FEMİNİZMLERİN ÖZGÜRLÜKLE KEKREMSİ İLİŞKİSİ

Yıl 2024, Sayı: 39, 397 - 417, 16.12.2024

Yaylagül Ceran Karataş

https://doi.org/10.53844/flsf.1560497

Öz

endilerine ait bir akla, duyuşa ve eyleyiciliğe sahip olmayı, varoluşsal imkânlarıyla kaynaklarının farklı köklerine gitmeyi ve onlarla yeniden yapıcı, iyileştirici ve yaratıcı ilişkilenen oyunbozan öznelerin özgürlük deneyimleri çağdaş feminist teorilerin de çerçevesini oluşturmaktadır. Çalışmamızda bu süreçleri ve feminist teorilerin özgürlük anlayışlarını, eleştirilerini ve mücadelelerini Nancy Hirschmann’ın Ishiac Berlin’in Two Concepts of Liberty makalesinde pozitif ve negatif özgürlük tanımından hareketle feminizme uyarladığı özgürlük kavramı yorumunu farklı deneyimlerle yapısöküme uğratarak analiz edeceğiz. Eleştirel feminizmlerin özne oluşa dair temel önermeleri ve teklif ettikleri modelleri genel hatlarıyla ele aldıktan sonra feminizmlerin özgürlükle kekremsi ilişkisini Sara Ahmed'in “oyunbozan özne” adlandırması çerçevesinde eyleminin aktörü olmak, “aklını otoriteye teslim etmemek” ve “kadın oluş” bağlamında tartışmaya açacağız. Bu süreçte şu üç yargı çalışmanın ana eksenini oluşturacaktır: 1) Feminizm modern seküler dilin ürettiği yekpare bir model değildir. 2) Feminist teorilerde tek bir özgürlük tanımı ve modeli yerine tanınma ve hak ilişkisinden hareketle merkez olmayan farklı kültürel ve tarihsel pratikleri içeren modeller oluşturulmuştur. 3) Bu yeni modelleri anlatacak ve açıklayacak yeni kavramlar, mevcut normatif söylemden hareketle oluşturulamaz, kavramlar oluşturacak dişil yönteme ihtiyaç vardır. Bu üç yargıdan hareketle cinsiyetleştirilmiş özgürlük deneyimini eleştirel bir bakışla analiz ederek ortaya çıkardığı sorunları ve alternatif cevapları ele alacağız.

Anahtar Kelimeler

Oyunbozan Özne, Aynı-Farklı, Feminist Soybilimler, Özgürlük, Kadın Oluş

THE AMBIVALENT RELATIONSHIP BETWEEN FEMINISMS AND FREEDOM

Öz

Contemporary feminist theories are based on the experience of freedom of subjects who have their own mind, perception and agency, who go to the various roots of their sources with their existential possibilities and deal with them constructively, healingly and creatively. In this study, we will analyse these processes and feminist theories' understanding of freedom, their critiques and struggles, by deconstructing Nancy Hirschmann's interpretation of the concept of freedom, which she adapted to feminism based on Ishiac Berlin's definition of positive and negative freedom in his article Two Concepts of Liberty, through different experiences. After discussing the basic propositions of critical feminisms about subjectivity and the models they offer in general terms, we will discuss feminisms' bitter relationship with freedom in the context of being an agent of action, "not surrendering one's mind to authority", and "becoming a woman" within the framework of Sara Ahmed's term "killjoy subject". In this process, the following three judgements will form the main axis of the study: 1) Feminism is not a monolithic model produced by modern secular language. 2) Instead of a single definition and model of freedom, feminist theories have created models that include different non-centred cultural and historical practices based on the relationship between recognition and rights. 3) New concepts that will describe and explain these new models cannot be created on the basis of the existing normative discourse; a feminine method is needed to create concepts. On the basis of these three judgements, we will critically analyse the experience of gendered freedom and discuss the problems and alternative responses it raises.

Anahtar Kelimeler

Killjoy Subject, Sameness-Difference, Feminist Genealogy, Freedom, Being-Becoming Women

Kaynakça

• Çakır, S. (2016). Osmanlı Kadın Hareketleri. İstanbul: Metis Yayınları.
• Ahmed, S. (2021). Feminist Bir Yaşam Sürmek. (B. S. Aydaş, Çev.) İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Arendt, H. (1994). İnsanlık Durumu. (B. S. Şener, Çev.) İstanbul: İletişim Yayınları.
• Arendt, H. (2020). Geçmişle Gelecek Arasında. (B. S. Şener, Çev.) İstanbul: İletişim Yayınları.
• Beauvior, S. d. (2019). İkinci Cinsiyet. (G. A. Savran, Çev.) İstanbul: Koç Yayınları.
• Berktay, F. (2010). Tarihin Cinsiyeti. İstanbul: Metis Yayınları.
• Berktay, F. (2012 ). "Osmanlı Kadın Hareketleri, S. Çakır". Kadın Araştırmaları Dergisi, 1(10), 119-123.
• Berlin, I. (1969). Two Concepts Of Liberty. Four Essays On Liberty (s. 15-25). içinde Oxford: England: Oxford University Press.
• Berlin, I. (1969). Two Concepts Of Liberty. Four Essays On Liberty (s. 118-172). içinde Oxford: England: Oxford University Press.
• Braidotti, R. (2017). Göçebe Özneler. (Ö. Karakaş, Çev.) İstanbul: Kollektif Kitap, 2017.
• Braidotti, R. (2019). Kadın Oluş, Cinsel Farkı Yeniden Düşünmek. (M. Çelik, & E. Durmuş, Çev.) İstanbul: Otonom Yayıncılık.
• Butler, J. (2019). Cinsiyet Belası Feminizm ve Kimliğin Altüst Edilmesi . (B. Ertür, Çev.) İstanbul: Metis Yayınclık.
• Butler, J. (2020). Çöz(ül)en Cinsiyet. (B.E. Aksoy, Çev.) İstanbul: MonoKl Yayınları.
• Colins, P. H., & Bilge, S. (2023). Kesişimsellik. (E. Acar, Çev.) Fol Yayıncılık.
• Direk, Z. (2012). Feminizm ve Felsefe. Defter Dergisi, 88-99.
• Hirschmann, N. J. (2003). The Subject of Liberty. New Jersey: Princeton University Press.
• Irigaray, L. (2006). Ben Sen ve Biz. (S. Büyükdüvenci, Çev.) İstanbul: İmge Kitapevi.
• Judith Butler. (2020). Çözülen Cinsiyet. (B. E. Aksoy, Çev.) İstanbul: Monokl Yayınları.
• Kandiyoti, D. (2019). Cariyer, Bacılar ve Yurttaşlar . (A. B.-F. Sayılan, Çev.) İstanbul: Metis Yayıncılık.
• Rieff, P. (1953). History, Psychoanalysis, and the Social Science. Ethics 63/2, 107-120.
• Savran, G. A. (2013). Beden Emek Tarih Diyalektik Bir Feminizm İçin. İstanbul: Kanat Kitap.
• Şişman, N. (2018). Emanetten Mülke. İstanbul: İz Yayıncılık.
• Wolf, V. (2012). Kendine ait Bir Oda. İstanbul: Kırmızı Kedi.