Dürrenmatt’ın ‘Yaşlı Bayanın Ziyareti’ Adlı Oyununda Mimetik Arzunun İnşası

Yıl 2024, Sayı: 15, 20 - 32, 30.06.2024

Oktay Emre

Öz

Bu çalışma, mimetik arzu kavramı üzerinden Dürrenmatt’ın ‘Yaşlı Bayanın Ziyareti’ adlı oyununu okumayı amaçlamıştır. Kavram, birçok dramatik metinde farklı modellerde karşımıza çıksa da onun bu metinlerde nasıl inşa olduğu yeterince araştırılmamış dolayısıyla alanda yeterli karşılık bulmamıştır. Bundan ötürü kavram, René Girard’ın ‘Romantik Yalan Romansal Hakikat’ adlı kitabından ödünç alınacak ve Dürrenmatt’ın eseri üzerinden alana sunulacaktır. Girard’ın 1961 yılında yayımlanan eseri, kavramı ünlü edebi karakterler üzerinden tartışmaya açmış ve sıklıkla Lacan’ın psikanalitik teorisine başvurmuştur. Girard’ın bu eserini merkeze alarak ilerleyecek olan çalışma öncelikle yazarın teorisini ve mimetik arzu kavramını açıklayacak, ardından Dürrenmatt’ın ‘Yaşlı Bayanın Ziyareti’ adlı eserinde kavramın nasıl inşa olduğunu araştıracaktır. Bilindiği üzere 20. Yüzyıl bilim, felsefe ve sanat alanında kısa aralıklarla ortaya çıkan önemli gelişme- lere sahne olmuştur. Dram alanında akım, yöntem, yazar ve eser çeşitliliği açısından oldukça önemli bir zenginliğe sahip olan çağ, yıkımın, dönüşümün ve yeni oluşların da çağıdır. Dürrenmatt ise bu çağın ortalarından başlayarak dram alanında çağının gerçeklik arayışına katılmış ve önemli eserler vermiştir. Yazınsal çalışmaları çözümlemeye ve okumaya yönelik yeni bir bakışın olanaklarını sunan Girard mi- metik arzu teorisiyle yazınsal metinlere yönelik yeni bir bakışın kapılarını aralamıştır. Girard’ın arzu psikolojisi aracılığıyla temellendirdiği teorisi, bireyin varoluşsal sürecine eşlik eden taklitçi doğayı deşifre etmiş ve taklidin bileşenlerini açığa çıkartmıştır. Bu teoriyi merkeze alarak ilerleyecek olan çalışma Yaşlı Kadının Ziyareti adlı oyunda Claire’i çevreleyen bu doğanın onu nasıl dönüştürdüğünü izleyecektir.

Anahtar Kelimeler

20. Yüzyıl Tiyatrosu, Mimesis, Kriz, Mimetik Arzu, Yaşlı Bayanın Ziyareti

Kaynakça

• Girard, R. (2013). Romantik Yalan ve Romansal Hakikat. (çev. Arzu Etensel İtem) İstanbul: Metis Yayınları
• Girard, R. (2003). Şiddet ve Kutsal. (çev. Necmiye Alpay) İstanbul: Kanat Yayınları,
• Lacan, J. (2012). Benim Öğrettiklerim. (çev Murat Erşen) İstanbul: Monokl Yayınları
• Lacan, J. (2011). Psikanalizin Dört Temel Kavramı. (çev. Nilüfer Erdem) İstanbul:Metis Yayınları
• Camus, A. (1994). Ecinniler. (çev. Aziz Çalışlar) İstanbul: Can yayınları
• Clero, J. P. (2011). Lacan Sözlüğü (çev. Özge Soysal) İstanbul: Say Yayınları
• Dürrenmatt, F. (1990). The Visit, (İngilizceye çev. Patrick Bowles) New York: Growe Press,
• Swartz, David (2011), Kültür ve İktidar, (çev. Elçin Gen) İstanbul: İletişim Yayınları