ON PLATO’S DIVIDED LINE ANALOGY AND OPTICS

Yıl 2019, Sayı: 28, 293 - 303, 29.12.2019

Erkan Bozkurt

Öz

Plato,
in his discussion about the education of philosophers that will govern the
Polis in the last section of Republic Book VI, in order to illustrate that
‘good’ belongs to the intelligible world, divides the world into two pieces as
the sensible world and the conceivable world. In this analogy known as the
Divided Line Analogy, these pieces should be in different lengths. Afterwards
these pieces at hand are divided in the same ratio so that four pieces are
formed on the line. These pieces, from smallest to the largest, are called as
eikasia, pistis, dianoia and noesis respectively. Divided Line Analogy, on the one
hand, displays the (ontological) hierarchy that Plato demands to construct among
the beings, on the other hand displays the (epistemic) distinction made between
the various kinds and degrees of knowledge that are adequate to this hierarchy.
Certain ratios that are expressed in dividing the line contributes to this
hierarchy. These ratios imply that knowledge of mathematics or geometry has
been considered in description of the analogy. Especially, two pieces at the
middle of the line are necessarily equal
in length mathematically. In this paper, the meanings of this equality will be
discussed by emphasizing a comment about optics. 

Anahtar Kelimeler

Plato, Republic, Divided Line Analogy, mathematics, optics

PLATON’UN BÖLÜNMÜŞ ÇİZGİ BENZETMESİ VE OPTİK ÜZERİNE

Öz

Platon, Devlet’in VI. kitabının son
bölümünde Siteyi yönetecek filozofların eğitimiyle ilgili bahsinde, ‘iyi’nin
kavranan dünyaya ait olduğunu resmedebilmek için dünyayı görünen dünya ve
kavranan dünya olmak üzere bir çizgi üzerinde iki parçaya ayırır. Bölünmüş
Çizgi Benzetmesi olarak bilinen bu benzetmede, bölünen parçalar iki ayrı
uzunlukta olmalıdır. Daha sonra ise elde edilen her iki parça için de aynı
bölme oranı ile bölüm gerçekleştirilerek çizgi üzerinde dört parça elde edilir.
Bu parçalar, en küçükten büyüğe doğru sırasıyla, eikasia, pistis, dianoia ve
noesis olarak adlandırılır. Bölünmüş Çizgi Benzetmesi bir yandan Platon’un
varlıklar arasında kurmak istediği (ontolojik) hiyerarşiyi gösterirken, diğer
yandan bu hiyerarşiye uygun olarak bilginin çeşitli türleri ve dereceleri
arasında yapılan (epistemik) bir ayrımı gösterir. Çizginin bölünmesi sırasında
ifade edilen belli oranlar, anlatılmak istenen bu hiyerarşiye hizmet etmektedir.
Bu oranlar benzetmenin tasvirinde matematik veya geometri bilgisinin hesap
edilmiş olduğunu ima etmektedir. Özellikle, çizginin ortasında yer alan iki parça
matematiksel olarak birbirine zorunlu olarak eşit uzunluktadır. Çoğu Platon
yorumcusuna göre bu eşitlik, Platon’un kastetmediği hatta gözünden kaçmış bir
şeydir. Bu yazıda bu eşitliğin taşıdığı anlamlar, özellikle optik hakkındaki
bir yorum öne çıkartılarak tartışılacaktır. 

Anahtar Kelimeler

Platon, Devlet, Bölünmüş Çizgi Benzetmesi, Matematik, Optik

Kaynakça

• Adam, J., The Republic of Plato, Cambridge University Press, Cambridge, 2010.
• Aristoteles, Metafizik, çev. Ahmet Arslan, Sosyal Yayınları, İstanbul, 1996.
• Arslan, Ahmet, İlk Çağ Felsefe Tarihi 1: Sokrates Öncesi Yunan Felsefesi, Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 2007.
• Arslan, Ahmet, İlk Çağ Felsefe Tarihi 2: Sofistlerden Platon’a, Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 2007.
• Burnyeat, M. F., “Archytas and Optics”, Science in Context 18(1), 35–53, 2005.Jowett, B., The dialogues of Plato, London, 1970.
• Platon, Devlet, İstanbul, Remzi Kitabevi, 1971.
• Platon, Mektuplar, İstanbul, Maarif Matbaası, 1943.
• Platon, Sofist, İstanbul, Sosyal Yayınları, 2000.
• Platon, Phaidon, İstanbul, Sosyal Yayınları, 2001.
• Platon, Theaitetos, İstanbul, MEB Yayınları, 1997.
• Platon, Timaios, İstanbul, MEB Yayınları, 1997.
• Pomeroy, S. B., Optics and the Line in Plato's Republic, The Classical Quarterly, New Series, Vol. 21, No. 2, Nov., 1971.
• Reichenbach, H., Bilimsel Felsefenin Doğuşu, Remzi Kitabevi, İstanbul, 1981.Ross, W. D., Plato’s Theory of Ideas, Clarendon Press, Oxford, 1951.