Borsa İstanbul'da İşlem Gören Bazı Teknoloji Şirketlerinin Finansal Performanslarının TOPSIS Yöntemi ile Değerlendirilmesi

Yıl 2022, Cilt: 6 Sayı: 2, 103 - 130, 22.12.2022

Emre Bulut Ahmed İhsan Şimşek

Öz

Finansal performans ölçümü şirketler ve yatırımcıların yatırım kararlarında önemli bir yer tutmaktadır. Şirketlerin finansal performansları ölçülürken farklı yöntemler kullanılabilir. Bu yöntemlerden bir tanesi de çok kriterli karar verme yöntemleridir. Çok kriterli karar verme yöntemlerinden biri olan TOPSIS yöntemi de kullanım kolaylığı, nesnel ve öznel verileri bir arada değerlendirebilmesi ve sonuçlarının değerlendirilme kolaylığı açısından finansal performans ölçümünde sıklıkla kullanulmaktadır.
Bu çalışmanın amacı, Borsa İstanbul’da (BİST) işlem gören Teknoloji Sektör’ü işletmelerinin finansal verileri ile hazırlanan kriterler çerçevesinde TOPSIS yöntemi ile performanslarının belirlenmesi ve performans skorları ile borsa kapitalizasyonları arasında bir ilişkinin olup olmadığının tespit edilmesidir.
Çalışma sonucunda BİST'te faaliyet gösteren Teknoloji Sektörü şirketlerinin ulusal ve uluslararası gelişmelerden etkilendiği görülmüştür. Teknoloji sektörü şirketlerinin performans puanlarının ise yıllara göre hem skor bazında hem de sıralamada dalgalanmalar gösterdiği ve bu şirketlerin piyasa değerlerinin değiştiği belirlenmiştir. Teknoloji sektörü şirketlerinin piyasa değerlerinin yıllara göre yüzdesel değişimi ile TOPSIS sıralamalarını dikkate alarak gerçekleştirilen bu çalışmanın sonucunda, firmaların piyasa değerlerinin yüzdesel değişimi ile TOPSIS sıralamaları arasında anlamlı bir ilişki olmadığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

TOPSIS, Finansal Karar Alma, ÇKKV, Performans Analizi, Finansal Oranlar

EVALUATION OF FINANCIAL PERFORMANCE OF SOME TECHNOLOGY COMPANIES TRADED IN BORSA ISTANBUL BY TOPSIS METHOD

Öz

Financial performance measurement is critical in corporations' and investors' financial decisions. When analyzing a company's financial performance, a variety of methods can be used. Multi-criteria decision making (MCDM) is one of these methods. In terms of usability of use, evaluation of objective and subjective data together, and convenience of analysis of the results, the TOPSIS technique, which is one of the MCDM methods, is also often used in financial performance assessment.
The objective of this research is to use the TOPSIS method to evaluate financial performance of Technology Turkish enterprises traded on the Istanbul Stock Exchange (BIST), and to see if there is a correlation among overall financial performance and stock market capitalisation.
According to the study's findings, it was found that Technology Sector companies operating in BIST were affected by national and international developments, and performance scores varying according to years showed fluctuations in both market value change, score, and rank. This study, considering market value change and TOPSIS rank, the implemented method has shown that there is not a stable correlation between market value change and TOPSIS rank of the companies.

Anahtar Kelimeler

TOPSIS, Financial Decision Making, MCDM, Performance Analysis, Financial Ratios, Finansal Karar Alma, Finansal Karar Alma, ÇKKV, ÇKKV, Performans Analizi, Finansal Oranlar, Finansal Oranlar

Kaynakça

• Akgün, M., & Soy Temür, A. (2016). Bıst Ulaştırma Endeksine Kayıtlı Şirketlerin Finansal Performanslarının Topsis Yöntemi ile Değerlendirilmesi. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 30, 173-186.
• Akkaya, G. C. (2004). Finansal Rasyolar Yardımıyla Havayolları İşletmelerinin Performansının Değerlendirilmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi İibf Dergisi, 19(1), 15-29.
• An, Y., Tan, X., Gu, B., & Zhu, K. (2020). Flood Risk Assessment Using The Cv-Topsıs Method For The Belt and Road Initiative: An Empirical Study of Southeast Asia. Ecosystem Health And Sustainability, 6(1). Https://Doi.Org/10.1080/20964129.2020.1765703
• Bıd, S., & Sıddıque, G. (2019). Human Risk Assessment Of Panchet Dam İn India Using Topsıs And Waspas Multi-Criteria Decision-Making (Mcdm) Methods. Heliyon, 5(6), E01956. Https://Doi.Org/10.1016/J.Heliyon.2019.E01956
• Bulgurcu, B. K. (2012). Application Of Topsis Technique For Financial Performance Evaluation Of Technology Firms İn Istanbul Stock Exchange Market. Procedia-Social And Behavioral Sciences, 62, 1033-1040.
• Cam, A. V., Cam, H., Ulutas, S., & Sayın, O. B. (2015). The Role Of Topsıs Method on Determining The Financial Performance Ranking of Firms: An Application in The Borsa Istanbul. Int J Econ And Res, 6(3), 29-38.
• Cheng-Mın, F., & Wang, R. (2001). “Considering the Financial Ratios on The Performance Evaluation of Highway Bus Industry”, Transport Reviews, Vol.21, No.4.
• Demireli, E. (2010). “Topsıs Çok Kriterli Karar Verme Sistemi: Türkiye’de Kamu Bankaları Üzerine Bir Uygulama”, Girişimcilik Ve Kalkınma Dergisi, Vol 5.
• Dumanoğlu, S., & Ergül, N. (2010). “İmkb’de İşlem Gören Teknoloji Şirketlerinin Mali Performans Ölçümü”, Muhasebe Ve Finansman Dergisi, Vol 48.
• Eleren, A., & Karagül, M. (2008). “1986-2006 Türkiye Ekonomisi Performans Değerlendirmesi” Celal Bayar Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Yönetim Ve Ekonomi Dergisi, Vol: 15, No: 1.
• Ertuğrul, İ., & Karakaşoğlu, N. (2009). “Performance Evaluation of Turkish Cement Firms With Fuzzy Analytic Hierarchy Process And Topsıs Methods”, Expert Systems With Applications Vol 36.
• Fanghua, H., & Guanchun, C. (2010). A Fuzzy Multi-Criteria Group Decision-Making Model Based On Weighted Borda Scoring Method For Watershed Ecological Risk Management: A Case Study of Three Gorges Reservoir Area of China. Water Resources Management, 24(10), 2139–2165. Https://Doi.Org/10.1007/S11269-009-9544-9
• Gökdalay, M. H. (2009). “Havaalanlarının Performans Analizinde Bulanık Ölçütlü Karar Verme Yaklaşımı”, İstanbul Teknik Üniversitesi Mühendislik Dergisi, Vol:8, No:6.
• Haldar, A., Ray, A., Banerjee, D., & Ghosh, S. (2014). Resilient Supplier Selection Under A Fuzzy Environment. In International Journal Of Management Science And Engineering Management (Vol. 9, Issue 2, Pp. 147–156). Taylor Ve Francis. Https://Doi.Org/10.1080/17509653.2013.869040
• İşseveroğlu, G., & Sezer, O. (2015). Financial Performance Of Pension Companies Operating İn Turkey With Topsıs Analysis Method. International Journal Of Academic Research İn Accounting, Finance And Management Sciences, 5(1), 137-147.
• Jozı, S. A., Shoshtary, M. T., & Zadeh, A. R. K. (2015). Environmental Risk Assessment Of Dams İn Construction Phase Using A Multi-Criteria Decision-Making (Mcdm) Method. Human And Ecological Risk Assessment, 21(1), 1–16. Https://Doi.Org/10.1080/10807039.2013.821905
• Jun, K. S., Chung, E. S., Kım, Y. G., & Kım, Y. (2013). A Fuzzy Multi-Criteria Approach To Flood Risk Vulnerability İn South Korea By Considering Climate Change İmpacts. Expert Systems With Applications, 40(4), 1003–1013. Https://Doi.Org/10.1016/J.Eswa.2012.08.013
• Kharat, M. G., Kamble, S. J., Raut, R. D., Kamble, S. S., & Dhume, S. M. (2016). Modeling Landfill Site Selection Using An Integrated Fuzzy Mcdm Approach. Modeling Earth Systems And Environment, 2(2), 1–16. Https://Doi.Org/10.1007/S40808-016-0106-X
• Kım, T. H., Kım, B., & Han, K. Y. (2019). Application Of Fuzzy Topsıs To Flood Hazard Mapping For Levee Failure. Water (Switzerland), 11(3), 1–20. Https://Doi.Org/10.3390/W11030592 Koc, E. (2020). Alternatif Tedarikçilerin Bulanık Topsis Yöntemi İle Karşılaştırılması: Hazır Beton Sektöründe Bir Uygulama. Malatya Turgut Özal Üniversitesi İşletme Ve Yönetim Bilimleri Dergisi , 1 (2) , 128-146 .
• Lee, G., Jun, K. S., & Chung, E. S. (2015). Group Decision-Making Approach For Flood Vulnerability İdentification Using The Fuzzy Vıkor Method. Natural Hazards And Earth System Sciences, 15(4), 863–874. Https://Doi.Org/10.5194/Nhess-15- 863-2015
• Mohammed, A., Harrıs, I., Soroka, A., & Nujoom, R. (2019). A Hybrid Mcdm-Fuzzy Multi-Objective Programming Approach For A G-Resilient Supply Chain Network Design. Computers And Industrial Engineering, 127(July 2017), 297– 312. Https://Doi.Org/10.1016/J.Cie.2018.09.052
• Oprıovıc, S., & Tzeng, G.H. (2004). “Compromise Solutions By Mcdm Methods: A Comparative Analysis Of Vıkor And Topsıs”, European Journal Of Operational Research, Vol 156.
• Orojloo, M., Hashemy Shahdany, S. M., Ve Roozbahani, A. (2018). Developing An Integrated Risk Management Framework For Agricultural Water Conveyance And Distribution Systems Within Fuzzy Decision Making Approaches. Science Of The Total Environment, 627, 1363–1376. Https://Doi.Org/10.1016/J.Scitotenv.2018.01.324
• Ömürbek, V., & Kınay, Ö. G. B. (2013). Havayolu Taşımacılığı Sektöründe Topsıs Yöntemiyle Finansal Performans Değerlendirmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 18(3).
• Özçelik, H., & Küçükçakal, Z. (2019). “Bıst’de İşlem Gören Finansal Kiralama Ve Faktoring Şirketlerinin Finansal Performanslarının Topsıs Yöntemi İle Analizi”, Muhasebe Ve Finansman Dergisi, (81), 249-270.
• Özkan, T. (2020). “Topsıs Ve Gri İlişkisel Analiz Yöntemleri İle Bıst Çimento Sektörü Şirketlerinin Finansal Etkinliklerinin Değerlendirilmesi”, Oltu Beşeri Ve Sosyal Bilimler Fakültesi Dergisi, 1 (1), 69-85.
• Ranganath, N., Sarkar, D., Patel, P., & Patel, S. (2020). Application Of Fuzzy Topsıs Method For Risk Evaluation İn Development And Implementation Of Solar Park İn India. International Journal Of Construction Management, 0(0), 1–11. Https://Doi.Org/10.1080/15623599.2020.1826027
• Seçme, N., Y., Bayrakdaroğlu, A., & Kahraman, C. (2009). “Fuzzy Performance Evaluation In Turkish Banking Sector Using Analytic Hierarchy Process And Topsıs”, Expert Systems With Applications Vol. 36.
• Shaffiee Haghshenas, S., Lashteh Neshaei, M. A., Pourkazem, P., Ve Shaffiee Haghshenas, S. (2016). The Risk Assessment Of Dam Construction Projects Using Fuzzy Topsıs (Case Study: Alavian Earth Dam). Civil Engineering Journal, 2(4), 158–167. Https://Doi.Org/10.28991/Cej-2016-00000022
• Shaverdı, M., Heshmatı, M. R., & Ramezanı, I. (2014). Application Of Fuzzy Ahp Approach For Financial Performance Evaluation Of Iranian Petrochemical Sector. Procedia Computer Science, 31, 995-1004.
• Soba, M., & Eren, K. (2011). Topsıs Yöntemini Kullanarak Finansal Ve Finansal Olmayan Oranlara Göre Performans Değerlendirilmesi, Şehirlerarası Otobüs Sektöründe Bir Uygulama. Selçuk Üniversitesi Sosyal Ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 21, 23-40.
• Stankevıčıenė, J., & Mencaıtė, E. (2012). The Evaluation Of Bank Performance Using A Multicriteria Decision Making Model: A Case Study On Lithuanian Commercial Banks. Technological And Economic Development Of Economy, 18(1), 189-205.
• Ustasüleyman, T. (2009). “Bankacılık Sektöründe Hizmet Kalitesinin Değerlendirilmesi: Ahs-Topsıs Yöntemi”, Bankacılar Dergisi, Vol 69.
• Üçüncü, T., Akyüz, K. C., Akyüz, İ., Bayram, B. Ç., & Ersen, N. (2018). “Evaluation Of Financial Performance Of Paper Companies Traded At Bıst With Topsıs Method”, Kastamonu University Journal Of Forestry Faculty, 18 (1), 92-98.
• Ünlü, U., Yalçın, N., & Yağlı, İ. (2017). “Kurumsal Yönetim Ve Firma Performansı: Topsıs Yöntemi İle Bıst 30 Firmaları Üzerine Bir Uygulama”, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi , 19 (1), 63-81 .
• Wang, Y. (2009). “Combining Grey Relation Analysis With Fmcgdm To Evaluate Financial Performance Of Taiwan Container Lines”, Expert Systems With Applications Vol. 36.
• Wang, Y. J. (2014). The Evaluation Of Financial Performance For Taiwan Container Shipping Companies By Fuzzy Topsıs. Applied Soft Computing, 22, 28-35.
• Yurdakul, M., & İç, Y.T. (2003). “Türk Otomotiv Firmalarının Performans Ölçümü Ve Analizine Yönelik Topsıs Yöntemini Kullanan Bir Örnek Çalışma”, Gazi Üniversitesi, Müh. Mim. Fakültesi Dergisi, Vol:18, No.1.
• Yükçü, S., & Atağan, G. (2010). “Topsıs Yöntemine Göre Performans Değerleme”, Muhasebe Ve Finansman Dergisi, No: 45.