MANTIKSAL İDEALİST YAKLAŞIMLARI DOĞRULTUSUNDA MARBURG OKULU’NUN PLATON VE ARİSTOTELES KARŞILAŞTIRILMASI

Yıl 2021, Sayı: 31, 71 - 96, 12.05.2021

Mehmet Eren Gedikli

Öz

Yeni-Kantçı Marburg Okulu geleneksel Platon yorumlarının aksine Platon’u kendi felsefe ve bilim tarihi anlayışları çerçevesinde Kant’ın ve onun transendental felsefesinin öncüsü hatta tüm mantıksal idealist felsefenin kurucusu olarak görür. Bu doğrultuda Okul’un en önemli Antik Felsefe tarihi yorumcularının başında gelen Natorp’un Aristoteles ile Platon karşılaştırması tümüyle geleneksel karşılaştırmaların ötesine uzanır. Natorp’a göre bu yeni karşılaştırma büyük oranda Kant’ın eleştirel felsefesinin doğuşu sayesinde Platon’un doğru yorumlanabilmesine dayanır ve ona göre bu kez karşılaştırma Aristoteles’in Platon yorumları doğrultusunda değil Platon’un geleneksel (Platon öncesi) Antik Yunan düşüncesine karşı ortaya koyduğu tümüyle yeni 'eleştirel yaklaşım’ tarzının Aristoteles tarafından doğru anlaşılıp anlaşılmadığı üzerinden şekillenmelidir. Bu nedenle karşılaştırmanın merkezine geleneksel yorumlarda olduğu gibi her iki düşünürün ontolojik/metafiziksel görüş ayrılıkları değil ‘dogmatik’-‘eleştirel’ ve/ya ‘ontoloji temelli’-‘epistemoloji temelli’ felsefi yaklaşım tarzlarının farklılıkları oturur ve böylece klasik karşılaştırmaların oldukça ötesinde yeni bir karşılaştırma biçimi ortaya çıkar. Bu doğrultuda makale boyunca Natorp özelinde ancak genel olarak Okul’un düşüncesini de yansıtır bir şekilde ortaya çıkan bu ‘yeni’ karşılaştırma biçiminin temel tezleri gözler önüne serilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Mantıksal İdealizm, Marburg Okulu, Transendental, Platon, Aristoteles, İdea, Töz, Eleştirel, Dogmatik

COMPARING THE PLATO AND ARISTOTLE OF THE MARBURG SCHOOL IN LINE WITH THE LOGICAL IDEALIST APPROACHES

Öz

Unlike traditional Plato's interpretations, the Neo-Kantian Marburg School thinks to Plato as the predecessor of Kant and him transcendental philosophy even the founder of all logical idealist philosophy, due to their own understanding the history of philosophy and science. Accordingly, Natorp, who is one of the School's most important interpreters of the History of Ancient philosophy, compares Aristotle with Plato completely goes beyond traditional comparisons. According to Natorp, this new comparison is generally based on the correct interpretation of Plato, which is possible thanks to the birth of Kant's critical philosophy and for Natorp the comparison is not shaped by Aristotle's interpretations of Plato but on the basis of whether Aristotle correctly grasped Plato's completely new "critical approach" against traditional (pre-Plato) the Ancient Greek thought. For this reason, the differences of ‘dogmatic’-‘critical’ and/or ‘ontology-based’-‘epistemology-based’ philosophical approaches are put at the center of the comparison, not the ontological / metaphysical differences of both thinkers as in traditional interpretations and thus a new form of comparison emerges far beyond classical comparisons. In this way, throughout the article, the main theses of 'new' style of comparison, which emerged in a way that reflects the thought of the school in general, but in particular for Natorp, has been tried to be revealed.

Anahtar Kelimeler

Logical Idealism, Marburg School, Transcendental, Plato, Aristotle, Idea, Substance, Critical, Dogmatic

Kaynakça

• Aristoteles; Fizik, (Çev.: Saffet Babür); Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2005.
• Aristoteles; İkinci Çözümleme, (Çev.: Ali Houshiary); Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2005
• Aristoteles; Metafizik, (Çev.: Ahmet Arslan), Sosyal Yayınları., İstanbul 1996.
• Arslan, Ahmet; İlkçağ Felsefe Tarihi 3: Aristoteles; İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 2007.
• Cushing, James T.; Fizikte Felsefi Kavramlar 1 (Çev.: B. Özgür Sarıoğlu); Sabancı Üniversitesi, İstanbul, 2010.
• Çotuksöken, Betül; Ortaçağ Yazıları; Notos Kitap Yayınevi; İstanbul, 2011.
• F. Copleston, Frederick; Felsefe Tarihi Yunanistan ve Roma 1C: Aristoteles; İdea Yayınevi; İstanbul, 2013.
• Friedman, Michael; Kant ve Kesin Bilimler (Çev.: Sibel Şan Öget); Alfa Basım Yayım, İstanbul, 2015.
• Kant, I.; Arı Usun Eleştirisi (Çev.: Aziz Yardımlı); İdea Yayınevi, İstanbul, 2008.
• Kim, Alan (ed.); Brill's Companion to German Platonism; Brill, Boston, 2019.
• Kim, Alan; Plato in Germany (Natorp-Kant-Heidegger); Academia Verlag; Germany, 2010.
• Laks, Andre; Plato Between Cohen and Natorp (Trans. Alan Kim), (Natorp, Paul; Plato’s Theory of Ideas Postscript); Academia Verlag, Sankt Augustin, Germany, 2003.
• Mormann, Thomas; Katz, Mikhail; Infinitesimals as an Issue of Neo-Kantian Philosophy of Science; The Journal of the International Society for the History of Philosophy of Science, Vol. 3, No. 2 (Fall), pp. 236-280; 2013.
• Natorp, Paul; Plato’s Theory of Ideas An Introduction to Idealism (Ed. & Trans. Vasilis Politis); Academia Verlag; Sankt Augustin Germany, 2004.
• Platon; Menon, (Çev. Özlem Bayoğlu); Pinhan Yayıncılık, İstanbul 2018.
• Platon; Parmenides, (Çev. Aziz Yardımlı); İdea Yayınları, İstanbul, 2011.
• Platon; Phaidon Ruh Üzerine, (Çev.: Nazile Kalaycı); Kabalcı Yayınevi, İstanbul, 2012.
• Platon; Philebus, (Çev. Furkan Akdemir); Say Yayınları, İstanbul, 2013.
• Platon; Sofist, (Çev. Ömer Naci Soykan); İstanbul, Pinhan Yayıncılık, 2015.
• Platon; Symposion (çev. Eyüp Çoraklı); Kabalcı Yayınevi, İstanbul, 2007.
• Platon; Theaitetos, (çev. Birdal Akar); BilgeSu Yayıncılık, Ankara, 2016.
• Politis, Vasilis; An Introduction to Paul Natorp’s Plato’s Theory of Ideas (Natorp, Paul; Plato’s Theory of Ideas An Introduction to Idealism Ed. & Trans. Vasilis Politis); Academia Verlag; Sankt Augustin Germany, 2004.
• Politis, Vasilis; Anti-Realist Interpretations of Plato: Paul Natorp; International Journal of Philosophical Studies Vol.9(1):47-61, 2001.
• Rudolf A. Makkreel (Editor), Sebastian Luft (Editor); Neo-Kantianism in Contemporary Philosophy; Indiana University Press, Indiana, 2009.
• Staiti, Andrea (ed.), Warren, Nicolas de (ed.); New approaches to Neo-Kantianism; Cambridge University Press; London, 2015.
• Stewart, A.J.; Plato’s Doctrine of Ideas; Publisher to The University of Oxford, London, 1909.
• Tepe, Harun; Varlık ve Bilgi Ontolojik Yaklaşımla Felsefe Yapmak; Türkiye Felsefe Kurumu, Ankara, 2017.
• İnternet Kaynakça: Heis, Jeremy; Neo-Kantianism https://plato.stanford.edu/entries/neo-kantianism/index.html erişim tarihi: 21.02.2021