Edebî Meclislerin Tarihi ve Gelişim Süreci

Yıl 2021, Cilt: 2 Sayı: 1, 92 - 112, 29.06.2021

Ali Sevdi

Öz

Edebî meclislerin tarihi ve gelişim süreci adlı bu çalışmada giriş bölümünde meclis kavramının analizi; çalışmanın diğer bölümde ise edebî meclislerin tarihi ve gelişim süreci ele alınmıştır. Çok geniş ve farklı boyutları ile ele alınabilecek bir konu olan edebî meclisler mevzusu, burada sadece kelimenin analizi ve gelişim süreci ele alınmıştır. Bu makaleyle, Arap dili ve edebiyatın şekillenmesinde önemli rolü olan edebî meclislerin geçmişten günümüze geçirdiği aşamaları ortaya koyarak bu alanda yapılacak yeni ve farklı çalışmalara kaynaklık edeceği düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Meclis, el-Mecâlis, Edebî Meclisler, Arap Grameri, Arap Grameri Literatürü

Kaynakça

• Ali Muhammed Hâşim, el-Endiyyetu’l-Edebiyye fi’l-‘Asri’l-‘Abbâsiyyî fi’l-Irâk Hattâ Nihâyeti’l-Karni’s-Sâlisi’l-Hicriyyî. Beyrut: Dâru’l-Âfâki’l-Cedîde, 1982.
• Ali, Cevâd. el-Mufassal fî Târîhi’l-‘Arab Kable’l-İslâm. 10 Cilt. Bağdat: 2.Basım, 1993.
• el-Bağdâdî, Hâfız Ebû Bekr Ahmed b. Ali el-Hâtib. Târîhu’l-Bağdâd ve Medînetu’s-Selâm. Beyrut: Dâru Kutub’l-‘İlmiyye, ts.
• Bozkurt, Nahide. “Hârûnurrreşîd”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 16/ 258-261. İstanbul: TDV Yayınları, 1997.
• Cumâhî, Muhammed b. Sellâm. Tabakâtu’ş-Şu‘arâ’, nşr. Muhammed Şâkir. Beyrut: Dâru’n-Nahda, 1953.
• Cuhayş, Abdulfettâh. el-Mecâlisu’l-Edebiyye, Kasru’l-Me’mân Numûzecen. Cezair: Câmi’atu’l-‘Arabiyyi b. Muheydî-Ummu’l-Vevâkî, Yüksek Lisans Tezi, 2010.
• el-Cubûrî, Yahyâ Vehib, Mecâlisu’l-‘Ulemâ ve’l-Udebâ ve’l-Hulefâ Mirâten li’l-Hedâreti’l-‘Arabiyye el-İslâmiyye. Beyrut: Dâru’l-Ğarbi’l-İslâmiyyi, 2006.
• Dayf, Şevkî. Târîhu’l-Edebi’l-Arabî (‘Asru’l-‘Abbâsiyyîn el-Evvel). 8. Cilt. Kahire: Dâru’l-Me’ârif, 1119.
• Demir, Ziya; Eroğlu, Muhammed. XIII.-XVI. Yy. arası Osmanlı Müfessirleri. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2007.
• ed-Dineverî, Ebû Hanîfe Ahmed b. Dâvud. el-Ahbâru’t-Tivâl. thk. Abdulmün‘im ‘Âmır. Kahire: Dâru İhyâi’l-Kutub’l-Arabî, 1960.
• Elmalı, Hüseyin. “Hassân b. Sâbit”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 16/ 399-402. İstanbul: TDV Yayınları, 1997.
• el-Hafâcî, Muhammed Abdulmun’im. el-Hayâtu’l-Edebiyye fi’l-‘Asri’l-‘Abbâsî. Mısır: Dâru’l-Vefâ’, 2003.
• İbn Reşîk, Ebû Ali Hasan el-Kayrevânî. el-‘Umde fî Mehâsini’ş-Şi‘r Âdâbih ve Nakdih. thk. Muhammed Muyiddîn Abdulmecîd. 2. Cilt. Beyrut: Dâru’l-Cîl, 4. Basım, 1972.
• İbnu’l-Cevzî, Ebu’l-Ferec Abdurrahmân b. Ali b. Muhammed. el-Muntazam fî Târîhu’l-Muluk ve’l-Umem. Beyrut: Dâru’l-Kutub’il-‘İlmiyye, 1992.
• İpşirli, Mehmet. “Huzur Dersleri”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 18/ 441-4. İstanbul: TDV Yayınları, 1998.
• Kara, Ömer, “Osmanlıda Huzur Dersleri Geleneği ve Literatürü”, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi 19/18 ( 2011), 11-31.
• Kazıcı, Ziya; Aydın, Halis. “Tâlim ve Terbiye”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 39/ 545-548. İstanbul: TDV Yayınları, 2010.
• Kâzım et-Temimî, Abdullah Habib; ‘Ulyâ Hâkim Muhsin. “el-Emâlî ve’l-Mecâlis fî Asâri’l-Darisîn ve Kıymetuhe’l-‘İlmiyye”, Meceletu Kiliyyeti’l-Terbiyye el-Esâsiyye Li ‘Ulûmi’l-Terbeviyye ve’l- İnsaniyye Cami’atu Babil, 21 (2015), 198-207.
• Kuraşî, Ebû Zeyd Muhammed b. el-Hattâb. Cemheretu Eş‘âri’l-‘Arab. nşr. Muhammed Ali el-Hâşimî. Dımaşk: Dâru’l-Kalem, 1987.
• Muğniyye, Hüseyin, Mecâlisu’l-Arab. Lübnan: y.y. 1982.
• Müştak, Abbas Ma‘n. el-Mu‘cemu’l-Mufassal fî Fıkhı’l-Lüğa. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-‘İlmiyye, 2001.
• Özbilgen, Erol. “Huzur Dersleri”. Osmanlı Ansiklopedisi. İstanbul: İz Yayıncılık, 1996, 116-117.
• Özdoğan, M.Akif. “Klasik Arap Edebî Tenkidine Genel Bir Bakış”, K.S.Ü. Sosyal Bilimler Dergisi, 12 /1 (2015), 9-10.
• es-Sâfedî, Rekân. el-Fennu’l-Kıssâsi fî Nesri’l-‘Arabiyyi Hatte’l-Karni’r-Hâmis el-Hicrî. Dımaşk: nşr. el-Heyetu’l-‘Amme li’l-Kitab, 2011.
• Seyyid b. Abdulmasud b. İbrahim. İthâfu’n- Nubelâ bi Vasfı Mecâlisü’l-‘Ulemâ. Riyad: Mektebetu Tâberiyye, 1992.
• es-Suyûtî, Ebü’l-Fazl Celâlüddîn Abdurrahmân b. Ebî Bekr b. Muhammed el-Hudayrî. el-Eşbâh ve’n-Nezâir fi’n-Nahv. thk. Abdulâl Sâlim Mekrem. 19 Cilt. Beyrut: Muessesetu’r-Risâle, 1985.
• Şeblî, Ahmed. fî Kusûri’l-Hulefâ’ el-‘Abbâsiyîn. Kahire: Mektebetu’l-Mısriyye, 1954,
• Tala, Murat. ez-Zeccâcî ve el-Emâlî Adlı Eserinin arap Dili ve Edebyatındaki Yeri ve Değeri. Konya: Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2011.
• Tavvel, Abdullah. “Dil Bilgisi Tartışmaları ve Eleştirel Kuralları”. Adıyaman Üni. İslami İlimler Fak. İslami İlimler Araştırmaları Dergisi, 1/1 (2017).
• Ünver, Süheyl. Bir Ramazan Binbir İstanbul. İstanbul: Kitabevi, 1997.
• Yılmaz, Hakkı Dursun. “Abbâsiler”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 1/31-48. İstanbul: TDV Yayınları, 1988.
• Yılmaz, İbrahim. Panayırlar ve Arap Dili ve Edebiyatının Gelişmesinde Oynadığı Rol. Erzurum: Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 1997.
• ez-Zeccâcî, Ebu’l-Kâsım Abdurrahman b. İshak. Mecâlisu’l-‘Ulemâ. thk. Abdusselâm Muhammed Harûn. Kahire: Mektebetu’l-Hancı, 3. Basım, 1999.