geçmektedir. Bu ön kabul kapsamında bu makale çerçevesinde hem Platon’un düşüncesinde metaforun yeri ve önemi açığa çıkartılmaya çalışılırken hem de filozofun kendi metaforlarına reva gördüğü muamelenin, genel olarak siyaset felsefesi geleneğinin, iktidarın ontolojisi, siyasal iktidarın meşruiyeti ve iktidarın şiddet ile olan ilişkisi gibi sorunsal alanları bakımından ne ifade ettiği anlaşılmaya çalışılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

metafor, ontoloji, siyasal iktidar, şiddet

Exam of Metaphor in the Akademia: Metaphor, Violence and Politics in Plato

Öz

Concept of metaphor carries a problematic attribute for philosophical thought. It is seen as a necessity to analyse the philosophy of Plato in order to reveal the origins of sceptic approach to the concept of metaphor in the classical philosophy. Plato’s attitude towards the metaphor determines the following traditions’ approaches to the concept. In this context it is of importance to point that Plato does not use the conventional name of the concept. He calls “paradigm” instead of “metaphor”. Moreover in line with the amply use of metaphors in his narrative, he indicates the metaphoric thought as the basis of his philosophy. According to Plato, it is ever possible to grasp the truth of the being via metaphorical reflection. Plato calls this method as the “unique source” of his philosophy. To recall Plato’s “unique source” of philosophy requires predicting that the fundamental feature of his thought is that being political. In this essay both the significance of metaphor in Plato is analysed and the Plato’s attitude towards the concept is addressed to reveal the affects of Plato on the political philosophy regarding such problematic areas as ontology of power, legitimacy of the political power, and power-violence relations.

Anahtar Kelimeler

metaphor, ontology, political power

Kaynakça

• Ağaoğulları, M.A (1994): Kent Devletinden İmparatorluğa, Ankara: İmge Kitabevi.
• Ankersmit, F.R-Moijj, J.J.A, (1993/ed), Knowledge and Language, Volume III: Metaphor and Knowledge, Dordrecht: Kluwer.
• Ankersmit F.R, (1993), “Metaphor in Political Theory”, F.R. Ankersmit – J.J.A Mooij (ed), içinde, ss. 155 – 202.
• Aristoteles (1996), Organon IV – İkinci Analitikler, çev. H.R. Atademir, İstanbul: MEB Yayınları.
• Aristoteles, (2002), Poetika, çev: İ, Tunalı, İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Aristoteles (2007), On Rhetoric-A Theory of Civic Discourse, çev. G.A. Kennedy, New York: Oxford.
• Aristoteles (2013), Retorik, çev. M.H.Doğan, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Aristoteles (2014), Atinalıların Devleti, çev. A. Çokona, İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları.
• Boys-Stones, G. R, (ed) (2003), Metaphor, Allegory and the Classical Tradition: Ancient Thought and Modern Revisions, New York, Oxford University Press.
• Blumenberg, H. (2010), Paradigms for a Metaphorology, çev. R. Savage, New York: Cornell University Press.
• Cassirer, E, (1984), Devlet Efsanesi, çev. N. Arat, İstanbul: Remzi Kitabevi
• Çelebi, A, (2014/haz), Şiddetin Eleştirisi Üzerine, İstanbul: Metis Yayınları.
• Derrida, J, (1974), “White Mythology: Metaphor in the Text of Philosophy”, New Literary History, S:6, N:1, ss: 5 – 74.
• Derrida, J, (2011), Gramatoloji, çev. İ. Birkan, İstanbul: BilgeSu Yayıncılık.
• Derrida, J, (2014), “Yasanın Gücü: Otoritenin Mistik Temeli”, Şiddetin Eleştirisi Üzerine (A. Çelebi, haz) içinde, çev. Z. Direk, ss. 43-133.
• Ferguson, A.S (1921), “Plato’s Simile of Light. Part I” The Classical Quarterly, v. 15, n.3-4, ss.131-152.
• Ferguson, A.S (1922), “Plato’s Simile of Light. Part II” The Classical Quarterly, v. 16, n.1, ss.15-28.
• Foucault, M, (2005) “Omnes et Singulatim: Siyasi Aklın Bir Eleştirisine Doğru”, çev. O. Akınhay, Özne ve İktidar, İstanbul: Ayrıntı Yayınları, ss. 25 – 56.
• Gauchet, M, (2000), “Anlam Borcu ve Devletin Kökenleri. İlkellerde Din ve Siyaset”, çev. O. Ergüden, C.B. Akal (der.), Devlet Kuramı, Ankara: Dost Kitabevi Yayınları içinde, ss. 33-70,
• Harris, R-Taylor, T.J, (1997), Landmarks in Linguistic Thought - I. The Western Tradition from Socrates to Saussure, London: Routledge.
• Heidegger, M, (1998), Pathmarks, ed. W. McNeill, Cambridge, Cambridge University Press.
• Heidegger, M, (2002), The Esence of Truth, çev. T. Sadler, London: Continuum.
• Hobbes, T, (2013), Leviathan veya Bir Din ve Dünya Devletinin İçeriği, Biçimi ve Kudreti, çev. S. Lim, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Johnson, M, (1981), “Introduction: Metaphor in the Philosophical Tradition”, Philosophical Perspectives on Metaphor (M. Johnson, ed.) içinde, ss. 3-47.
• Kirby, J. T, (1997), “Aristotle on Metaphor”, American Journal of Philology, v: 118, ss. 517-554.
• Kranz, W, (1984), Antik Felsefe (Metinler ve Açıklamalar), çev: S.Y.Baydur, İstanbul: Sosyal Yayınları.
• Lane, M, (1998), Method and Politics in Plato’s Statesman, Cambridge: Cambridge University Press.
• Machiavelli, N, (1994), Prens, çev. N. Güvenç, İstanbul: Anahtar Kitaplar.
• McCall, M.H, (1969), Ancient Rhetorical Theories of Simile and Comparison, Massachusetts: Harvard University Press.
• Modrak, D.K.W, (2011), Aristotle’s Theory of Language and Meaning, Cambridge: Cambridge University Press.
• Pender, E.E, “Plato on Metaphors and Models”, G.R Boys-Stones (2003/ed) içinde, Oxford University Press, Oxford.
• Platon (1944), Meneksenos, çev. İ. Şahinbaş, İstanbul: Maarif Vekaleti Yayınları.
• Platon (1998), Yasalar, çev: C. Şentuna-S. Babür, İstanbul: Kabalcı Yayınları.
• Platon (2001), Devlet Adamı, çev: B. Boran-M. Karasan, İstanbul: Sosyal Yayınlar.
• Platon (2006), Devlet, çev: S. Eyüboğlu-M.A. Cimcöz, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Platon (2011), Diyaloglar, çev. T. Aktürel vd, İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Rousseau, J.J, (2011), Melodi ve Müziksel Taklit ile İlişki İçinde Dillerin Kökeni Üstüne Deneme, çev. Ö. Albayrak, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Rowe, C. J. (1995) (ed/çev), Plato: Statesman, Aris& Phillips, Warminster.
• Şenel, A. (1968), Eski Yunan’da Siyasal Düşünüş, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları no: 258.
• Todorov, T. (1992): Theories of the Symbol, çev. C. Porter, New York: Cornell University Press.
• Vernant, J.P, (1996), Eski Yunan’da Söylen ve Toplum, çev. M. Özcan, Ankara: İmge Kitabevi.
• Yalçınkaya, A, (2005) Siyasal ve Bellek, Platon’da Anımsama Platon’u Anımsama, Ankara: Phoenix Yayınevi.