1862 Tarihli Tuz Nizamnamesi ve Önemi

Yıl 2016, Cilt: 3 Sayı: 7, 2 - 30, 04.09.2016

Ekin Kasım

Öz

Tuz, Osmanlı Devleti’nin idari, ekonomik ve toplumsal hayatında önemli yere sahiptir. 19.
yüzyılın ikinci yarısına kadar maden mevzuatı içerisinde yer alan tuz ile ilgili hususi bir
kanunlaşma ve yenileşme ancak 1862 yılında mümkün olmuştur. 10 Mart 1862’de yürürlüğe
giren Tuz Nizamamesi ile birlikte tuz üretim alanlarının mülkiyeti, idaresi, tuz üretimi ve
ticareti tam manasıyla devlet inhisarı yani tekel altına alınmıştır. Tuz Nizamnamesi ile bu
alanlarda devlet genelinde birlik ve düzen sağlanmıştır. 

Anahtar Kelimeler

Tuz, Tuz üretim alanları, İnhisar, Nizamname

Salt Regulation in 1862 and Its Significance

Öz

Salt had a very important place in Ottoman administrative, economic and social life. Until
second half of 19th century, salt was involved in mining regulations. In 1862, special salt
legalisation and modernization might be occured. Salt Regulation promulgated 10 March 1862
with that salt mines and salt-pans property and administration, salt commerce completely
became state’s monopoly. In these areas, Salt Regulation was provided unity and order in
countrywide. 

Anahtar Kelimeler

Salt, Saltworks, Monopoly, Regulation

Kaynakça

• “Düstur, Tertib I, Cilt 1”, Matbaa-ı Amire, 1289/1873, İstanbul.
• “Düstur Tertib I, Cilt 2”, Matbaa-ı Amire,1289/1873, İstanbul.
• Anhegger, Robert ve İnalcık, Halil. “Kânûnnâme-i Sultânî ber mûceb-i Örf-i Osmânî”, Türk Tarih Kurumu Basımevi, 2000, Ankara.
• Anıl, Mustafa Nuri ve Merey Nejdet. “Türkiyede Maden Mevzuatı, Cilt 1”, 1942, Tan Matbaası, İstanbul.
• Akgündüz, Ahmed. ”Osmanlı Kanunnameleri ve Hukuki Tahlilleri, Cilt 1”, Hilal Matbaası, 1990, İstanbul.
• Cihan, Ahmet. ”Osmanlı Kanunnamelerinde Tuz ve Tuz Kültürü”, Kamu Hukuku Arşivi Dergisi, Mart 2002, Cilt 5, Sayı 1, 1-5.
• Demirbilek, Sinan. “Tek Parti Döneminde İnhisarlar (1923-1946)”, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, Bahar 2012, Cilt 12, Sayı 24, 203-232.
• Güçer, Lütfi. “XV.-XVII. asırlarda Osmanlı İmparatorluğunda Tuz İnhisarı ve Tuzlaların İşletme Nizamı”, Sermet Matbaası, 1963, İktisat Fakültesi Mecmuası, Cilt 21, No 1-4’den ayrı bası, İstanbul.
• Hezarfen Hüseyin Efendi. “Telhîsü’l-Beyân fî Kavânîn-i Âl-i Osmân”, (Hazırlayan. Sevim İlgürel), Türk Tarih Kurumu Basımevi, 1998, Ankara.
• İlter, Müfit. “Türkiyede Tuz Endüstrisi ve Tuz Ticareti, İkinci Kitap”, Tekel Genel Müdürlüğü Yayını, 1980.
• Karal, Enver Zeki. “Osmanlı Tarihi, Cilt 7”, Türk Tarih Kurumu Basımevi, 2011, Ankara.
• Kazgan, Haydar. “Duyunu Umumiye’nin Tütün ve Tuz Gelirlerini Ele Geçirmesi”, Finans Dünyası, Mart 2002, Sayı 147, 85-88.
• Kütükoğlu, Mübahat. “Baltalimanı Muahedesi”, Diyanet İslam Ansiklopedisi, 1992, Cilt 5, 38- 40.
• Le Couteur, Penny ve Burreson Jay. “Napoleon’s Buttons: 17 Molecules that Changed History”, Jeremy P. Tarcher/Penguin, 2004, New York.
• Özdemir, Süleyman. “Türkiye’de “Zorunlu Çalışma” Uygulamaları”, Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, 1998, Sayı 41-42, 181-213.
• Özgün, Cihan. “Osmanlı Ekonomi Politiğine Kısa Bir Bakış (XVIII-XIX. Yüzyıllar)”, Tarih Okulu, Sonbahar 2008, Sayı 1, 5-17.
• Öztel, Muharrem. “Tanzimat Devri ve Sonrasında Osmanlı Piyasalarında İhtikâr Sorunu”, History Studies, International Journal of History, Mart 2013, Cilt 5, Sayı 2, 303-325.
• “Rehber-i Muamelât-ı İdare-i Düyûn-ı Umumiye-i Osmaniye”, tarihsiz, Düyun-ı Umumiye-i Osmaniye İdaresi, Dersaadet.
• Shaw, Stanford J.. “The Nineteenth-Century Ottoman Tax Reforms and Revenue System”, International Journal of Middle East Studies, 1975, Cilt 6, Sayı 4, 421-459.
• Tekin, Fazıl. “Mali Tekeller ve Türkiye’de Tütün Tekeli”, 1974, İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi Basımevi, Eskişehir.
• Tızlak, Fahrettin. “Osmanlı Maden İşletmeciliğinden Kanunnameden Nizamnameye Geçiş ve 1861 Tarihli Maden Nizamnamesi”, Ekim 1995, Türk Dünyası Araştırmaları, Sayı: 98, 75-91.