COVID-19 Salgını Sürecinde Öğretmenlerin Uzaktan Eğitime ve Uzaktan Öğretmen Olmaya Yönelik Metaforik Algıları

Yıl 2025, Cilt: 45 Sayı: 1, 347 - 381, 30.04.2025

Tuğba Süvari , Ferudun Sezgin

https://doi.org/10.17152/gefad.1474370

Öz

Araştırmanın amacı, ortaokul öğretmenlerinin COVID-19 salgını sırasında yürütülen uzaktan eğitim ve uzaktan öğretmenlik hakkındaki zihinsel imgelerini metafor yöntemiyle belirlemektir. Bu araştırma fenomenolojik desende tasarlanmıştır. Araştırmanın katılımcı grubu, COVID-19 salgını sırasında uzaktan eğitim veren ve Ankara ilindeki ortaokullarda görev yapan 371 öğretmenden oluşmaktadır. Katılımcılar kolay ulaşılabilir durum örneklemesi yöntemiyle seçilmiştir. Araştırmada toplanan veriler içerik analizi ile çözümlenmiş ve oluşturulan metaforlar ve kategoriler ilgili literatürle ilişkilendirilmiştir. Katılımcıların uzaktan eğitime yönelik metaforları etkileşimsiz, zorluk, eksik-yetersiz, faydasız, verimsiz-etkisiz, bireye-amaca göre, süreklilik, bilgi kaynağı-uzmanlık ve diğer gibi kategorilere ayrılmıştır. Katılımcıların uzaktan öğretmen olmaya yönelik metaforları ise mekanik-yapay, eksik-yetersiz, etkileşimsiz, zorluk, çaresiz-boşa çabalayan, yalnızlık, yol gösterici-bilgi verici ve diğer kategorilerinde sınıflandırılmıştır. Bu çalışma, uzaktan eğitim girişimlerini şekillendirmede öğretmenlerin algılarını anlamanın kritik önemini vurgulamaktadır. Uzaktan eğitim çalışmalarının geliştirilmesinde, öğretmenlerin uzaktan eğitime dair algılarının belirlenmesinin önemli olduğu düşünülmektedir. Öğretmenlerin uzaktan eğitime ilişkin zihinsel imgelerini olumlu yönde geliştirmeye yönelik iyileştirme çalışmalarının yapılması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

COVID-19, Pandemi, Uzaktan eğitim, Metaforik algı

Teachers’ Metaphorical Perceptions of Distance Education and Being a Distance Teacher During the COVID-19 Pandemic

Öz

The purpose of this study is to determine the mental representations of middle school teachers regarding distance education and remote teaching during the COVID-19 pandemic using the metaphorical approach. This research was conducted as a qualitative study employing phenomenological methodology. The participants consisted of 371 teachers actively involved in providing distance education during the COVID-19 pandemic in middle schools located in Ankara, selected through convenience sampling. Data collected were analyzed using content analysis, and the resulting metaphors and categories were associated with relevant literature. Metaphors related to distance education were categorized into non-interactive, difficulty, deficiency-insufficiency, useless, inefficient-ineffective, other, individual-purpose based, continuity, and information source-expertise. Metaphors associated with being a distance teacher were classified as mechanical-artificial, deficiency-insufficiency, non-interactive, difficulty, helpless-trying in vain, loneliness, other, and guide-informative. Gender-based analysis revealed no significant differences in teachers' perceptions across conceptual categories. This study underscores the critical importance of understanding teachers' perceptions in shaping initiatives in distance education. It is believed that identifying teachers' perceptions regarding distance education is essential for developing distance education initiatives. Initiatives aimed at improving teachers' mental representations of distance education in a positive direction are recommended.

Anahtar Kelimeler

COVID-19, Pandemic, Distance education, Metaphorical perception

Kaynakça

• Acar, K. (2022). COVID-19 sürecinde spor bilimleri fakültesi öğrencilerinin uzaktan eğitime yönelik algıları: Bir metafor analizi. Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(2), 1764-1796. doi: 10.29299/kefad.986952
• Ağır, F. (2007). Özel okullarda ve devlet okullarında çalışan ilköğretim öğretmenlerinin uzaktan eğitime karşı tutumlarının belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Balıkesir.
• Akpolat, T. (2021). Ortaokul öğrencilerinin uzaktan eğitime ilişkin metaforik algılarının incelenmesi. Ankara University Journal of Faculty of Educational Sciences (JFES), 54(2), 497-522. doi: 10.30964/auebfd.822101
• Aktaş Salman, U. (2021). Uzun hikâye: Çocukların gözünden pandemi. https://www.egitimreformugirisimi.org/uzun-hikaye-cocuklarin-gozunden pandemi/ sayfasında erişilmiştir.
• Alpert, N. I. (2011). Online education in Hong Kong. In M. K. Barbour, L. Hasler Waters & J. Hunt (Eds.), Online and blended learning: Case studies from K-12 schools around the World (pp. 37-59). Vienna, VA: International Association for K-12 Online Learning.
• Altuntaş Yılmaz, N. (2020). Yükseköğretim kurumlarında COVID-19 pandemisi sürecinde uygulanan uzaktan eğitim durumu hakkında öğrencilerin tutumlarının araştırılması: Fizyoterapi ve rehabilitasyon bölümü örneği. Necmettin Erbakan Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 3(1), 15-20.
• Atik, A. D. (2020). Fen Bilimleri öğretmen adaylarının uzaktan eğitim algısı: Bir metafor analizi. Uluslararası Eğitim Araştırmacıları Dergisi, 3(2), 148-170.
• Aydın, İ. S., & Pehlivan, A. (2010). Türkçe öğretmeni adaylarının “öğretmen” ve “öğrenci” kavramlarına ilişkin kullandıkları metaforlar. Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 5(3), 818-842.
• Balcı, A. (2003). Eğitim örgütlerinde yeni bakış açıları: Kuram-araştırma ilişkisi II. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 33, 26-61.
• Balcı, A. (2020). COVID-19 özelinde salgınların eğitime etkileri. Uluslararası Liderlik Çalışmaları Dergisi: Kuram ve Uygulama, 3(3), 75-85.
• Başaran, M., Doğan, E., Karaoğlu, E., & Şahin, E. (2020). Koronavirüs (COVID-19) pandemi sürecinin getirisi olan uzaktan eğitimin etkililiği üzerine bir çalışma. Academia Eğitim Araştırmaları Dergisi, 5(2), 368-397.
• Bay Dönertaş A., Akkaya B., & Erkılıç T. A. (2022). COVID-19 pandemisinde; yönetici ve öğretmenlerin uzaktan eğitim, öğretmen ve öğrenci kavramlarına ilişkin metaforik algıları. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(36), 1174-1206. doi: 10.35675/befdergi.1145922
• Bayrak, M., Aydemir, M., & Karaman, S. (2017). Uzaktan eğitim öğrencilerinin öğrenme stilleri ve doyum düzeylerinin incelenmesi. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 46(1), 231-263.
• Bozkurt, A. (2020). Koronavirüs (COVID-19) pandemisi sırasında ilköğretim öğrencilerinin uzaktan eğitime yönelik imge ve algıları: Bir metafor analizi. Uşak Üniversitesi Eğitim Araştırmaları Dergisi, 6(2), 1-23.
• Bozkurt, A., & Sharma, R. C. (2020). Emergency remote teaching in a time of global crisis due to CoronaVirus pandemic. Asian Journal of Distance Education, 15(1), 1-6.
• Botha, E. (2009). Why metaphor matters in education. South African Journal of Education, 29(4), 431-444.
• Cantürk, G., & Cantürk, A. (2021). Determining the opinions of English teachers about the distance online education experience in Covid-19 pandemic by using metaphors. International Journal of Current Approaches in Language, Education and Social Sciences (CALESS), 3(1), 1-37.
• Cerit, Y. (2008). Öğrenci, öğretmen ve yöneticilerin müdür kavramı ile ilgili metaforlara ilişkin görüşleri. Eğitim ve Bilim, 33(147), 3-13.
• Chomunorwa, S., & Mugobo, V. V. (2023). Challenges of e-learning adoption in South African public schools: Learners’ perspectives. Journal of Education and E-Learning Research, 10(1), 80-85. doi: https://doi.org/10.20448/JEELR.V10I1.4423
• Clark, C., Strudler, N., & Grove, K. (2015). Comparing asynchronous and synchronous video vs. text-based discussions in an online teacher education course. Online Learning, 19(3), 48-69.
• Çetinkaya Aydın, G. (2020). COVID-19 salgın sürecinde öğretmenler. https://tedmem.org/covid-19/covid-19-salgini-surecinde-ogretmenler sayfasından erişilmiştir.
• Çokyaman, M., & Ünal, M. (2021). Öğrenci ve öğretmenlerin COVID-19 salgını dönemindeki uzaktan eğitim algısı: Bir metafor analizi. OPUS-Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 18(Yönetim ve Organizasyon Özel Sayısı), 1684-1715. doi: 10.26466/opus.913396.
• Daniel S. J. (2020). Education and the COVID-19 pandemic. Prospects, 49(1-2), 91-96. doi: 10.1007/s11125-020-09464-3.
• Demirbilek, N. (2021). Üniversite öğrencilerinin uzaktan öğretime ilişkin metaforik algıları. E-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 12(1), 1-15. doi: 10.19160/ijer.786303
• Demirkaynak, K., Kaba, S., & Ürey, M. (2022). Öğretmenlerin acil uzaktan eğitim kavramına ilişkin metaforik algıları. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 11(2), 905-927. doi: 10.15869/itobiad.933470
• Denscombe, M. (2010). The Good Research Guide for Small Scale Research Projects (4th ed.). Buckingham: Open University.
• Dhawan, S. (2020). Online learning: A panacea in the time of COVID-19 crisis. Journal of Educational Technology Systems, 49(1), 5-22.
• Donitsa-Schmidt, S., & Ramot, R. (2020). Opportunities and challenges: Teacher education in Israel in the COVID-19 pandemic. Journal of Education for Teaching International Research and Pedagogy, 46(4), 586-595. doi: 10.1080/02607476.2020.1799708
• Draaisma, D. (2007). Bellek metaforları: Zihinle ilgili fikirlerin tarihi [metaphors of memory: A history of ideas about the mind] (3. baskı). (G. Koca, Çev.). İstanbul: Metis.
• Eken, Ö., Tosun, N., & Tuzcu Eken, D. (2020). COVID-19 salgını ile acil ve zorunlu uzaktan eğitime geçiş: Genel bir değerlendirme. Milli Eğitim Dergisi, 49(1), 113-128. doi: 10.37669/milliegitim.780722
• Fidalgo, P., Thormann, J., Kulyk, O., & Lencastre, J. A. (2020). Students’ perceptions on distance education: A multinational study. International Journal of Educational Technology in Higher Education, 17, 18. doi: https://doi.org/10.1186/s41239-020-00194-2
• Gökbulut, B. (2021). Uzaktan eğitim öğrencilerinin bakış açısıyla uzaktan eğitim ve mobil öğrenme. Eğitim Teknolojisi Kuram ve Uygulama, 11(1), 160-177. doi: 10.17943/etku.797164
• Güngör, A. (2021). Yükseköğretim öğrencilerinin ‘uzaktan eğitim’ kavramına ilişkin metaforik algıları: Kilis 7 Aralık Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi örneği. Eskiyeni, 45, 693-717. doi: 10.37697/eskiyeni.945841
• Görgülü Arı, A., & Arslan, A. (2020). Ortaokul öğrencilerinin COVID-19’a yönelik metaforik algıları. Turkish Studies, 15(6), 503-524.
• Hassenburg, A. (2009). Distance Education versus the traditional classroom: Comparing the traditional classroom to the virtual one, does being physically present in school make a difference? Berkeley Scientific Journal, 13(1), 7-10.
• Hodges, C., Moore, S., Lockee, B., Trust, T., & Bond, A. (2020). The difference between emergency remote teaching and online learning. EDUCAUSE Review. Retrieved from https://er.educause.edu/articles/2020/3/the-difference-between-emergency-remote-teaching-and-online-learning
• Holmberg, B. (1995). Theory and practice of distance education. London: Routledge.
• Horzum, M. B. (2003). Öğretim elemanlarının internet destekli eğitime yönelik düşünceleri (Sakarya Üniversitesi örneği). Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
• Hoşgörür, V. (2018). Sosyal öğrenme kuramı. F. Ereş (Ed.), Sosyal bilimlerde kuramlar içinde (s. 337-345). Ankara: Pegem.
• The Intergovernmental Science-Policy Platform on Biodiversity and Ecosystem Services. (2020). IPBES workshop on biodiversity and pandemics: Workshop report. Retrieved from https://www.un.org/sustainabledevelopment/blog/2021/06/tackling-biodiversity-climate-crises-together-and-their-combined-social-impacts/ doi:10.5281/zenodo.4147317
• Kaban, A. (2021). Determining teachers’, students’, and parents’ perceptions of distance education through metaphors. International Journal of Research in Education and Science (IJRES), 7(1), 245-264. doi: 10.46328/ijres.1316
• Kaleli Yılmaz, G., & Güven, B. (2015). Öğretmen adaylarının uzaktan eğitime yönelik algılarının metaforlar yoluyla belirlenmesi. Turkish Journal of Computer and Mathematics Education, 6(2), 299-322. doi: 10.16949/turcomat.75936
• Karadeniz G., & Zabcı N. (2020). Pandemi döneminde uzaktan eğitim veren öğretmenlerin çalışma koşulları ve algıladıkları stres ile psikolojik iyi oluşları arasındaki ilişki. MSGSÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 2(22), 301-314.
• Katz, V. S., Jordan, A. B., & Ognyanova, K. (2021). Digital inequality, faculty communication, and remote learning experiences during the COVID-19 pandemic: A survey of U.S. undergraduates. PloS One, 16(2), e0246641. doi: https://doi.org/10.1371/journal.pone.0246641
• Kaya, Z. (2002). Uzaktan eğitim. Ankara: Pegem.
• Kazu, İ. Y., Bahçeci, F., & Kurtoğlu Yalçın, C. (2021). Öğretmenlerin koronavirüs pandemisi döneminde verdikleri uzaktan eğitime ilişkin metaforik algıları. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 31(2), 701-715. doi: 10.18069/firatsbed.814015
• Keşkek, M., & Kayahan Yüksel, D. (2022). Öğretmenlerin COVID-19 pandemi sürecinde uzaktan eğitime ilişkin algıları: Bir metafor analizi çalışması. Sinop Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(2), 354-376. doi: 10.30561/sinopusd.1173292
• Kocabaş C., Koru N. B., Ardakoç İ., Kültür K., Çelik E., & Karataş İ. H. (2021). COVID-19 sonrası eğitim: Değişimde süreklilik için tespitler ve öneriler. İstanbul: İLKE İlim Kültür Eğitim Vakfı.
• Koç, E. S. (2014). Sınıf öğretmeni adaylarının öğretmen ve öğretmenlik mesleği kavramlarına ilişkin metaforik algıları. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1), 47-72.
• Kövecses, Z. (2002). Metaphor: A practical introduction. New York: Oxford University. Kurnaz, A., Kaynar, H., Şentürk Barışık, C., & Doğrukök, B. (2020). Öğretmenlerin uzaktan eğitime ilişkin görüşleri. Milli Eğitim, 49(1), 293-322.
• Lakoff, G. (1987). Women, fire, and dangerous things what categories reveal about the mind. Chicago: The University Of Chicago.
• Li, C., & Lalani, F. (2020). The COVID-19 pandemic has changed education forever. This is how. World Economic Forum. Retrieved from https://www.weforum.org/agenda/2020/04/coronavirus-education-global-covid19-online-digital-learning/.
• Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook (2nd ed.). USA: SAGE.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2020a). COVID-19 salgını sonrası dünyada eğitim. https://www.meb.gov.tr/covid-19-salgini-sonrasi-dunyada-egitim/haber/20936/tr adresinden erişilmiştir.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2020b). Koronavirüs travmasına karşı "Psikosoyal destek çağrı merkezi" öğrenci ve velilerimizin hizmetinde. meb.gov.tr adresinden erişilmiştir.
• McCracken, H. (2020, July 21). Before Zoom and Coronavirus, how the telephone became the 20th century’s most successful remote-learning technology for homebound students. The 74. Retrieved from https://www.the74million.org/article/how-the-telephone-became-the-20th-centurys-most-successful-remote-learning-technology-for-homebound-students/
• Moore, M., & Kearsley, G. (2012). Distance education: A system view of online learning. Wadsworth: Cengage Learning. Belmont: Wadsworth.
• Morgan, G. (1980). Paradigms, metaphors, and puzzle solving in organizational analysis. Administrative Science Quarterly, 25, 606-622.
• Oxford, R. L., Tomlinson, S., Barcelos, A., Harrington, C., Lavine, R. Z., Saleh, A., & Longhini, A. (1998). Clashing metaphors about classroom teachers: Toward a systematic typology for the language teaching field. System, 26(1), 3-50.
• Özer, M. (2020). Türkiye’de COVID-19 salgını sürecinde Milli Eğitim Bakanlığı tarafından atılan politika adımları. Kastamonu Eğitim Dergisi, 28(3), 1124-1129. doi: 10.24106/kefdergi.722280
• Özer, M., & Suna, H. E. (2020). COVID-19 salgını ve eğitim. M. Şeker, A. Özer, & C. Korkut (Eds.), Küresel salgının anatomisi insan ve toplumun geleceği içinde (s. 171-193). Ankara: TÜBA.
• Patton, M. Q. (2014). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri (M. Bütün ve S. B. Demir, Çev. Ed.). Ankara: Pegem.
• Saban, A., Koçbeker, B. N., & Saban, A. (2006). Öğretmen adaylarının öğretmen kavramına ilişkin algılarının metafor analizi yoluyla incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 6(2), 461-522.
• Saban, A. (2008). İlköğretim 1. kademe öğretmen ve öğrencilerinin bilgi kavramına ilişkin sahip oldukları zihinsel imgeler. İlköğretim Online, 7(2), 421-455.
• Sever, M., & Özdemir, S. (2020). Koronavirüs (COVID-19) sürecinde öğrenci olma deneyimi: Bir fotoses (photovoice) çalışması. Toplum ve Sosyal Hizmet, 31(4), 1653-1679.
• Simonson, M., Smaldino, S., Albright, M., & Zvacek, S. (2003). Teaching and learning at a distance. Upper Saddle River, NJ: Pearson.
• Singh, S., Roy, D., Sinha, K., Parveen, C., Sharma, G., & Joshi, G. (2020). Impact of COVID-19 and lockdown on mental health of children and adolescents: A narrative review with recommendations. Psychiatry Research, 293(5), 113429. doi: 10.1016/j.psychres.2020.113429
• Sun, P. C., Tsai, R. J., Finger, G., Chen, Y. Y., & Yeh, D. (2008). What drives a successful e-learning? An empirical investigation of the critical factors influencing learner satisfaction. Computers and Education, 50(4), 1183-1202.
• Strenski, E. (1989). Disciplines and communities, “armies” and “monasteries” and the teaching of composition. Rhetoric Review, 8(1), 137-146.
• Şimşek, A., İskenderoğlu, T., & İskenderoğlu, M. (2010). Investigating preservice computer teachers’ attitudes towards distance education. Procedia Social and Behavioral Sciences, 9, 324-328. doi: 10.1016/j.sbspro.2010.12.158
• Taylor, W. (1984). Metaphors of education. London: Heineman Educational Books Ltd.
• Te Kura. (2018). Who we are: Our history. Retrieved from https://www.tekura.school.nz/about-us/who-we-are/our-history
• Titchen, A., & Hobson, D. (2005). Phenomenology. In B. Somekh & C. Lewin (Eds.), Research methods in the social sciences (pp. 121-130). London: SAGE.
• Tompkins, P., & Lawley, J. (2002). The magic of metaphor. The Caroline Newsletter. Retrieved from http://www.cleanlanguage.co.uk/Magic-of-Metaphor.html
• Trust, T., & Whalen, J. (2020). Should teachers be trained in emergency remote teaching? Lessons learned from the COVID-19 pandemic. Journal of Technology and Teacher Education, 28(2), 189-199.
• Tunca, E., Kesbiç, K., & Gencer, E., G. (2021). Eğitim izleme raporu 2021: Öğrenciler ve eğitime erişim. Eğitim Reformu Girişimi.
• United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization. (2020, 23 April). Education: From COVID-19 school closures to recovery. Retrieved from https://en.unesco.org/covid19/educationresponse
• United Nations International Children’s Emergency Fund. (2020a, 20 April). UNICEF and Microsoft launch global learning platform to help address COVID-19 education crisis. Retrieved from https://www.unicef.org/press-releases/unicef-and-microsoft-launch-global-learning-platform-help-address-covid-19-education
• United Nations International Children’s Emergency Fund. (2020b, 5 October). Teachers: Leading in crisis, reimagining the future. Retrieved from https://www.unicef.org/press-releases/teachers-leading-crisis-reimagining-future
• Uşun, S. (2006). Uzaktan eğitim. Ankara: Nobel.
• Üstün, A. B., & Düzenli Çil, B. (2022). Öğretmenlerin mobil öğrenmeye yönelik algı düzeyleri ve tutumlarının COVID-19 pandemi sürecinde incelenmesi. Eğitim Yansımaları, 6(1), 24-39.
• Valentine, D. (2002). Distance learning: Promises, problems, and possibilities. Online Journal of Distance Learning Administration, 5(3), 1-11.
• Vygotsky, L. S. (1978). Mind in society: The development of higher psychological processes. Cambridge, MA: Harvard University.
• World Economic Forum. (2020). How COVID-19 deepens the digital education divide in India. Retrieved from https://www.weforum.org/agenda/2020/09/how-covid-19-deepens-the-digital-education-divide-in-india
• World Health Organization. (2020). COVID-19 coronavirus disease 2019 situation report-72. World Health Organization (Vol. 2019). Retrieved from https://pers.droneemprit.id/covid19/
• Yalçın, M., & Erginer, A. (2012). İlköğretim okullarında okul müdürüne ilişkin metaforik algılar. Öğretmen Eğitimi ve Eğitimcileri Dergisi, 1(2), 229-256.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2006). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin.