Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu’nun 65/a-b Maddesinin İptaline ve Bu Kararın Yürürlüğünün Ertelemesine İlişkin Anayasa Mahkemesi Kararı Bağlamında Bazı Değerlendirmeler

Yıl 2013, Cilt: 3 Sayı: 2, 39 - 60, 01.12.2013

İhsan Baştürk

Öz

Anayasa Mahkemesi, 2863 sayılı Kanun’un 65/a ve b maddelerindeki fiillere ilişkin düzenlemelerin Anayasaya aykırı olduğundan iptaline ve bu hükmün yayımından bir yıl sonra (13.10.2013 tarihinde) yürürlüğe
girmesine karar vermiştir. Anayasanın “Anayasa Mahkemesinin iptal kararlarının geriye yürümeyeceği” hükmü,
ceza hükmü taşıyan kanunun iptali söz konusu olunca hukukun temel ilkelerinden birisi olan “kanunsuz suç
ve ceza olmaz ilkesi” ile çatışmaktadır. Ceza normuna ilişkin ve fail lehine sonuç doğuran bir iptal kararı söz
konusu olduğunda, iptal kararının geriye yürümezliği ilkesiyle amaçlanan hukuki güvenlik yanında suçların ve
cezaların kanuniliği ilkesinin de hukuk devleti ile temel hak ve özgürlüklere saygının sağlanması açısından bir o
kadar önem taşımakta olduğuna kuşku yoktur.
Ceza hukukunun bir değerler sistemi olduğu nazara alındığında, kanunilik ilkesinin bu sistemin vazgeçilmez bir parçası olduğu tartışmasızdır. Kökeni 1215 tarihli Magna Carta Libertatum’a kadar uzanan kanunilik
ilkesini, ceza hukukunun güvence fonksiyonunun temel taşı olarak nitelemek ve her şartta uyulmasını sağlamak
hukuk devletinin temel görevlerindendir. Bu itibarla, ceza hukuku yaptırımlarının uygulanma ihtimali gündeme
geldiğinde adalet ve hakkaniyet düşünceleri gözetilerek kanunilik ilkesinin uygulanması hukuk güvenliğine tercih edilmeli ve sanık lehine olan iptal kararı derhal uygulanmalıdır.

Anahtar Kelimeler

Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu, Kanunsuz Suç ve Ceza Olmaz İlkesi, İptal Kararlarının Geriye Yürümezliği İlkesi

SOME REVIEWS ON TURKISH CONSTITUTIONAL COURT’S DECISION ABOUT THE ANNULMENT AND POSTPONEMENT OF COMING INTO FORCE OF ARTICLE 65/A AND B OF LAW NO. 2863 (CULTURAL AND NATURAL HERITAGE PROTECTION ACT)

Öz

The Constitutional Court rendered that the provisions of article 65/a and b of Law no. 2863 (Cultural and Natural Heritage Protection Act) were unconstitutional and thus should be annulled, and that the decision of annulment would come into force one year from the date of publication of the decision in the Official Gazette (on 13.10.2013). The constitutional provision of “Annulment decisions cannot be applied retroactively” contradicts one of the fundamental principles of law “No one shall be punished for any act which does not constitute a criminal offence under the law in force at the time committed” when it comes to the annulment of a criminal law provision. When an annulment decision concerning a criminal provision in favor of the offender is at stake, there is no doubt that in addition to the ‘legal certainty’ – which is aimed at with the principle of ‘non-retroactivity of annulment decisions’ – principle of ‘legality of offenses and penalties’ is important to achieve the respect for the rule of law and fundamental rights and freedoms. When criminal law regime is taken as a system of values, it is indisputable that the principle of legality is an indispensable element of this system. Qualifying the principle of legality – the origins of which date back to Magna Carta Libertatum of 1215 – as the corner stone of assurance function of criminal law and ensuring compliance with this principle are among main functions of the rule of law. In this respect, when there is a possibility of implementing criminal law sanctions, application of the ‘principle of legality’ should be preferred over ‘legal certainty’ by observing justice and equity, and the annulment decision in favor of the offender should be applied immediately

Anahtar Kelimeler

Cultural and Natural Heritage Protection Act, Legality of Offenses and Penalties, Principle of ‘Non-retroactivity of Annulment Decisions’

Kaynakça

• ALACAKAPTAN, Uğur: “İtalyan Anayasa Mahkemesi ile İlgili Hükümler” Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Yıl: 1961, C. XVIII, S. 1-4, s. 493-517.
• ARSLAN, Çetin: “TCK’nin 258. Maddesi Üçüncü Fıkrasının İptaline İlişkin Anayasa
• Mahkemesi Karan Üzerine Bir İnceleme” Prof. Dr. A. Şeref Gözübüyük’e Armağan, Seçkin Yayınevi, Ankara 2005, s. 43-64.
• AZRAK, Ülkü: “Anayasa Mahkemesi İptal Kararlarının Geriye Yürümezliği” Anayasa Yargısı Dergisi, C. 1, Yıl: 1984, s. 151-168.
• BİLGE, Necip: “Anayasa Mahkemesi Kararlarının Geriye Yürümezliği Sorunu”, Ankara Barosu Dergisi, Y. 1990, S. 3, ss. 359-368.
• BOYACIOĞLU, Ahmet: “Kanunların Anayasaya Uygunluğunun Def’i Yolu ile Denetlenmesi” Adalet Dergisi, 1962, S. 7-8, s. 716-730.
• CANSEL, Erol: “Anayasa Mahkemesinin Verdiği İptal Kararından Doğan Kimi Sorunlar” Anayasa Yargısı Dergisi, Yıl: 1992, Cilt: 9, s. 87-104.
• ÇOLAK, Nusret İlker: Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Hukuku, XII Levha Yayıncılık, İstanbul Mart 2011. (ÇOLAK, 2011 b).
• ÇOLAK, Nusret İlker: “Kültür ve Tabiat Varlığı Olarak Tescil Kararı, Hukuki Niteliği ve Sonuçları” e-akademi, Hukuk, Ekonomi ve Siyasal Bilimler Aylık İnternet Dergisi, Kasım 2011, S. 117, http://www.e-akademi. org/makaleler/nicolak-9.pdf (erişim tarihi 29.11.2012). (ÇOLAK, 2011 a).
• ERDEM, Hüseyin: “Anayasa Mahkemesinin İptal Kararlarının Hüküm İfade Etmeye Başlayacağı Zaman:
• Yargı Organları Bağlamında Değerlendirme” Adalet Dergisi, Ankara 2012. S. 44, s. 101-122.
• UĞUR, Hüsamettin: “Suçta ve Cezada Kanunîlik İlkesi ve EREM, Faruk: “Ceza Hukuku Yönünden Anayasaya Aykırılık İddiası” Adalet Dergisi, Ankara 1962, S. 5-6, s. 459- 471.
• GÖZLER, Kemal: Türk Anayasa Hukuku Dersleri, Ekin Basım Yayın Dağıtım, Bursa 2011.
• HAFIZOĞULLARI, Zeki: Ceza Normu Normatif Bir Yapı Olarak Ceza Hukuku Düzeni, US-A Yayıncılık, Ankara 1996.
• İÇEL, Kayıhan/ DONAY, Süheyl: Karşılaştırmalı ve Uygulamalı Ceza Hukuku, Genel Kısım 1. Kitap, Dördüncü Bası, Beta Basım A.Ş. İstanbul 2005.
• KANADOĞLU, Sabih: Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Hukuku, Açıklamalar Yargıtay-Danıştay Kararları Mevzuat, 2. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2003.
• KÖKÜSARI, İsmail: Anayasa Mahkemesi Kararlarının Türleri ve Nitelikleri, Oniki Levha Yayıncılık A.Ş. İstanbul 2009.
• KUZU, Burhan: “Anayasa Mahkemesinin İptal Kararlarının Geriye Yürümezliği Sorunu” İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, Yıl 1987, C. 52, s. 185-227.
• MUMCU; Ahmet: “Eski Eserler Hukuku ve Türkiye” Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Yıl 1969, Cilt 26 Sayı 3-4, s. 45-78. (MUMCU I).
• MUMCU, Ahmet: “Eski Eserler Hukuku ve Türkiye” Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Yıl 1971 Cilt 28 Sayı 1-4, s. 41-76. (MUMCU II).
• ONAR, Erdal: Kanunların Anayasaya Uygunluğunun Siyasal ve Yargısal Denetimi ve Yargısal Denetim Alanında Ülkemizdeki Öncüler, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayını, Ankara 2003.
• ÖNDER, Ayhan: Ceza Hukuku Genel Hükümler, C. I, Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş. İstanbul 1991.
• ÖZBUDUN, Ergun: Türk Anayasa Hukuku, Gözden Geçirilmiş 8. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara 2005.
• ÖZGENÇ, İzzet: Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, Seçkin Yayınevi, Ankara 2006.
• ROSSİ, Paolo: “Ceza Kanunlarının Anayasaya Aykırılığının Kontrolü” (Tercüme: TOSUN, Öztekin), İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, Yıl 1963, C. XXIX, S. 1-2, s. 324-347.
• SOYASLAN, Doğan: Yürütme Organının Suç ve Ceza Koyma Yetkisi, Kazancı Kitap Ticaret A.Ş. Ankara 1990.
• SOYASLAN, Doğan: “Ceza Hukuku ile Diğer Hukuk Dalları ve Özellikle Anayasa Hukuku’nun İlişkisi” Jale G. Akipek’e Armağan, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayını, Konya 1991, s. 105-144.
• TEZİÇ, Erdoğan: Anayasa Hukuku, Gözden Geçirilmiş 13. Baskı, Beta Basım A.Ş. İstanbul 2009. Anayasa Mahkemesi Kararları Karşısında Yaptırımsız Kalan Bazı Suçlar” Türkiye Barolar Birliği Dergisi, S. 91, Ankara 2010, s. 301-334.
• UMAR, Bilge: Eski Eserler Hukuku, Ege Üniversitesi Yayını, İzmir 1981.
• UMAR, Bilge/ ÇİLİNGİROĞLU, Altan: Eski Eserler Hukuku, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Döner Sermaye İşletmesi Yayınları No: 11, Ankara 1990.
• http://www.anayasa.gov.tr
• http://www.resmigazete.gov.tr https://uyap.gov.tr