İlk ve Ortaokul Öğretmenlerinin Öğretmen Kılavuz Kitabına Yönelik Algıları: Metafor Analizi

Yıl 2015, Cilt: 2015 Sayı: 4, 186 - 199, 30.04.2015

Ali Göçer , Yunus Aktürk

Öz

Metafor, bir kavram veya durumu başka bir kavram veya durumla benzetme ilgisi kurarak ifade etme olarak tanımlanabilir. Son yıllarda birçok alanda olduğu gibi eğitim alanında yapılan pek çok araştırmada da metaforlar ile veri toplanmış, katılımcıların görüşlerini metaforlar aracılığı ile ifade etmelerine imkan sağlanmıştır. Bu çalışmada da benzer bir yol izlenerek ilk ve ortaokullarda görev yapan öğretmenlerin öğretmen kılavuz kitabına ilişkin düşüncelerini metaforlar aracılığıyla dile getirmeleri istenmiştir. Amaç, öğretmenlerin kendilerine yol haritası olarak sunulan kılavuz kitaplarına karşı duygu ve düşüncelerini benzerlikten hareket ederek tespit etmektir. Araştırmanın evrenini tüm ilk ve ortaokullarda görev yapan öğretmenler oluşturmaktadır. Buna uygun olarak da farklı şehirlerde ve çeşitli branşlarda görev yapan 110 öğretmen araştırmanın örneklemi olarak seçilmiştir. Bu öğretmenler ‘’Öğretmen kılavuz kitabı …’ya benzer. Çünkü …’’ sorusuna cevap vermişlerdir. Böylece benzerlikten yararlanarak düşünceler ortaya çıkarılmıştır. Ortaya çıkan metaforlar çeşitli kategorilerde toplanmış ve gerekçeleri ile birlikte verilmiştir. Bu çalışmada görülmüştür ki öğretmenlerin kılavuz kitaba yükledikleri anlamlar oldukça farklıdır. Öğretmenlerin çoğu kılavuz kitabı yol gösterici ve yardımcı olarak görmektedir. Bu öğretmenler ‘’kutup yıldızı, pusula, deniz feneri’’ gibi metaforlar üretmişlerdir. Bazıları ise öğretmenleri dar bir kalıp içine hapsettiğini düşünmektedir ve ‘’pranga, hapishane koğuşu’’ gibi benzetmeler yapmışlardır. Bazı öğretmenler ise yararlı yönlerinin olduğunu bunun yanında öğretmenlerin yaratıcılığını sınırladığını düşünmektedirler. Bu yönde ‘’ ceviz , köy yolu’’ gibi benzetmeler yapmışlardır.

Anahtar Kelimeler

Eğitim ve öğretim, öğretmen, metafor, yardımcı materyal, öğretmen kılavuz kitabı

Perceptions of Primary and Secondary School Teachers on Teacher’s Guıdebooks: a Metaphor Analysis

Öz

A metaphor may be defined as expressing a concept or a situation by establishing a similarity and association of it with another concept or situation. Recently, as it is the case in many other fields, the data are being collected with metaphors in many educational studies, and the participants are allowed to express their viewpoints by using metaphors. In this study as well, a similar method has been followed and the primary and secondary school teachers have been asked to express their viewpoints on the teacher guidebooks by using metaphors. The purpose is to determine the feelings and viewpoints of the teachers on the guidebooks that are given to them as roadmaps by using similarities. The teachers working at the primary and secondary schools constitute the universe of the study. In accordance with this, 110 teachers working in different cities and in various branches were selected as the sample of the study. These teachers answered to the question “The Teacher Guidebook resembles the … . Because …”.By doing so, the opinions of the teachers have been determined by using similarities. The metaphors determined have been collected in various categories and are given with their justifications. It has been observed in this study that the meanings laid on the guidebooks by the teachers are various. Most of the teachers see the guidebook as a guiding light and a helper. These teachers expressed their feeling on the guidebooks with the metaphors like “compass, lighthouse” and similar metaphors. Some of them think that the guidebooks imprison the teachers in a narrow pattern, and express their feelings in accordance with this thought in mind with “shackles, prison tank” and similar metaphors. Some teachers, on the other hand, think that the guidebooks have beneficial sides; however, also limit the creativity of the teachers. These teachers expressed their feelings with the “walnut, village road” and similar metaphors.

Anahtar Kelimeler

Education and training, teacher, metaphor, helping material, teacher guide book

Kaynakça

• AKKAYA, Ahmet (2011). İlköğretim 8. Sınıf Öğrencilerinin Konuşma Kavramına İlişkin Algıları. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(7), 1-9.
• AYDIN, İbrahim Hakkı (2006). “Bir Felsefi Metafor “Yolda Olmak”, Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi, Cilt: 4, Sayı: 3, s. 9-22.
• AYDIN, Fatih ve ÜNALDI, Ülkü Eser (2010). Coğrafya Öğretmen Adayla “Coğrafya” Kavramına İlişkin Algılarının Metaforlar Yardımıyla Analizi, International Online Journal of Educational Sciences, 2(2), 600-622
• AYVACI, H. Şevki ve ER-NAS, Sibel (2009).Öğretmen Kılavuz Kitaplarının Yapılandırmacı Kurama göre Öğretmen Görüşlerine Dayalı Olarak Değerlendirilmesi, Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi (EFMED) Cilt 3, Sayı 2, s. 212-225.
• CERİT, Yusuf (2008). Öğrenci, Öğretmen ve Yöneticilerin Müdür Kavramı ile İlgili Metaforlara İlişkin Görüşleri, Eğitim ve Bilim, 33(147), 3-13.
• CEYHAN, Erdal ve YİĞİT, Birol (2004). Konu Alanı Ders Kitabı İncelemesi (2. Baskı), Ankara: Anı Yayıncılık.
• DEMİREL, Özcan (1999) Eğitimde Program Geliştirme Kuramdan Uygulamaya, Ankara: PegemA Yayıncılık.
• EPÇAÇAN, Cevdet ve ERZEN, Melih (2008). İlköğretim Türkçe Dersi Öğretim Programının Değerlendirilmesi, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Sayı 1/4
• GÖÇER, Ali (2011). İlköğretim İkinci Kademe Türkçe Öğretmen Kılavuz Kitaplarının İşlevselliğinin Belirlenmesi, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4 (16), 154-164.
• KILIÇ, Abdurrahman ve SEVEN, Serdal (2002). Konu Alanı Ders Kitabı İncelemesi, Ankara: PegemA Yayıncılık.
• MEB (2004). Milli Eğitim Bakanlığına Bağlı İlköğretim Okullarında Okutulacak Ders Kitaplarının Yarışma Yoluyla Hazırlanmasına İlişkin Şartname. http://ttkb.meb.gov.tr/ 23.03.07.
• MORGAN, Gareth (1998). Yönetim ve Örgüt Teorilerinde Metafor. İstanbul: Mess Yayınları.
• SABAN, Ahmet (2008). Okula İlişkin Metaforlar, Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Sayı 55, s. 459-496
• SABAN, Ahmet (2009). Öğretmen Adaylarının Öğrenci Kavramına İlişkin Sahip Oldukları Zihinsel İmgeler. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(2), 281-326.
• TERTEMİZ, N., Ercan, L. ve Kayabaşı, Y. (2001). Ders Kitabı Ve Eğitimdeki Yeri, Konu Alanı Ders Kitabı İnceleme Kılavuzu. L. Küçükahmet (Ed.) Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• YILDIRIM, Ali, ve ŞİMŞEK, Hasan. (2011). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (8.Basım) Seçkin Yayıncılık, Ankara.
• YILDIRIM, Atilla, ÜNAL, Ali ve ÇELİK, Methi (2011). Öğretmen Kavramına İlişkin Öğretmen, Yönetici ve Müfettiş Algılarının Analizi, Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi 8 (2) 92-109
• ZEREN, Gülbin, YAPICI, Mehmet. (2014). Öğretmen Adaylarının Renklere İlişkin Metaforları, The Journalof Academic Social Science Studies, 25-I , s. 165-175