Okul Öncesi Öğretmenlerinin Umut ve Umutlu Düşünme Becerilerine Yönelik Görüşlerinin İncelenmesi

Yıl 2025, Cilt: 11 Sayı: 2, 203 - 224, 01.08.2025

Nafia Kübra Karakaya Dohman , Esra Ömeroğlu

Öz

Bu araştırma, okul öncesi öğretmenlerinin umut kavramına bakış açısını ve sınıflarındaki çocukların umutlu düşünme becerilerini desteklemeye yönelik uygulamalarını incelemek amacı ile yapılmıştır. Araştırmada nitel araştırma modeli ve olgubilim deseni kullanılmıştır. Araştırmada veri toplama aracı olarak, yarı yapılandırılmış bir görüşme formu hazırlanmış, hazırlanan form okul öncesi eğitimi alanında çalışan beş uzmanın görüşüne sunulmuştur. Daha sonra, üç öğretmen ile pilot çalışma yapılarak hazırlanan form son haline getirilmiştir. Araştırmaya Ankara ilinde çalışan 11 okul öncesi öğretmeni katılmıştır. Araştırmaya katılan öğretmenlere göre umut kavramı, öğretmenlerin geleceğe yönelik beklentilerini ifade etmektedir ve öğretmenler umudu gelecek için bir motivasyon kaynağı olarak görmektedir. Öğretmenlere göre çocukların umut düzeylerinin değişkenlik gösterdiği, çocukların umut düzeylerini etkileyen en büyük faktörün aile olduğu bulgusuna ulaşılmıştır. Öğretmenlerin sınıf içi uygulamalarına bakıldığında, öğretmenler, çocukların amaç geliştirmelerini desteklemek için daha çok direkt uygulamalarda (amaç önerme/seçenek sunma) bulunurken, çocukların amaçlarına ulaşmaları gereken yolu bulmaları için daha çok soru sorma gibi yöntemlerle kendilerinin bulmasını destekledikleri görülmüştür. Araştırma bulguları, öğretmenlerin çocukların eyleyici düşünmelerini, çocukların başarılarını tebrik ederek ve çekingen çocukları teşvik ederek desteklediklerini göstermektedir. Araştırmaya katılan öğretmenlerin umutlu düşünme becerilerini destekleyen bir öğretmenin kişisel ve mesleki özelliklerine yönelik görüşleri alınmıştır. Araştırma sonuçlarına göre, çocukların umutlu düşünme becerilerini destekleyen öğretmenler, sevecen/güler yüzlü, kendisi de umutlu ve çocukları iyi tanıyan öğretmenlerdir. Hayatta akademik başarıdan, depresyon belirtilerine kadar birçok durumu etkileyen umutlu düşünme becerilerinin, gelişimsel açıdan birçok kritik dönemi barındıran okul öncesi dönemde desteklenmesi önemlidir. Bu yönüyle, çalışmada literatürde konu ile ilgili çalışmaların gereğine ve okul öncesi eğitimcilerinin önemine vurgu yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Umut , Umutlu düşünme becerisi , Umutlu düşünme , Okul öncesi eğitimi

Etik Beyan

Bu araştırma Gazi Üniversitesi Rektörlüğü Etik Komisyonu’nun 09.03.2023 tarihinde yapılan 4 sayılı toplantısında alınan kararla etik yönden uygun bulunmuştur.

Examination of Preschool Teachers' Opinions on Hope and Hopeful Thinking Skills

Öz

This study examined preschool teachers' perspectives on the concept of hope and their practices to support children's hopeful thinking skills in their classrooms. A qualitative research model and phenomenology design were used in the study. As a data collection tool, a semi-structured interview form was prepared and it was presented to five experts working in the field of preschool education. Then, a pilot study was conducted with three teachers, and the form was finalized. Eleven preschool teachers working in Ankara participated in the study. According to the teachers participating in the study, the concept of hope refers to teachers' expectations for the future, and teachers see hope as a source of motivation for the future. According to the teachers, it was found that children's hope levels vary and that the most significant factor affecting children's hope levels is the family. When the classroom practices of the teachers were analyzed, it was observed that the teachers mostly used direct practices (suggesting a goal/presenting options) to support children's goal development. In contrast, they mostly supported children in finding their own way to reach their goals by asking questions. The study’s findings show that teachers support children's activist thinking by congratulating children's achievements and encouraging timid children. The opinions of the teachers participating in the study were obtained regarding the personal and professional characteristics of a teacher who supports hopeful thinking skills. According to the study results, teachers who support children's hopeful thinking skills are caring/smiling teachers who are hopeful themselves and know children well. It is important to support hopeful thinking skills, which affect many situations in life, from academic achievement to depression symptoms, in the preschool period, which includes many critical developmental periods. In this respect, the study emphasized the need for studies on the subject in the literature and the importance of preschool educators.

Anahtar Kelimeler

Hope , Hopeful thinking , Hopeful thinking skills , Early childhood education

Etik Beyan

This research has been deemed ethically acceptable by the Gazi University Rectorate Ethics Committee in its decision taken at its 4th meeting held on 09.03.2023.

Kaynakça

• Benoot C, Hannes K, Bilsen J. The use of purposeful sampling in a qualitative evidence synthesis: A worked example on sexual adjustment to a cancer trajectory. Medical Research Methodology, 16(1), 1-12.
• Berk, L. (2015). Child development. Pearson Higher Education AU.
• Brooks-Gunn, J., & Lewis, M. (1984). Maternal responsivity in interactions with handicapped infants. Child Development, 55(3),782-793.
• Bullough Jr, R. V., & Hall-Kenyon, K. M. (2012). On teacher hope, sense of calling, and commitment to teaching. Teacher Education Quarterly, 39(2), 7-27.
• Ceylan-Çapar, M. ve Ceylan, M. (2022). Durum çalışması ve olgubilim desenlerinin karşılaştırılması. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(2), 295-312.
• Çankaya, Z. C., & Canbulat, N. (2017). Orta çocukluk döneminde umut ve ebeveynlere güvenli bağlanma. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (44), 1-20.
• Gilman, R., Dooley, J., & Florell, D. (2006). Relative levels of hope and their relationship with academic and psychological indicators among adolescents. Journal of Social and Clinical Psychology, 23, 166–178
• Hagen, K. A., Myers, B. J., & Mackintosh, V. H. (2005). Hope, social support, and behavioral problems in at‐risk children. American Journal of Orthopsychiatry, 75(2), 211-219.
• Irving, L. M., Snyder, C. R., & Crowson, J. J. Jr. (1998). Hope and the negotiation of cancer facts by college women. Journal of Personality, 66, 195–214.
• Kaplan, L. J., & Kaplan, L. (1978). Oneness and separateness: From infant to individual. Simon and Schuster.
• Karababa, A. (2018). Ön ergenlerin umut düzeylerinin ebeveynlik stilleri açısından incelenmesi. Aile Psikolojik Danışmanlığı Dergisi, 1(1), 48-64.
• Lei, H., Wang, Z., Peng, Z., Yuan, Y., & Li, Z. (2019). Hope across socioeconomic status: Examining measurement invariance of the Children’s hope scale across socioeconomic status groups. Frontiers in Psychology, 10, 1-7.
• Marques, S.C., Lopez, S.J. (2014). The promotion of hope in children and youth. In Fava, G., Ruini, C. (eds) Increasing psychological well-being in clinical and educational settings: Cross-Cultural Advancements in Positive Psychology (Vol 8). Springer, Dordrecht.
• McDermott , D. , Hastings , S. , Gariglietti , K. , Gingerich, K. , Callahan , B. and Diamond , K. (1997, August 15-17). A cross cultural investigation of hope in children and adolescents. Paper presented at the Annual Meeting of the American Psychological Association, Resources in Education.
• McDermott, D., and S. Hastings. (2000). Children: Raising future hopes. In Snyder, C. R. (edt), Handbook of hope: Theories, measures, and applications, (p. 185-99), Academic Press
• McDermott, D., Gariglietti, K., Callahan, B., Hastings, S., Gingerich, K., & Dianiond, K. (1996). The development of the young children's hope scale. University of Kansas, Lawrence, KS.
• Merriam, S. B. (2013). Nitel araştırma desen ve uygulama için bir rehber (S. Turan, Çev.). Nobel Akademik Yayıncılık.
• Munoz, R. T., Hanks, H., & Hellman, C. M. (2020). Hope and resilience as distinct contributors to psychological flourishing among childhood trauma survivors. Traumatology, 26(2), 1-17.
• Onwuegbuzie, A. J., & Snyder, C. R. (2000). Relations between hope and graduate students' coping strategies for studying and examination-taking. Psychological Reports, 86(3), 803- 806.
• Patton, M. Q. (2014). Nitel mülakat yapma. (M. Çakır & S. İrez, Çev.). M. Bütün & S. B. Demir (Çev. Ed.). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri içinde (s. 339-422). Ankara: Pegem Akademi.
• Peterson, S. J., & Byron, K. (2008). Exploring the role of hope in job performance: Results from four studies. Journal of Organizational Behavior: The International Journal of Industrial, Occupational and Organizational Psychology and Behavior, 29(6), 785-803.
• Snyder, C. R. (1994). The psychology of hope: You can get therefrom here. Free Press
• Snyder, C. R. (2002). Hope theory: Rainbows in the mind. Psychological inquiry, 13(4), 249- 275.
• Snyder, C. R., Berg, C., Woodward, J. T., Gum, A., Rand, K. L., Wrobleski, K. K., ... & Hackman, A. (2005). Hope against the cold: Individual differences in trait hope and acute pain tolerance on the cold pressor task. Journal of Personality, 73(2), 287-312.
• Snyder, C. R., Hoza, B., Pelham, W. E., Rapoff, M., Ware, L., Danovsky, M., ... & Stahl, K. J. (1997). The development and validation of the Children’s Hope Scale. Journal of pediatric psychology, 22(3), 399-421.
• Snyder, C. R., Irving, L., & Anderson, J. R. (1991). Hope and health: Measuring the will and the ways. In C. R. Snyder & D. R. Forsyth (Eds.), Handbook of social and clinical psychology: The health perspective (pp. 285–305), Pergamon.
• Snyder, C. R., Sympson, S. C., Michael, S. T., & Cheavens, J. (2001). Optimism and hope constructs: “Variants on a positive expectancy theme. In E. C. Chang (Edt.),Optimism & pessimism: Implications for theory, research, and practice (pp. 101–125), American Psychological Association.
• Staats, S. R., & Stassen, M. A. (1985). Hope: An affective cognition. Social Indicators Research, 17, 235-242.
• Stotland, E. (1969). Exploratory investigations of empathy. Advances in Experimental Social Psychology, 4, 271–314. doi: https://doi.org/10.1016/S0065- 2601(08)60080-5
• Türkmen, M., & Demirli, A. (2011). The predictive value of gender, perceived parenting styles and loneliness in determining students’ dispositional and state hope level. Journal of Theory and Practice in Education, 7(2), 347-363
• Yağar, F., & Dökme, S. (2018). Niteliksel araştırmaların planlanması: Araştırma soruları, örneklem seçimi, geçerlik ve güvenirlik. Gazi Sağlık Bilimleri Dergisi, 3(3), 1-9.