Determination of Recreational Values of Erzurum Abdurrahman Gazi Ecotourism Area according to Gülez Method

Yıl 2025, Cilt: 13 Sayı: 2, 443 - 463, 27.10.2025

Cemile Koca , Sinan Deniz

https://doi.org/10.18795/gumusmaviatlas.1688502

Öz

Today's rapidly increasing urbanisation and intense pace of life necessitate individuals to reconnect with nature and adopt a sustainable lifestyle. In this context, ecotourism activities not only contribute to the conservation of natural and cultural resources but also provide significant benefits to local economies through the sustainable use of these resources. In this study, the recreational values of the Erzurum Abdurrahman Gazi Ecotourism Area were evaluated using the Gülez method (1990). Based on the data obtained from field observations and literature reviews, the area's landscape values, climatic conditions, transport facilities, recreational amenities, and potential drawbacks were analysed. According to the findings, the area stands out for its large area, yellow pine forests and rich plant diversity, the presence of the Abdurrahman Gazi Tomb and its panoramic view overlooking Erzurum. However, the absence of water resources such as the sea, lakes or rivers, low temperature values, limited sunshine duration, high wind speeds and limited recreational diversity were identified as factors limiting the recreational potential. According to the Gülez method scoring, the Abdurrahman Gazi Ecotourism Area received a total of 54 points and was determined to have medium-level recreational potential. With its current values, the area is an important recreational site for the people of Erzurum and visitors; however, it cannot be fully considered an ecotourism area as it does not meet all ecotourism principles. Nevertheless, it is anticipated that it could achieve higher potential within the scope of sustainable tourism if nature-friendly activities are diversified, infrastructure deficiencies are addressed, and promotional activities are increased.

Anahtar Kelimeler

Recreation Potential , Gülez Method , Abdurrahman Gazi Ecotourism Area. , Erzurum

Erzurum Abdurrahman Gazi Ekoturizm Alanı’nın Gülez Yöntemine Göre Rekreasyonel Değerlerinin Belirlenmesi

Öz

Günümüzde hızla artan kentleşme ve yoğun yaşam temposu, bireylerin doğa ile olan bağlarını yeniden kurmalarını ve sürdürülebilir bir yaşam anlayışını benimsemelerini gerekli kılmaktadır. Bu bağlamda ekoturizm faaliyetleri yalnızca doğal ve kültürel kaynakların korunmasına katkı sağlamakla kalmayıp aynı zamanda bu kaynakların sürdürülebilir kullanımı yoluyla yerel ekonomilere de önemli faydalar sunmaktadır. Bu çalışmada Erzurum Abdurrahman Gazi Ekoturizm alanının rekreasyonel değerleri, Gülez yöntemi (1990) kullanılarak değerlendirilmiştir. Saha gözlemleri ve literatür taramalarından elde edilen veriler doğrultusunda alanın peyzaj değerleri, iklim koşulları, ulaşım imkânları, rekreatif kolaylıkları ve potansiyel olumsuzlukları analiz edilmiştir. Bulgulara göre alan; geniş yüz ölçümü, sarıçam ormanları ve zengin bitki çeşitliliği, Abdurrahman Gazi Türbesi’nin varlığı ve Erzurum’u kuş bakışı gören panoramik manzarasıyla öne çıkmaktadır. Ancak deniz, göl veya akarsu gibi su kaynaklarının bulunmaması, düşük sıcaklık değerleri, sınırlı güneşlenme süresi, yüksek rüzgâr hızı ve rekreasyon çeşitliliğinin kısıtlılığı rekreasyon potansiyelini sınırlandıran unsurlar olarak belirlenmiştir. Gülez yöntemine göre yapılan puanlama sonucunda Abdurrahman Gazi Ekoturizm alanı toplamda 54 puan almış ve rekreasyon potansiyeli orta düzeyde olarak tespit edilmiştir. Alan, mevcut değerleriyle Erzurum halkı ve ziyaretçiler için önemli bir rekreasyon sahasıdır ancak ekoturizm ilkelerinin tümünü karşılamaması nedeniyle tam anlamıyla bir ekoturizm alanı olarak değerlendirilememektedir. Buna rağmen doğa ile uyumlu etkinliklerin çeşitlendirilmesi, altyapı eksikliklerinin giderilmesi ve tanıtım faaliyetlerinin artırılması durumunda sürdürülebilir turizm kapsamında daha yüksek bir potansiyele ulaşabileceği öngörülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Rekreasyon Potansiyeli , Gülez Yöntemi , Abdurrahman Gazi Ekoturizm Alanı. , Erzurum

Teşekkür

Erzurum Orman Bölge Müdrlüğü'nde Görev Yapmakta Olan Orman Mühendisi Müslüm AKYÜZ'e ve Doç. Dr. Çağla Kıvanç KAYMAZ'A teşekür ederiz

Kaynakça

• Abdurrahman Gazi Ekoturizm Alanı (2022). Erzurum Orman Bölge Müdürlüğü. [Broşür] https://www.ogm.gov.tr/tr/yararli-bilgiler/mutlaka-gormelisiniz/erzurum-abdurrahman-gazi-ekoturizm-alani
• Akpınar Külekçi, E., & Toy, Süleyman (2019). Erzurum ili UNİTO bölgesi ekoturizm faaliyetlerinin ilçelere göre dağılımının değerlendirilmesi: Evaluation of ecotourism activities according to distribution in UNITO region in Erzurum. https://www.researchgate.net/publication/333044006
• Akpınar Külekçi, E., Bulut, Y., & Sezen, İ. (2020). Oltu ve Olur (Erzurum) ilçeleri yayla turizmi potansiyelinin coğrafi bilgi sistemiyle belirlenmesi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 24(1), 291-302.
• Birinci, S., Kaymaz, Ç. K., & Camcı, A. (2017). Bulut (Tar) Şelalesi ve çevresinin rekreasyon potansiyeli. F. Alaeddinoğlu, E. Cihangir, & M. Şeremet (Eds.), Internatıonal West Asıa congress of tourısm (Iwact’17) the book of full-text, (ss. 461-477). Paradigma Akademi Basın Yayın Dağıtım.
• Camcı, A, Zaman, M, Birinci, S. (2019). Rekreasyon alanlarında inovatif uygulamalara bir örnek: Sivas Paşabahçe mesire alanı ve Hobbit (yamaç) evleri. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23(Aralık Özel Sayı), 1905-1916.
• Clawson, M., & Knetsch, J. L. (1966). Economics of outdoor recreation. Johns Hopkins Press for Resources for the Future. https://digitalrepository.unm.edu/nrj/vol3/iss2/4
• Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı. (2025, Ocak). Ulusal hava kalite izleme ağı. https://www.turkiye.gov.tr/cevre-ve-sehircilik-ulusal-hava-kalite-izleme-agi
• Demir, C. (2002). Turizm ve rekreasyon faaliyetlerinin olumsuz çevresel etkileri: Türkiye’deki milli parklara yönelik bir uygulama. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 17(2), 93- 117.
• Gül, S., & Yılmaz, A. (2019). Samsun şehri deniz kıyı şeridinin rekreasyon potansiyelinin belirlenmesine yönelik bir yöntem uygulaması. Coğrafi Bilimler Dergisi, 17(2), 318–344. https://doi.org/10.33688/aucbd.567426
• Gülez, S. (1990). Ormaniçi rekreasyon potansiyelinin saptanması için geliştirilen bir değerlendirme yöntemi. İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 40(2), 132–147.
• Habibullah, M. S., Din, B. H., Chong, C. W., & Radam, A. (2016). Tourism and biodiversity loss: Implications for business sustainability. Procedia Economics and Finance, 35, 166–172. https://doi.org/10.1016/s2212-5671(16)00021-6
• Kaymaz, Ç. K. (2021). Artvin ilinin ekoturizm potansiyeli ve sürdürülebilir yönetimi. Atatürk Üniversitesi Yayınları
• Kaymaz, Ç. K., Çakır, Ç., Birinci, S., & Kızılkan, Y. (2021). GIS-Fuzzy DEMATEL MCDA model in the evaluation of the areas for ecotourism development: A case study of “Uzundere”, Erzurum-Turkey. Applied Geography, 136, 102577. https://doi.org/10.1016/j.apgeog.2021.102577
• Koca, C. (2021). Giresun sakinlerinin rekreasyon talepleri, kent içi ve yakın çevresindeki ekoturizm kaynaklarının rekreasyon potansiyellerinin belirlenmesi (Tez No. 700188) [Yüksek lisans tezi, Giresun Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Koca, C., & Genç, M. (2023). Giresun Kalesi'nin Gülez ve rekreasyon performans-kapasite analiz yöntemlerine göre rekreasyonel değerlerinin belirlenmesi. Edebiyat ve Beşerî Bilimler Dergisi, 70(1), 68-84. https://doi.org/10.5152/AUJFL.2023.22003
• Koçyiğit, M., & Yıldız, M. (2014). Yerel yönetimlerde rekreasyon uygulamaları: Konya örneği. International Journal of Science Culture and Sport, 2(2), 211-223. https://doi.org/10.14486/IJSCS193
• Kraus, R. G. (1971). Recreation and leisure in modern society. Appleton-Century-Crofts. https://archive.org/details/recreationliesur0000unse
• Newsome, D., Moore, S. A., & Dowling, R. K. (2002). Natural area tourism: Ecology, ımpacts, and management. Channel View Publications.
• Özçalık, M., & Kumru, S. N. (2019). Kapıçam Tabi̇at Parkı’nın Gülez yöntemine göre rekreasyon potansiyelinin belirlenmesi̇. Turkish Journal of Forest Science, 3(2), 129–141. https://doi.org/10.32328/turkjforsci.585169
• Özhancı, E., & Yılmaz, H. (2011). Rekreasyon alanlarının görsel peyzaj kalitesi yönünden değerlendirilmesi; Erzurum örneği. Journal of the Institute of Science and Technology, 1(2), 67-76.
• Öztürk, S. (2005). Kastamonu-Bartın Küre Dağları Milli Parkı’nın rekreasyonel kaynak değerlerinin irdelenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 6(2), 138-148. https://doi.org/10.18182/tjf.68441
• Stronza, L. A., Hunt, C. A., & Fitzgerald, L. A. (2019). Ecotourism for conservation? Annual Review of Environment and Resources, 44(1), 229–253. https://doi.org/10.1146/annurev-environ-101718-033046
• Sü Eröz, S., & Aslan, E. (2017). Istranca Yıldız ormanlarının rekreasyon potansiyelinin Gülez metodu ile değerlendirilmesi. Kesit Akademi Dergisi 9(9), 83-107. https://doi.org/10.18020/kesit.1180
• TIES. (2025, Ocak 20). What is ecotourism? https://ecotourism.org/what-is-ecotourism/
• Türkiye Kültür Portalı. (2025, 2 Ocak). Abdurrahman Gazi Hazretleri Türbesi-Erzurum. https://www.kulturportali.gov.tr/turkiye/erzurum/gezilecekyer/abdurrahman-gazi-hz-turbesi
• Yılmaz, S., & Yılmaz, H. (1998). İnanç turizmi açısından Abdurrahman Gazi Türbesi’nin değerlendirilmesi. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 29(2). https://dergipark.org.tr/tr/pub/ataunizfd/issue/3021/41932
• Zaman, M., Sevindi, C., & Birinci, S. (2018). Tarihi yolların buluştuğu Erzurum şehrindeki beşeri turistik eserler. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 581-601.
• Kültür ve Turizm Bakanlığı Erzurum İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü. (t.y.). Abdurrahman Gazi Hz. Türbesi. Türkiye Kültür Portalı. https://www.kulturportali.gov.tr/turkiye/erzurum/gezilecekyer/abdurrahman-gazi-hz-turbes
• Turkey Routes. (t.y.). Abdurrahman Gazi Tomb. https://www.turkiyeroutes.com/historical/abdurrahman-gazi-tomb
• Kültür ve Turizm Bakanlığı Erzurum İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü. (t.y.). Eko Turizm Alanı'nın açılışı yapıldı. T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Erzurum İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü. https://erzurum.ktb.gov.tr/TR-330303/eko-turizm-alani39nin-acilisi-yapildi.html
• Anadolu Ajansı. (2022, 28 Eylül). Erzurum’da 2 bin 300 rakımdaki ekoturizm alanı hizmete açıldı. https://www.aa.com.tr/tr/ekonomi/erzurumda-2-bin-300-rakimdaki-ekoturizm-alani-hizmete-acildi/2697112