Tersanelerde İnşa Edilecek Gemi Tipinin Belirlenmesinde Bulanık AHP ve Bulanık TOPSIS Yöntemlerinin Uygulanması

Yıl 2019, Sayı: 215, 93 - 111, 09.08.2019

Orçun Balbaş Eda Turan

Öz

Bu çalışmada, tersanelerin dünya pazarındaki rekabet ortamında başarılı olabilmelerini sağlamada karar verme aşamalarında uygulayabilecekleri çok kriterli karar verme yöntemlerinden bulanık mantık ile sentezlenmiş bulanık AHP ve bulanık TOPSIS yöntemlerini kullanarak, özel bir tersanenin inşa edebileceği ideal geminin tipinin belirlenme uygulaması yapılmıştır. Bu amaç doğrultusunda ilk bölümde verilen genel bilgiler ve literatürün ardından ikinci bölümde karar verme, üçüncü bölümde karar verme yöntemleri, dördüncü bölümde bulanık mantık ve yöntemler ve beşinci bölümde uygulama ile elde edilen veriler sunulmaktadır. Son bölümde ise çalışmadan elde edilen genel sonuçlar ve değerlendirmeler verilmiştir.

Teknoloji gelişimi ile farklılaşan müşteri talepleri ve gemi tiplerinin evrilmesi ile, pazarda yerini koruma çabası içerisine giren gemi inşa sektörü firmaları özellikle proje yönetimlerine verdikleri önem artmaktadır. Gemi inşa sektörü içerisinde proje yönetiminde öne geçmek isteyen işletmelerin, bu çalışmada incelenen karar verme ve çok kriterli karar verme yöntemlerini benimsemeleri ve işletmedeki her karar aşamasında bu yöntemleri kullanmalarının faydalı olacağı düşünülerek önerilmektedir. Her ayrı karar verme aşamasında uygun yöntem süreçlere basit şekilde entegre edilerek, süreçlerin ve kararların iyileştirilmesinde büyük katkı sağlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Çok kriterli karar verme, Analitik Hiyerarşi Prosesi, TOPSIS, Bulanık AHP, Bulanık TOPSIS, Gemi Tipi Seçimi.

Kaynakça

• Kafalı, M., Cebi, S., Özkök, M. Kahraman, C., (2015). “A Fuzzy Multiphase and Multicriteria Decision-Making Method for Cutting Technologies Used in Shipyards”, International Journal of Fuzzy Systems, Vol. 18, No. 2, 09/2015, s. 198-211. Hui-li, Y., Chun-guang, L., ve Jing-xian, B., (2009). “Application of Analytic Hierarchy Process (AHP) in shipyard project investment Risk Recognition”, Canadian Social Science, Vol.5, No.5, Canada. Matulja, T., (2009). “Hierarchical Modeling as Basis for an Optimal Shipyard Layout Design Methodology”, Portal of Croatian Scientific and Professional Journals, Vol.51, No.6. Erol, A., Gülsün, B. ve Aydın, M., (2015). “Tersanelerde İnşa Edilecek Gemi Tipinin Bulanık TOPSIS ve Bulanık VIKOR Yöntemleri ile Belirlenmesi”, TMMOB Gemi Mühendisleri Odası, Gemi ve Deniz Teknolojisi Dergisi, Sayı 203, s. 95-103. Cengiz, M., (2007). “Türkiye’deki Mevcut Koşulların Bulanık Analitik Ağ Süreciyle Değerlendirilerek Uygun Tersane Yeri Seçimi”, Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul. Menteş, A., (2010). “Açık Deniz Yapıları Bağlama Sistemlerinin Dizaynında Bulanık Çok Kriterli Karar Verme Yöntemlerinin Uygulanması”, Doktora Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul. Uzun, S., ve Kazan, H., (2016). “Çok Kriterli Karar Verme Yöntemlerinden AHP, TOPSIS ve PROMETHEE Karşılaştırması: Gemi İnşada Ana Makine Seçimi Uygulaması”, Journal of Transportation and Logistics, Vol.1, Is.1, İstanbul. Kırdağlı, M., (2010). “Tersanelerde Verimliliği Etkileyen Parametrelerin Fuzzy AHP Yöntemi ile Analizi”, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü. Çakıroğlu, G., Şener, B., ve Balın, A., (2018). “Appliying A Fuzzy-AHP For The Selection Of A Suitable Tugboat Based On Propulsion System Type”, Brodogradnja, Vol. 69, No. 4. Jiao, J., Ren, H. ve Sun, S., (2016). “Assessment of surface ship environment adaptability in seaways: A fuzzy comprehensive evaluation method”, International Journal of Naval Architecture and Ocean Engineering, Vol. 8, 344 – 359. Kleindorfer, P.R., Kunreuther, H.C. and Schoemaker, P.J.H., (1993). “Decision Sceience: An Integrative Perspective”, Cambridge University Press, Oakleigh. Liebowitz, J., (1990). “The Dynamics of Decision Support Systems and Expert Systems, Dryden Press, Chicago. Yusufoğlu, A., (2001). “Çok Amaçlı Karar Verme Yöntemi Olarak Toplu Kriter Yöntemi ve Bir Uygulama”, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. Jahanshahloo, G.R., Hosseinzadeh Lotfi F. ve Izadikhah M., (2006). “Extension of the TOPSIS Method for Decision Making Problems with Fuzzy Data”, Applied Mathematics and Computation. Zadeh, L.A., (1965). “Fuzzy Sets”, Inform, Control, Vol. 8, No. 2. Zhu, K.J., Jing, Y., ve Chang, D.Y., (1999). “A Discussion of Extent Analysis Method and Applications of Fuzzy AHP”, European Journal of Operational Research. Özdemir, Ü., (2015). “Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri Kullanılarak Gemiler için Uygun Yük Seçiminin Analizi”, Doktora Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon. Çakıroğlu, G., Şener, B., ve Balın, A., (2018). “Appliying A Fuzzy-AHP For The Selection Of A Suitable Tugboat Based On Propulsion System Type”, Brodogradnja, Vol. 69, No. 4. Jiao, J., Ren, H. ve Sun, S., (2016). “Assessment of surface ship environment adaptability in seaways: A fuzzy comprehensive evaluation method”, International Journal of Naval Architecture and Ocean Engineering, Vol. 8, 344 – 359. Kleindorfer, P.R., Kunreuther, H.C. and Schoemaker, P.J.H., (1993). “Decision Sceience: An Integrative Perspective”, Cambridge University Press, Oakleigh. Liebowitz, J., (1990). “The Dynamics of Decision Support Systems and Expert Systems, Dryden Press, Chicago. Yusufoğlu, A., (2001). “Çok Amaçlı Karar Verme Yöntemi Olarak Toplu Kriter Yöntemi ve Bir Uygulama”, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. Jahanshahloo, G.R., Hosseinzadeh Lotfi F. ve Izadikhah M., (2006). “Extension of the TOPSIS Method for Decision Making Problems with Fuzzy Data”, Applied Mathematics and Computation. Zadeh, L.A., (1965). “Fuzzy Sets”, Inform, Control, Vol. 8, No. 2. Zhu, K.J., Jing, Y., ve Chang, D.Y., (1999). “A Discussion of Extent Analysis Method and Applications of Fuzzy AHP”, European Journal of Operational Research. Özdemir, Ü., (2015). “Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri Kullanılarak Gemiler için Uygun Yük Seçiminin Analizi”, Doktora Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon. Çakıroğlu, G., Şener, B., ve Balın, A., (2018). “Appliying A Fuzzy-AHP For The Selection Of A Suitable Tugboat Based On Propulsion System Type”, Brodogradnja, Vol. 69, No. 4. Jiao, J., Ren, H. ve Sun, S., (2016). “Assessment of surface ship environment adaptability in seaways: A fuzzy comprehensive evaluation method”, International Journal of Naval Architecture and Ocean Engineering, Vol. 8, 344 – 359. Kleindorfer, P.R., Kunreuther, H.C. and Schoemaker, P.J.H., (1993). “Decision Sceience: An Integrative Perspective”, Cambridge University Press, Oakleigh. Liebowitz, J., (1990). “The Dynamics of Decision Support Systems and Expert Systems, Dryden Press, Chicago. Yusufoğlu, A., (2001). “Çok Amaçlı Karar Verme Yöntemi Olarak Toplu Kriter Yöntemi ve Bir Uygulama”, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. Jahanshahloo, G.R., Hosseinzadeh Lotfi F. ve Izadikhah M., (2006). “Extension of the TOPSIS Method for Decision Making Problems with Fuzzy Data”, Applied Mathematics and Computation. Zadeh, L.A., (1965). “Fuzzy Sets”, Inform, Control, Vol. 8, No. 2. Zhu, K.J., Jing, Y., ve Chang, D.Y., (1999). “A Discussion of Extent Analysis Method and Applications of Fuzzy AHP”, European Journal of Operational Research. Özdemir, Ü., (2015). “Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri Kullanılarak Gemiler için Uygun Yük Seçiminin Analizi”, Doktora Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon. Çakıroğlu, G., Şener, B., ve Balın, A., (2018). “Appliying A Fuzzy-AHP For The Selection Of A Suitable Tugboat Based On Propulsion System Type”, Brodogradnja, Vol. 69, No. 4. Jiao, J., Ren, H. ve Sun, S., (2016). “Assessment of surface ship environment adaptability in seaways: A fuzzy comprehensive evaluation method”, International Journal of Naval Architecture and Ocean Engineering, Vol. 8, 344 – 359. Kleindorfer, P.R., Kunreuther, H.C. and Schoemaker, P.J.H., (1993). “Decision Sceience: An Integrative Perspective”, Cambridge University Press, Oakleigh. Liebowitz, J., (1990). “The Dynamics of Decision Support Systems and Expert Systems, Dryden Press, Chicago. Yusufoğlu, A., (2001). “Çok Amaçlı Karar Verme Yöntemi Olarak Toplu Kriter Yöntemi ve Bir Uygulama”, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. Jahanshahloo, G.R., Hosseinzadeh Lotfi F. ve Izadikhah M., (2006). “Extension of the TOPSIS Method for Decision Making Problems with Fuzzy Data”, Applied Mathematics and Computation. Zadeh, L.A., (1965). “Fuzzy Sets”, Inform, Control, Vol. 8, No. 2. Zhu, K.J., Jing, Y., ve Chang, D.Y., (1999). “A Discussion of Extent Analysis Method and Applications of Fuzzy AHP”, European Journal of Operational Research. Özdemir, Ü., (2015). “Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri Kullanılarak Gemiler için Uygun Yük Seçiminin Analizi”, Doktora Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon. Bu makale aşağıda belirtilen yüksek lisans tezinden üretilmiştir. - Balbaş, O. (2019). “Tersanelerde Çok Amaçlı Karar Verme Yöntemleri ile Proje Yönetimi”, Yüksek Lisans Tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yıldız Teknik Üniversitesi, İstanbul.