Educational Improvements During Atatürk Period

Yıl 2008, Cilt: 1 Sayı: 2, 155 - 176, 01.03.2008

Bahattin Demirtaş

Öz

Education viewed as one of the most important cause of regression in the Ottoman Empire and made a series of innovations in this field at the 19 and 20th century. However, the matters of education had to continue under the conditions of the war as the nation was officially terminated subsequent to First World War and Anatolia was invaded. With the declaration of Republic and the victory of national struggle, educational and cultural issues as well as political, social and economical structure were included in the revolutionary actions. Therefore, a system which aimed at increasing the nation’s civilization level and which would educate the new generations more national and secular was put forward. In this study, Atatürk’s ideas towards education, revolutionary actions that took place during Atatürk’s period and contributions of those governments to these actions will be examined. 

Anahtar Kelimeler

Atatürk, Education, Government, Politics, Primary, Secondary and Higher Education 

Atatürk Döneminde Eğitim Alanında Yaşanan Gelişmeler

Öz

Osmanlı Devletinde, gerilemenin en önemli nedenlerinden biri eğitim olarak görülmüş ve bu alanda XIX. yy.da ve XX. yy. başlarında bir dizi yenilik gerçekleştirmiştir. Ancak devletin Birinci Dünya Savaşı sonunda fiilen sona ermesi ve Anadolu’nun işgal edilmesiyle birlikte eğitim işleri savaş koşulları altında devam etmek zorunda kalmıştır. Millî Mücadelenin kazanılması ve 29 Ekim 1923 tarihinde Cumhuriyet’in ilan edilmesiyle Türk toplumunun siyasi, sosyal, hukuki ve ekonomik yapısını değiştirecek inkılâp hareketlerine eğitim ve kültür alanları da dâhil olmuştur. Böylece ülkeyi çağdaş uygarlık seviyesinin üzerine çıkaracak, yeni nesillerin daha millî ve laik bir eğitim almalarını sağlayacak bir sistem ortaya konmuştur. İşte bu çalışmada, Mustafa Kemal Atatürk’ün eğitime dair görüşleri, onun zamanında eğitim alanında gerçekleşen inkılâp hareketleri ve bu inkılâplara dönem hükümetlerinin katkıları incelenecektir. 

Anahtar Kelimeler

Atatürk, Eğitim, Hükümet, Politika, İlk, Orta ve Yükseköğretim. 

Kaynakça

• Resmi Kaynaklar
• Ayın Tarihi, Sayı:57, Aralık 1928.
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, 25.12.1928, 490.01./1.2.13.
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, 28.10.1929,490.01./1.3.12.
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi,18.04.1939, 030.01./90.559.2. Tetkik Eserler
• AKGÜN Seçil, “Tevhid-i Tedrisat”, Cumhuriyet Döneminde Eğitim, Millî Eğitim Ba- sımevi, İstanbul 1983.
• AKKUTAY Ülker, Millî Eğitimde Yabancı Uzman Raporları, Serçe Matbaacılık, An- kara 1996.
• AKYÜZ Yahya, “Atatürk ve Eğitim”, Atatürkçü Düşünce El Kitabı, Atatürk Araştır- ma Merkezi Yayınları, Ankara 1998.
• ________, “Atatürk’ün Eğitim Düşüncesinin Kökenleri”, Uluslar arası İkinci Ata- türk Sempozyumu, 9-11 Eylül 1991, C.II, Ankara, 1996. 48 Karagözoğlu, a.g.t., s. 325-327; Yamaner, a.g.e., s. 108-118
• ________, “Atatürk’ün Eğitim Tarihindeki Yeri”, I. Uluslar arası Atatürk Sempozyu- mu Bildirileri, 21-23 Eylül 1987, Ankara 1994.
• ________, Türk Eğitim Tarihi, Ankara 2006.
• ________, “Atatürk ve 1921 Eğitim Kongresi”, Cumhuriyet Döneminde Eğitim, Millî Eğitim Basımevi, İstanbul 1983.
• ASLAN Ensar, Atatürkçü Düşünce Sisteminde Türk Eğitimi, Diyarbakır 1989.
• BAŞGÖZ İlhan, Türkiye’nin Eğitim Çıkmazı ve Atatürk, Başbakanlık Basımevi, An- kara 1995.
• BAYDAR Mustafa, Atatürk ve Devrimlerimiz, Çeltüt Matbaacılık, İstanbul 1973.
• BURSALIOĞLU Ziya, “Atatürkçü Eğitim Üzerine”, I. Uluslar arası Atatürk Sempoz- yumu Bildirileri, 21-23 Eylül 1987, Ankara 1994.
• ÇOTUKSÖKEN Yusuf, “Atatürk’ün Dil Devrimi ve Sonrası”, Cumhuriyet’in İlk Yılla- rından Günümüze Dil-Kültür-Eğitim, Gazi Üniversitesinin 80. Yıl Armağanı, Ankara 2007.
• DUMAN Tayyip, “Atatürk’ün Kültür ve Eğitim Anlayışı”, Cumhuriyet’in İlk Yılların- dan Günümüze Dil-Kültür-Eğitim, Gazi Üniversitesinin 80. Yıl Armağanı, Ankara 2007.
• ________, “Cumhuriyet Eğitimi ve Atatürk”, Cumhuriyet’in 80. Yılı Sempozyumu Bildirileri, Gazi Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi, Ankara 2006.
• ERCİLASUN Ahmet Bican, “Atatürk ve Dil”, Üçüncü Uluslararası Atatürk Sempozyu- mu, 3-6 Ekim 1995, Gazi Mağusa, KKTC, C.II, Ankara 1998.
• ERENDİL Muzaffer, Çok Yönlü Lider Atatürk, Genel Kurmay Basımevi, Ankara 1986.
• ERGİN Osman, Türk Maârif Tarihi, C.2, İstanbul 1977.
• ERGÜN Mustafa, Atatürk Devri Türk Eğitimi, Ocak Yayınları, Ankara 1997.
• GÖKSEL Burhan, “Atatürk’ün Millî Eğitim Politikası ve Misak-ı Maârif”, I. Ulus- lar arası Atatürk Sempozyumu Bildirileri, 21-23 Eylül 1987, Ankara 1994.
• İNAN Rauf, “1920’lerde Türk Millî Eğitimi”, Cumhuriyet Döneminde Eğitim, Millî Eğitim Basımevi, İstanbul 1983.
• ________, Atatürk’ün Evrenselliği, Önder Kişiliği, Eğitimci Kişiliği ve Amaçları, Tisa Matbaası, Ankara 1983.
• KARAGÖZOĞLU Galip, “Atatürk’ün Eğitim Savaşı”, I. Uluslar arası Atatürk Sem- pozyumu Bildirileri, 21-23 Eylül 1987, Ankara 1994.
• KARAL Enver Ziya, “Atatürk İlkelerinin Biçimlendirdiği Eğitim”, Atatürk ve Eği- tim, Türk Eğitim Derneği V. Eğitim Toplantısı, 4-6 Kasım 1981, Ankara 1981.
• ________, Atatürk’ten Düşünceler, METU Press, Ankara 1998.
• KURT Engin, “Cumhuriyet’in İlk Yıllarında Eğitimi Geliştirme Çabaları Süreç ve Elde Edilen Başarıya Bir Bakış”, Atatürk Haftası Armağanı (10 Kasım 2007), Genelkurmay Basımevi, Ankara 2007.
• KÜLEBİ Cahit, “Atatürk ve Türk Dili”, Atatürk 100. Yıl Konferansları, İstanbul Dev- let Mühendislik Akademisi, İstanbul 1981.
• KÜRKÇÜOĞLU Ömer vd., Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi I/2, YÖK Yayınları, An- kara 1995.
• Millet Mektepleri Talimatnamesi, Köy Hocası Matbaası, Ankara 1929.
• ÖNSOY Rifat, “Darü’l-fünûn, 1933 Üniversite Reformu ve Yabancı Bilim Adam- larının Türk Yükseköğretim Kurumlarında Görev Almalarına Dair Bazı Düşünceler”, “Atatürk ve Dil”, Üçüncü Uluslararası Atatürk Sempozyumu, 3-6 Ekim 1995, Gazi Mağusa, KKTC, C.II, Ankara 1998.
• ÖYMEN Hıfzırrahman Raşit, “Cumhuriyet Eğitimine Geçişte Atatürk’ün Etkisi”, Atatürk Konferansları (1973-1974), TTK Kurumu Basımevi, Ankara 1991.
• ________, “Mustafa Kemal’in Eğitimle İlişkileri ve Türk Eğitimine Etkileri”, Ata- türk Konferansları (1973-1974), TTK Kurumu Basımevi, Ankara 1991.
• ÖZALP Reşat-AYDOĞAN Ataünal, “Millî Eğitimde Kongreler ve Şuralar”, Cum- huriyet Döneminde Eğitim, Millî Eğitim Basımevi, İstanbul 1983.
• ÖZTÜRK Cemil, Atatürk Devri Öğretmen Yetiştirme Politikası, Ankara 1996
• SAKAOĞLU Necdet, Cumhuriyet Dönemi Eğitim Tarihi, İletişim Yayınları, İstanbul 1992.
• ________, Osmanlı’dan Günümüze Eğitim Tarihi, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayın- ları, İstanbul 2003.
• SOMER Tarık, “Atatürk ve Eğitim”, Ankara Üniversitesi Atatürk’ü Anma Günü, 10 Kasım 1984, Ankara 1984.
• TUNA Orhan, Türkiye’de Mesleki ve Teknik Eğitim, Ayyıldız Matbaası, Ankara 1973.
• UYSAL Şefik, “Atatürk ve Çağdaş Eğitim”, Atatürk ve Eğitim, Türk Eğitim Derneği V. Eğitim Toplantısı, 4-6 Kasım 1981, Ankara 1981.
• ÜLKÜTAŞIR M. Şakir, Atatürk ve Harf Devrimi, TDK Yayınları, Ankara 1991.
• WIDMANN Horst, Atatürk ve Üniversite Reformu, Çevirenler: Aykut Kazancıgil, Ser- pil Bozkurt, Kabalcı Yayınevi, İstanbul 2000.
• YAMANER Şerafettin, Atatürkçü Düşüncede Ulusal Eğitim, Toplumsal Dönüşüm Yayınları, İstanbul 1999.
• YAZICI Mustafa, Tanzimat’tan Bu Yana Millî Eğitim Bakanları Başbakanlar ve Atatürk (1839-1973), Emel Matbaacılık, Ankara 1973. (Footnotes)
• Dokuz senede Millet Mekteplerine devam eden 1.451.759 öğrenciyi %100 addettiğimiz takdirde muhtelif senelerdeki oranlar ortaya çıkmıştır.