Türkiye'de Akaroloji Alanında Yapılan Lisansüstü Tezlerin Bibliyometrik Analizi

Yıl 2023, Cilt: 4 Sayı: 1, 14 - 31, 26.05.2023

Mina Cansu Karaer , Kurtay Arda Arslan , Esra Per , Zafer Karaer

Öz

Türkiye’de akaroloji alanında lisansüstü tezler hazırlanmaktadır, ancak günümüze kadar bu konuda bir değerlendirme yapılmamıştır. Bu çalışmada akaroloji alanındaki lisansüstü tezlerin bibliyometrik analizinin yapılması amaçlanmıştır. Bunun için YÖKTEZ veri tabanına kayıtlı tezler farklı ölçütlere göre analiz edilmiştir. Akaroloji alanında 1977-2021 yılları arasında 69 üniversitede, 278’i yüksek lisans, 171’i doktora olmak üzere 449 tez hazırlanmıştır. Tezlerin %67’si Fen Bilimleri Enstitüsü, %16’sı Sağlık Bilimleri Enstitüsü’nde yapılmış, %15’i tıpta uzmanlık ve %1’i tıpta yan dal uzmanlık tezleridir. Araştırmacıların %55’i kadın, %43’ü erkek ve %2’sinin cinsiyeti belirlenememiştir. Tezlerin %33’ü biyoloji, %25,8’i ziraat, %5,6’sı alerji ve immünoloji, %4,9’u veteriner hekimliği ve %4,5’i parazitoloji alanlarını kapsamaktadır. Habitatlarına göre sınıflandırıldığında, tez konularının %24’ü bitki, %20,6 toprak, %19 hayvan, %27 toz, %14 insan, %5 su, %0,4 besin ve mantar akarlarından oluşmaktadır. Ön plana çıkan akar türlerinden biri Varroa akarı (Varroa destructor)’dır. Varroa akarı dünya genelinde yaygın bir istilacı yabancı tür olup arı kolonileri için önemli bir tehdittir. Bu araştırmayla Türkiye’de akaroloji alanında hazırlanmış olan lisansüstü tezlerin tarihsel değişimi ortaya konmuştur. Ancak ülkede akarlar üzerine yapılan çalışmalar yeterli değildir. Epidemiyolojik olarak önemli olan ülke çapında haritalandırılmış bir akar türü bulunmamaktadır. Mevcut araştırmalar ülkede akarların durumunu tam olarak yansıtamamakta, konu ile ilgili daha fazla ve kapsamlı çalışma yapılması gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler

Akar, Cinsiyet, Epidemiyoloji, Tarihçe, Veri Tabanı

Kaynakça

• Walter, D.E. ve Proctor, H.C. (2013). Life Cycles, Development and Size. In Walter DE, Proctor HC, (Ed.) Mites: Ecology, Evolution ve Behaviour, 69-104.
• Dhooria, M.S. (2016). Acarology and Its Importance. In Dhooria, M. S. (Eds.). Fundamentals of Applied Acarology 1-7.
• Hoy, M.A. (2011). Agricultural acarology: introduction to integrated mite management (Vol. 7). CRC press.
• Erman, O., Ozkan, M., Ayyildiz, N., and Doğan, S. (2007). Checklist of the mites (Arachnida: Acari) of Turkey. Second supplement. Zootaxa, 1532 (1), 1-21.
• Per, E. ve Aktaş, M. (2019). Tüy akarı araştırmalarında farklı örnek toplama metotlarının bazı ötücü kuş türlerine uygulanması ve izlenmesi. Commagene Journal of Biology, 3 (2), 68-74.
• Karaer, Z. ve Dumanlı, N. (2015). Arthropodoloji, Medisan Yayınevi, Ankara, 272 s.
• Perotti, M.A., Gof, M.L., Baker, A.S., Turner, B.D., and Braig, H.R. (2009). Forensic acarology: an introduction. Experimental and Applied Acarology, 49 (1), 3-13.
• Akyazı, R. (2011). Akaroloji’de yeni bir dal; Adli akaroloji. Türkiye Entomoloji Bülteni, 1 (4), 257-270.
• Zhao, Y.E., Xu, J.R., Hu, L., Wu, L.P., and Wang, Z.H. (2012). Complete sequence analysis of 18S rDNA based on genomic DNA extraction from individual Demodex mites (Acari: Demodicidae). Experimental Parasitology, 131 (1), 45-51.
• Konyalı, C. ve Savaş, T. (2016). Kanatlı kırmızı akarı (Dermanyssus gallinae), biyolojisi ve etkileri. Hayvansal Üretim, 57 (1), 63-72.
• Mccrea, B. (2005). Common lice and mites of poultry: identification and treatment. UCANR Publications.
• Raele, D.A., Galante, D., Pugliese, N., La Salandra, G., Lomuto, M., and Cafiero, M.A. (2018). First report of Coxiella burnetii and Borrelia burgdorferi sensu lato in poultry red mites, Dermanyssus gallinae (Mesostigmata, Acari), related to urban outbreaks of dermatitis in Italy. New Microbes and New Infections, 23, 103-109.
• İnternet: CABI. (2023). Doğan,G. Bibliyometri Eğitimi Notları, Erişim adresi http://www.bby.hacettepe.edu.tr/akademik/guledadogan/ybom_bibliyometri-egitimi_gd-23-3-2019.pdf/, Erişim tarihi; 17.04.2023.
• Kiral, B. (2020). Nitel bir veri analizi yöntemi olarak doküman analizi. Siirt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8 (15), 170-189.
• Wordart. (2021). Kelime Bulutu Analizi, Erişim adresi https://wordart.com/, Erişim tarihi; 15.12.2022.
• Karaer, Z. (2015). Penceremden Üniversite Gerçekleri ve Ülkem (Üniversitelerimiz ve Ülkemizde Toplumsal Bilinç ve Toplumsal Sorumluluk Üzerine), Güncellenmiş 2. Baskı, Medisan Yayınevi, Ankara. Ankara Üniversitesi Kütüphanesi açık erişim, Erişim adresi https://dspace.ankara.edu.tr/xmlui/handle/20.500.12575/87, Erişim tarihi; 10.02.2022.
• Uysal, H.Ş. ve Emrah, A. (2021). Beden eğitimi ve öğretim temalı doktora tezlerine ilişkin bibliyometrik analiz. Spor Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 6 (1), 246-256.
• Alp, Ö. ve Şen, S. (2021). Eğitim yönetimi ve denetimi alanında yazılan lisansüstü nicel tezlerin incelenmesi: Bir sistematik derleme. Journal of Turkish Educational Sciences, 19 (1), 24-53.
• Per, E. ve Uzuner, H, (2020). Türkiye’de ornitoloji alanındaki lisansüstü tezler üzerine ilk değerlendirme. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 10 (2), 242-252.
• Yağmuroğlu, D. ve Per, E. (2022). Türkiye’de memeli hayvanlar ile ilgili lisansüstü tezlerin bibliyometrik analizleri. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 12 (1) , 133-147.
• Köseoğlu, S. ve Doğan, E.E. (2018). Türkiye’de 2010-2017 yılları arasında fen bilgisi öğretmenliği bilim dalında yapılmış olan lisansüstü tezlerin analizi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 19 (75), 1122-1147.
• Özay Köse, E. ve Konu, M. (2019). Türkiye’de biyoloji eğitimi üzerine yapılan lisansüstü tezlerinin incelenmesi. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2019 (12), 77-90.
• Turna, Ö. ve Bolat, M. (2015). Eğitimde disiplinlerarası yaklaşımın kullanıldığı tezlerin analizi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34 (1), 35-55.
• Köksalanlar, A.A. ve Soykök, B. (2021). İznik ile ilgili lisansüstü tezlerin bibliyometrik profili, Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 17 (38), 1-1.
• Umut, A.L. ve Coştur, R. (2007). Türk Psikoloji Dergisi’nin bibliyometrik profili. Türk Kütüphaneciliği, 21 (2), 142-163.
• Umut Zan, B. (2012). Türkiye’de Bilim Dallarında Karşılaştırmalı Bibliyometrik Analiz Çalışması (Doktora Tezi), Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Bilgi ve Belge Yönetimi Anabilim Dalı, Ankara.
• YÖK. 2021: Yüksek Öğretim Kurulu (YÖK) Vakıf Yükseköğretim Kurumları 2021 Raporu, Ankara.
• Gould, J. 2016. What’s the point of the PhD thesis?, Nature, 535 (7610), 26-28.
• Arıkan Saltık, İ. 2020. Turist Rehberliği Konulu Ulusal Lisansüstü Tezlerin Bibliyometrik Profili (1989-2018). Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11 (1).
• İnternet: CABI. (2022). Centre for Agriculture and Bioscience International (CABI) Invasive Species Compendium (ISC), Available from: https://www.cabi.org/isc/datasheet, Erişim tarihi; 02.02.2022.
• İnternet: GISD. (2022). Global Invasive Species Database (2022). Species profile Varroa destructor. Available from: http://www.iucngisd.org/gisd/species.php?sc=478, Erişim tarihi; 02.02.2022.
• Aydın, L. (2005). Varroa destructor’un kontrolünde yeni stratejiler. Uludağ Arıcılık Dergisi 5 (2), 59-62.
• Zeybek, H. (1991). Arı Hastalıkları ve Zararlıları. T.K.B Hayvan Hastalıkları Araştırma Müdürlüğü 96 s. Etlik. Ankara.