Keçiborlu Ocaklarında (G.B. Türkiye) Hidrotermal Kükürt Yatakları Oluşumunu Kontrol Eden Faktörler

Yıl 2013, Cilt: 1 Sayı: 3, 115 - 127, 28.02.2013

Abdullah Özgüner

Öz

Replacement-type subsurface sulphur ores of Keçiborlu are situated in fault controlled and metasomatically altered fragmental ophiolite media between alkaline Pliocene volcanics of Isparta and Afyon regions (SW Turkey). Subsurface volcanic sulphur-mineralizing fluids and gases were brought up along the sulphur-hosting oblique slip fault zone into the oxidizing meteoric water-saturated media and the sulphur-ore bodies were developed at more porous, cross-fault locations. GU J Sci Part:C, 1(3):115-127 (2013)/ Abdullah Mete ÖZGÜNERChemically the sulfotaric alteration of the parent rock and sulphur ore formation is characterized by outward volcanic gas and sulphuric acid water leaching and oxidation to sulphur from the crushed porous centers. Consequently, concentric pyritiferous, opaline and argillaceous zones developed adjacent to the sulphur ores. The inner alteration zones progressed and widened toward the outer zones through time and the central sulphur ore developed during a single, continuous phase of mineralisation in the water saturation zone such that the alteration zones do not cross each other

Anahtar Kelimeler

Keçiborlu sulphur mine, oblique slip fault, metasomatic alteration zones, water saturation media

Keçiborlu Ocaklarında (G.B. Türkiye) Hidrotermal Kükürt Yatakları Oluşumunu Kontrol Eden Faktörler

Öz

Ornatma tipi Keçiborlu yeraltı kükürt yatakları, Isparta ve Afyon alkalen Pliyosen volkanitleri arasında (GB Türkiye) ve fay kontrollu ve metasomatik alterasyona uğramış bir ofiyolitik medya içinde yer alır. Kükürt cevherleştiren yeraltı volkanik gaz ve sıvılar, yukarı doğru oblik atımlı graben fay zonu boyunca daha gözenekli fay kesişme lokasyonlarındaki oksitleyici meteorik suya doygun ortama taşınmış ve buralarda ornatmayla masif kükürt yatakları geliştirmiştir. Ana kayacın kimyasal alterasyonu ve kükürt yatağı oluşumu, ezik gözenekli kesişen fay merkezlerinden dışa doğru volkanik gaz ve sülfürik asitli suların kükürde oksitlenmesi ve sızması ile karakterize edilir. Sonuç olarak, kükürt yatağı etrafında eş merkezli, küresel biçimli, piritli, opalli ve killi zonlar gelişmiştir. Yeraltı suyuna doygun kısımlarda ve kesintisiz bir cevherleşme fazında her bir alterasyon zonu, birbirini kesmeyecek şekilde zamanla içten dış zonlara doğru ilerleyip genişleyerek merkezde kükürt cevheri gelişmiştir. 

Anahtar Kelimeler

Keçiborlu kükürt ocakları, oblik atımlı fay zonu, metasomatik alterasyon, yeraltı suyuna doygun ortam, alkalen yeraltı volkanizması, ofiyolitik ana kayaç.

Kaynakça

• Savaşçın, M.Y. ve Oyman, T., 1998; “Tectono- Magmatic Evolution of Alkaline Volcanics at the Kırka-Afyon-Isparta Turkey”. Turkish Journal Of Earth Sciences, 7, 201-214 (1998). Trend, SW
• Francalanci, L., Innocenti, E., Manetti, P. ve Savaşın, M.Y., “Neogene alkaline volcanism of the Afyon-Isparta area, Turkey: petrogenesis and geodynamic Petrology, 70, 285-312 (2000). Mineralogy and
• Şengör, A. M. C. ve Yılmaz, Y., 1981; “Tethyan evolution of Turkey: A plate tectonic approach”. Tectonophysics, 75, 181-241.
• Seyitoğlu, G. ve Scott, B., “Late Cenozoic crustal extension and basin formation in west Turkey”. Geological Magazine, 128, 155-166 (1991).
• Gürcan, E. ve Yeğenoğlu, H., 1978; “Etibank Keçiborlu kükürt işletmesi faaliyet raporu” ETİBANK.
• Özgüner, A M., 1996 ; “ Kükürt hakkında Özel İhtisas Komisyonu Raporu “, Devlet Planlama Teşkilatı 7. Beş Yıllık Programı,106.
• Özgüner, A. M., Fişekçi, A., Kılıç, İ., Özgönül, E., Ölmez, M., Akıncı, A. ve Taş, N., “Keçiborlu kükürt yataklarının jeolojisi”, MTA Derleme Rapor No.2502, 85-87 (1989).
• Bingöl, E., “Doğrultu atım sorunu ve jeolojisi”, MTA Yayınları Eğitim Serisi, 28, 28-41 (1986).
• Cihan, M., Saraç, G. ve Gökçe, O., “Insights into biaxial extentional tectonics: an example from the Sandıklı Geological Journal, 38, 47-66 (2003). Anatolia, Turkey”.
• Carr, M.J., Stoiber, R.E. ve Drake, C.L., “Discontinuities in the deep seismic zones under the Japanese arcs”. Bull. Geol. Soc. Am. , 84, 2917- 2930 (1973).
• Mitchell, A.H.G. ve Garson, M.S., “Mineral Deposits and Global Tectonic Settings”, Academic Press Geology Series, (1981).
• Mukaiyama, H., “Genesis of sulphur deposits in Japan”, Journal of the Faculty of Science, University of Tokyo, 67-122 (1959).
• Kuno, H., “Lateral variation of basaltic magma across continental margins and island arcs”. In ”Continental margins and Island Arcs” (W.H. Poole, ed.), Can. Geol. Surv. Paper 66-15, 317- 336 (1966).
• Marinelli, G. ve Mittempergher, M., “On the genesis of some magmas of typical Mediterranean (potassic) suite”, Bulletin Volcanologique, 29, 113-140 (1966).
• Kazancı, N. ve Karaman, E., “Gölcük (Isparta)
• volkanoklastiklerinin
• özellikleri ve çökelme mekanizmaları”, Akdeniz
• Üniversitesi, Isparta Mühendislik Fakültesi
• Bülteni, 4, 18-35 (1988). sedimenter
• Guzzi, U., “Keçiborlu kükürtleri yeni ruhsat sahası etüdü”, MTA Derleme Rapor No. 5884, (1968).
• Zoltai, T. ve Stout, J. H., “Mineralogy concepts and principles”, Burgess Publishing Company, Minneapolis, Minesota, USA, 379 (1984).
• Sarıiz, K., “Keçiborlu Kükürt Yataklarının Oluşumu ve Yörenin Jeolojisi”. Doktora Tezi, Istanbul Teknik Üniversitesi, Maden Fakültesi, Türkiye, sayfa.78-80, (1982).