The importance of Imam al-Ghazali in the Ashari school

Yıl 2025, Cilt: 6 Sayı: 1, 116 - 126, 20.03.2025

Mustafa Yekid

Öz

Al-Ghazali, one of the most prominent thinkers and theologians in Islamic history, is particularly notable for his contributions to the Ash’arite school. His profound influence on Islamic thought and his original methods have continued to be valuable even after approximately ten centuries after his death. This study examines Al-Ghazali’s contributions to Islam and the Ash’arite school, focusing on the innovations and controversial views he introduced into the discipline of kalam (Islamic theology).
In his quest for truth, Al-Ghazali engaged not only in kalam but also in other religious sciences, especially philosophy, initiating transformative changes in these fields. As a thinker who paved the way for a new era in kalam, he holds a distinguished position, having influenced generations of scholars after him. In summary, Al-Ghazali made significant contributions to the correction of erroneous methods in kalam and highlighted the importance of this discipline within Islamic sciences. This article evaluates his dedication to kalam, his critical approaches, and his commitment to the Ash’arite school.
Keywords: Kalam, Ash’arite school, Al-Ghazali, Islamic thought, Method.

Anahtar Kelimeler

Ashariism, Ashari Ecole, Ghazali, Kalam, Islamic thought, Method.

İmam Gazali’nin Eşari Ekolündeki Önemi

Öz

İslam tarihinin en önemli kelâmcılarından biri olan Gazzâlî, özellikle Eş’arî ekolüne olan katkılarıyla dikkat çekmektedir. İslam düşüncesine yaptığı derin etkiler ve ortaya koyduğu özgün yöntemler, ölümünden yaklaşık on asır sonra dahi kendisinden yararlanılmasını sağlamıştır. Bu çalışmada, Gazzâlî’nin Eş’arîlik ekolüne yaptığı katkılar ele alınarak, onun kelâm ilmine getirdiği yenilikler ve tartışmaya açık görüşleri incelenmiştir. Gazzâlî, hakikat arayışı çerçevesinde yalnızca kelâm ilmiyle değil, aynı zamanda felsefe başta olmak üzere birçok dini ilimle de ilgilenmiş ve bu alanlarda değişimlere öncülük etmiştir. Kelâm ilminde yeni bir dönemin başlamasına zemin hazırlayan Gazzâlî, bu alanda kendisinden sonraki nesilleri etkileyen bir düşünür olarak hatırı sayılı bir yere sahiptir.
Gazzâlî kelâm ilminde eksik ve hatalı yöntemlerin düzeltilmesine büyük katkı sağlamış ve bu ilmin İslami ilimler içerisindeki önemine dikkat çekmiştir. Bu makalede, onun kelâm ilmine verdiği değer, eleştirel yaklaşımları ve Eş’arî ekolündeki konumu değerlendirilmektedir.
Anahtar Kelimeler: Kelâm, Eş’arî Ekolü, Gazzâlî, İslam Düşüncesi, Metot.

Anahtar Kelimeler

Eşarilik, Eşari ekolü, Gazali, Kelam, İslam Düşüncesi, Metot

Kaynakça

• Altınkaya, H. (2020). Gazali’nin Batıni Delillere Yönelik Polemikleri. Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergis, 37-68.
• Çağrıcı, M. (1996). islamansiklopedisi. TDV islam ansiklopedisi. adresinden alındı
• Demir, F. (2022, Haziran). Eş'ârîliğin Teşekkülü ve İmam Eş'ari. Batman Akademi Dergisi, 6/1.
• Demir, O. (2011, aralık). El-Menhûl’den İlcâm’a Gazzâlî’ye Göre Kelâm İlmi Ve Kelâmcılar. Disiplinlerarası Çalışmalar Dergisi, 1-33.
• Eş'ariliğin Teşekkülü ve Tarihçesi. (2025, 01 21). Ankara Üniversitesi Açık Ders Mazlemeleri:
• https://acikders.ankara.edu.tr/pluginfile.php/110612/mod_resource/content/0/29_islam_dusunce_ekolleri_tarihi_p181-187.pdf adresinden alındı
• Fettah, İ. A. (2024, 12 22). EŞ‘ARÎ, Ebü’l-Hasan. TDV İslâm Ansiklopedisi: https://islamansiklopedisi.org.tr/esari-ebul-hasan adresinden alındı
• Gazzalî, E. H. (1971). İtikad'da Orta Yol. (K. Işık, Çev.) Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları.
• Gazzâlî, İ. (2025). İhyâu Ulumi'd Din Tercümesi (Cilt 1/2). (A. Serdaroğlu, Çev.) İstanbul: Bedir Yayınevi.
• Gültekin, Y. A. (2018). Kelama Yönelik Eleştiriler. Mardin.
• Kubat, M. (2012). Eşari Ekolünün Öncüsü Olarak Ebu'l Hasan El-Eşari. İslami İlimler Dergisi, 21-47.
• Mavil, H. Y. (2017). Eş'arî. DİB Yayınları.
• Oğulpınar, M. (2021). Eşariyye Mezhebi.
• Orman, S. (2000). Gazali'nin Hayatı ve Eserleri. İslami Araştırmalar Dergisi, 13(3-4), 237-248.
• Özervarlı, M. S. (1996). TDV İslâm Araştırmaları Merkezi. TDV İslam ansiklopedisi. adresinden alındı
• Özpilavcı, F. (2012). Gazzali'nin Mantık İlmini Meşrulaştırmasının Mantık Tarihi Açısından Değerlendirilmesi. İslami İlimler Dergisi, 7(13), 145-158.
• Shu'ayb, F. (2014). Gazzalî'nin Kelam Hakkında Son Sözü. Kelam Araştırmaları, Erciyes Üniversitesi İlahiyat Fakültesi, 415-434.
• Taylan, N. (1983). Anahatlarıyla İslam Felsefesi. İstanbul: Ensar Yayınları.
• Uysal, E. (2020). Imam Eş'arî'nin Kelâmî Dönemleri ve Mu'tezileden Ayrılış Nedenleri. s. 695-716.
• Uysal, E. (2022). Eş'ari Kelâm. (İ. Yücer, Dü.) Ankara: Sonçağ Yayınları.
• Uysal, E. (2022). Eş'arî Kelam Sisteminin Kurumsallaşma Süreci. (İ. Yüceer, Dü.) Ankara: Sonçağ Yayınları.
• Yangın, A. (2023). Ruhun Mahiyeti Bağlamında Emr ve Âlem-i Emr Kavramları Üzerinde Bir İnceleme. Genç Mütefekkirler Dergisi, 789-804.
• Yıldız, A. (2017). Gazzalî'nin Düşünce Dünyasında Varlık ve Felsefe . Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi,, 4(9), 159-173.
• Yıldız, F. (2010). Mütekaddimun ve Müteahhirun Dönemi Kelamcılarında Delil. Çukurova Üniversitesi Yüksek Lisans Tezi.