ESE and PEO Status Differences and an Analysis to Help Determining Status: TGB Example

Yıl 2022, Cilt: 8 Sayı: 2, 92 - 113, 31.12.2022

Yalçın Arslantürk

https://doi.org/10.46849/guiibd.1165392

Cited By: 1

Öz

State Economic Enterprises (SEEs) are structured in two different statuses as Economic State Enterprise (ESE) and Public Economic Organization (PEO) according to their activity structures. The appropriate one of these statuses is preferred for SEEs in line with different purposes and activity structures. These statuses are of great importance especially in terms of the financing method of SEEs. Because the method of meeting the financing deficits faced by SEEs as a result of their activities differs according to the status they are subject to. As a matter of fact, the financing deficits of SEEs can be covered by capital transfers from the general budget, as well as by borrowing from the market, like other private enterprises. For this reason, the issue of which status should be granted to a SEE is important for the general budget as well as for the SEE to have a healty financing structure. In this respect, in this study first of all, the differences in the activity structure required by both statutes in terms of legislation and the financial opportunities provided to the said statutes were evaluated. Afterwards, with the help of activity and financial structure analysis, an exemplary status assessment was made over the General Directorate of Turkish Grain Board (TGB). As a result of the aforementioned analysis, the financial advantage that TGB will gain with the status, which is evaluated to have an operating and financial structure in accordance with the status of the PEO, has also been emphasized.

Anahtar Kelimeler

Financing, Assignment Fee, Economic State Enterprise, Public Economic Institution, Profitability

İDT VE KİK STATÜ FARKLILIKLARI VE STATÜ BELİRLEMEYE YARDIMCI BİR ANALİZ: TMO ÖRNEĞİ

Öz

Kamu İktisadi Teşebbüsleri (KİT’ler) faaliyet yapılarına göre İktisadi Devlet Teşekkülü (İDT) ve Kamu İktisadi Kuruluşu (KİK) olarak iki farklı statüde yapılanmıştır. KİT’ler için farklı amaç ve faaliyet yapıları doğrultusunda bu statülerden uygun olanı tercih edilmektedir. Söz konusu statüler özellikle KİT’lerin finansman yöntemi açısından büyük önem arz etmektedir. Zira KİT’lerin faaliyetleri neticesinde karşılaşmış olduğu finansman açıklarının karşılanma yöntemi tâbi oldukları statüye göre farklılaşmaktadır. Nitekim KİT’lerin finansman açıkları, sermaye transferleriyle genel bütçeden karşılanabilmekle birlikte diğer özel işletmeler gibi piyasadan borçlanmak suretiyle de karşılanabilmektedir. Bu nedenle bir KİT’e hangi statünün tanınması gerektiği konusu, KİT’in sağlıklı bir finansman yapısına sahip olması açısından olduğu kadar genel bütçe açısından da önem arz etmektedir. Bu itibarla çalışmada öncelikle mevzuat açısından her iki statünün gerektirdiği faaliyet yapısı ile söz konusu statülere sağlanan finansal imkânların farklılıkları değerlendirilmiştir. Sonrasında ise faaliyet ve mali yapı analizi yardımıyla örnek bir statü değerlendirmesi, Toprak Mahsulleri Ofisi Genel Müdürlüğü (TMO) üzerinden yapılmıştır. Söz konusu analiz neticesinde KİK statüsüne uygun bir faaliyet ve mali yapıya sahip olduğu değerlendirilen TMO’nun bu statüyle elde edeceği finansman avantajı da ayrıca vurgulanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Finansman, Görevlendirme Bedeli, İktisadi Devlet Teşekkülü, Kamu İktisadi Kuruluşu, Kârlılık

Kaynakça

• Arslantürk, Y. (2022), Türkiye’de Tarımsal KİT’lerin Analizi ve Yeni Politika Önerileri, Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi.
• Barca, M., Erdil, E., Akdeve, E. ve Türkeli S. (2015), Türkiye ve Dünyada Kamu İşletmeleri: AB, OECD, BRICS Ülkeleri Karşılaştırmalı Araştırma, İnceleme Raporu ve Siyasa Önerileri, Türk Kamu İşletmeleri Birliği, Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Bilginoğlu, M. A. (1985), “KİT Sorunu ve Çözüm Yolları”, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7, 75-85.
• HMB (2021), 2020 Kamu İşletmeleri Raporu, Hazine ve Maliye Bakanlığı, Ankara.
• Kaya, M. (2017). Tarımda Lisanslı Depoculuk Sistemi: Hububat Piyasası Örneği, Uzmanlık Tezi, Kalkınma Bakanlığı.
• Pınar, A. (2011), Kamu Maliyesi ve Maliye Politikası, 7. Baskı, Ankara: Turhan Kitabevi.
• TMO (2018), 80. Hesap Dönemi Faaliyet Raporu 2017, Toprak Mahsulleri Ofisi Genel Müdürlüğü, Ankara.
• TMO (2019a), Stratejik Plan 2019-2023, Toprak Mahsulleri Ofisi Genel Müdürlüğü, Ankara.
• TMO (2019b), 81. Hesap Dönemi Faaliyet Raporu 2018, Toprak Mahsulleri Ofisi Genel Müdürlüğü, Ankara.
• TMO (2020), 82. Hesap Dönemi Faaliyet Raporu 2019, Toprak Mahsulleri Ofisi Genel Müdürlüğü, Ankara.
• TMO (2021), 83. Hesap Dönemi Faaliyet Raporu 2020, Toprak Mahsulleri Ofisi Genel Müdürlüğü, Ankara.
• TMO (2022), 84. Hesap Dönemi Faaliyet Raporu 2021, Toprak Mahsulleri Ofisi Genel Müdürlüğü, Ankara.