ANONİM ŞİRKET GENEL KURUL KARARLARININ İPTALİNDE ‘MUHALEFETİN TUTANAĞA GEÇİRTİLMESİ’ KOŞULU VE ÖZELLİKLE ‘PEŞİNEN MUHALEFET’İN GEÇERLİLİĞİ SORUNU

Yıl 2022, Cilt: 12 Sayı: 1, 1006 - 1046, 30.06.2022

Ebru Tüzemen Atik

https://doi.org/10.32957/hacettepehdf.1104019

Öz

Anonim şirketlerde, genel kurul kararları aleyhine iptal davası açma hakkı, önemli bir bireysel pay sahipliği hakkıdır. TTK m. 446/1-a düzenlemesinde pay sahibinin, iptal davası açabilmesi için toplantıya katılarak karara olumsuz oy vermesi ve bu muhalefetini tutanağa geçirtmesi koşulları aranmıştır. Söz konusu hükmün uygulanmasında bazı tartışmalı hususlar bulunmaktadır. Bunlardan biri de muhalefetin gerçekleştirilmesi gereken zamandır. Yargıtay’ın yerleşik hâle gelen kararlarında, genel kurulda henüz karar verilmeden gerçekleştirilen “peşinen muhalefet”in geçerli olmadığı görüşü benimsenmiştir. Ancak son dönemlerde öğretide aksi yönde görüşler ağırlık kazanmaya başlamıştır. Gerçekten de yerleşik uygulama, TTK m. 446/1-a düzenlemesinin getiriliş amacıyla örtüşmemektedir. Bu makalede söz konusu tartışmalara değinilerek, yerleşik içtihattan dönülmesi gerektiği düşüncesi gerekçeleriyle izah edilmektedir. Diğer yandan, mehaz düzenlemelerde tam karşılık bulmayan TTK m. 446/1-a düzenlemesinin tartışmalardan uzak hâle getirilmesi için bir değişiklik önerisi de getirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Anonim Şirket, Genel Kurul, İptal Davası, Pay Sahipliği Hakları, Muhalefet Koşulu, Dava Şartı, Peşinen Muhalefet

Kaynakça

• AKYOL, Şener, Dürüstlük Kuralı ve Hakkın Kötüye Kullanılması Yasağı, 2. Basım, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2006.
• ARSLANLI, Halil, Anonim Şirketler II-III Anonim Şirketin Organizasyonu ve Tahviller, Fakülteler Matbaası, İstanbul, 1960.
• AYHAN, Rıza/ÇAĞLAR, Hayrettin/ÖZDAMAR, Mehmet, Şirketler Hukuku Genel Esaslar, 4. Basım, Yetkin Yayınları, Ankara, 2022.
• BAHTİYAR, Mehmet, Ortaklıklar Hukuku, 14. Basım, Beta Yayınları, İstanbul, 2020.
• BAHTİYAR, Mehmet, “Anonim Şirketlerde Genel Kurul Toplantı Tutanağı ve Özellikle Kararların Hükümsüzlüğüne Etkileri”, Prof. Dr. Ersin Çamoğlu’na Saygı Günü Şirketler Hukukunun Güncel Sorunları Sempozyumu, Ed.: TOPALOĞLU, Mustafa/ÖZER, Işık, Seçkin Yayınları, Ankara, 2019, (s. 35-65).
• BİLGİLİ, Fatih/DEMİRKAPI, Şirketler Hukuku Dersleri, 8. Basım, Dora Yayınları, Bursa, 2021.
• BÖCKLI, Peter, Schweizer Aktienrecht, 4. Auflage, Schulthess Verlag, Zürich-Basel-Genf, 2009.
• DRESCHER, Ingo, Beck’sche Kurz-Kommantare, Gesellschaftsrecht, Herausgegeben von HENSSLER, Martin/STROHN, Lutz, 5. Auflage, C. H. Beck, München, 2021.
• DOMANİÇ, Hayri, Anonim Şirketler Hukuku ve Uygulaması, TTK Şerhi II, Temel Yayınları, İstanbul, 1988.
• DUBS, Dieter/TRUFFER, Roland, Artikel Kommentar zu OR Art. 698-706b, Basler Kommentar Obligationenrecht II Art. 530-964 OR (Hrsg.: HONSELL, Heinrich/VOGT, Nedim Peter/WATTER, Rolf), Helbing Lichtenhahn Verlag, Basel, 2016.
• ENGLISH, Lutz, Aktiengesetz Kommentar (Hrsg.: HÖLTERS, Wolfgang/WEBER, Markus), 4. Auflage, C.H. Beck/Verlag Vahlen, München, 2022.
• EREN Fikret, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 26. Basım, Yetkin Yayınları, Ankara, 2021.
• ERİŞ, Gönen, Anonim Şirketler Hukuku, Seçkin Yayınları, Ankara, 1995.
• ERİŞ, Gönen, Ticari İşletme ve Şirketler, C. II, 3. Basım, Seçkin Yayınları, Ankara, 2017.
• FORSTMOSER, Peter/MEIER-HAYOZ, Arthur/NOBEL, Peter, Schweizerisches Aktienrecht, Stämpfli+Cie AG Verlag, Bern, 1996.
• FREI, Urs Gaudenz, Nichtige Beschlüsse der Generalversammlung der Aktiengesellschaft, Keller Verlag, Aarau, 1962.
• GÖKTÜRK, Kürşat, “Anonim Şirket Pay Sahipliği Haklarının Kullanılmasında Muhalefet Şartı”, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Yıl: 2017, Cilt: 8, Sayı: 2, (s. 53-78).
• HANAĞASI, Emel, Davada Menfaat, Yetkin Yayınları, Ankara, 2009.
• İMREGÜN, Oğuz, Anonim Ortaklıklar, 4. Basım, Yasa Yayınları, İstanbul, 1989.
• İMREGÜN, Oğuz, “Anonim Ortaklıklarda Genel Kurul Kararlarına Karşı Pay Sahiplerinin İptal Davası Açma Hakkı”, Prof. Dr. Hayri Domaniç’e Armağan, Mitos Yayınları, İstanbul, 1995, (s. 127-137).
• İMREGÜN, Oğuz, “Anonim Şirketlerde Münferit Pay Sahibinin Umumi Heyet Kararları Aleyhine İptal Davası Açma Hakkı”, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü Dergisi, Yıl: 1961, Cilt: I, Sayı: 2, (s. 149-175).
• İÜHF Ticaret Hukuku Anabilim Dalı, Yargıtay Hukuk ve Ceza Dairelerinin Türk Ticaret Kanununa İlişkin Kararları 2019 (Ed.: KAYA, Arslan/ZENGİN, İbrahim Çağrı/SORKUN, A. Furkan/YILDIZ, Nurgül/YILDIZ, M. Enes/OĞUZ, Elif), On İki Levha Yayınları, İstanbul, 2020.
• KENDİGELEN, Abuzer, “İptal Davası Açma Hakkı ve Pay Sahipliği Sıfatının Cüz’i Halefiyet (Payların Devri) Sonucu Değişmesi”, Prof. Dr. Hayri Domaniç'e 80. Yaş Günü Armağanı, Beta Yayınları, İstanbul, 2001 (s. 307-331).
• KENDİGELEN, Abuzer, “İbra Kararının İptali/Oydan Yoksunluk”, Hukukî Mütalâalar, C. X, 2008-2009, On İki Levha Yayınları, İstanbul, 2012.
• KENDİGELEN, Abuzer, Anonim Ortaklık Payı Üzerinde İntifa Hakkı, Beta Yayınları, İstanbul, 1994.
• KILIÇOĞLU, Ahmet M., Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 22. Basım, Turhan Kitabevi, Ankara, 2018.
• KIRCA, İsmail, “Meydana Gelişine (Usûle) İlişkin Hukuka Aykırılıklar Sebebiyle Anonim Şirket Genel Kurul Kararlarının İptali (TTK m. 446.1.b)”, Ticaret Hukuku ve Yargıtay Kararları Sempozyumu XXXII, 21 Aralık 2018, (s. 11-31).
• KIRCA, İsmail, Anonim Şirket Genel Kurul Kararlarının Hükümsüzlüğü, 3. Basım, On İki Levha Yayınları, İstanbul, 2022.
• KOCAYUSUFPAŞAOĞLU, Necip/HATEMİ, Hüseyin/SEROZAN, Rona/ARPACI, Abdülkadir, Borçlar Hukukuna Giriş, Hukukî İşlem, Sözleşme, 6. Basım, İstanbul, 2014.
• KOCH, Jens, Beck’sche Kurz-Kommantare, Aktiengesetz, Begründet von HÜFFER, Uwe; Bearbeitet von KOCH, Jens, 16. Auflage, C. H. Beck, München, 2022.
• KORKUT, Ömer, 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu'na göre Anonim Şirketlerde Genel Kurul Kararlarının Butlanı, Karahan Yayınları, Adana 2012.
• KUBIS, Dietmar, Münchener Kommentar zum Aktiengesetz, Band 3: §§ 118-178 (Hrsg: Wulf, Goette/Habersack, Mathias/Kalss, Susanne), 5. Auflage, C. H. Beck, München, 2022.
• MOROĞLU, Erdoğan, Anonim Ortaklıkta Genel Kurul Kararlarının Hükümsüzlüğü, 9. Basım, On İki Levha Yayınları, İstanbul, 2020.
• MOROĞLU, Erdoğan, 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu, Değerlendirme ve Öneriler, 8. Bası, On İki Levha Yayınları, İstanbul, 2016.
• MOROĞLU, Erdoğan/KENDİGELEN, Abuzer, İçtihatlı-Notlu Türk Ticaret Kanunu ve İlgili Mevzuat, 10. Basım, On İki Levha Yayınları, İstanbul, 2014.
• NOACK, Ulrich, “Der Widerspruch des Aktionärs in der Hauptversammlung”, Die Aktiengesellschaft, 1989, (s. 78-87).
• NOMER, Halûk N., Kişi Birliklerinde Genel Kurul Kararlarının Geçersizliğine İlişkin Temel Esaslar, Beta Yayınları, İstanbul, 2008.
• OKÇUOĞLU, Yavuz N., “Anonim ve Kooperatif Şirket Genel Kurul Kararlarının İptali İçin Gerekli Olan Muhalefet ve Muhalefetin Tutanağa Geçirtilmesi (TTK m. 381/1 ve Koop K. m. 53/1)”, Ticaret Hukuku ve Yargıtay Kararları Sempozyumu II, 11-12 Ocak 1985, Ankara, 1985, (s. 269-282).
• POROY, Reha/TEKİNALP, Ünal/ÇAMOĞLU, Ersin, Ortaklıklar Hukuku I, 15. Basım, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2021.
• PRIESTER, Hans-Joachim, “Aufgaben und Funktionen des Notars in der Hauptversammlung”, DNotZ, 2001, (s. 661-671).
• PULAŞLI, Hasan, Şirketler Hukuku Genel Esaslar, 7. Basım, Adalet Yayınevi, Ankara, 2021.
• PULAŞLI, Hasan, Şirketler Hukuku Şerhi, 4. Basım, Adalet Yayınevi, Ankara, 2022.
• REIMER, Hans Michael, Anfechtungs- und Nichtigkeitsklage im schweizerischen Gesellschaftsrecht, Stämpfli Verlag, Bern, 1998.
• SCHÄFER, Carsten, Münchener Kommentar zum Aktiengesetz, Band 4: §§ 179-277, Herausgeber: GOETTE, Wulf/HABERSACK, Mathias/ KALSS, Susanne, 5. Auflage, C. H. Beck, München, 2021.
• SCHOTT, Bertrand G., Aktienrechtliche Anfechtbarkeit und Nichtigkeit von Generalversammlungsbeschlüssen wegen Verfahrensmängeln, Dike Verlag, Zürich/St. Gallen, 2009.
• ŞENER, Oruç Hami, Yeni TTK Döneminde Anonim ve Limited Ortaklıklara İlişkin Verilen Yargıtay Emsal Kararlarının Değerlendirilmesi, 2. Basım, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2020.
• ŞENER, Oruç Hami, Teorik ve Uygulamalı Ortaklıklar Hukuku, 4. Basım, Seçkin Yayınları, Ankara, 2019.
• TANNER, Brigitte, Zürcher Kommentar, Die Aktiengesellschaft, Generalversammlung und Verwaltungsrat. Mängel in der Organisation, Art. 698-726 und 731b OR, Hrsg.: Handschin, Lukas, Schulthess Juristische Medien AG, Zürich, 2003.
• TEKİL, Fahiman, Anonim Şirketler Hukuku, Alkım Yayınevi, İstanbul, 1998.
• TEKİNALP, Ünal, Sermaye Ortaklıklarının Yeni Hukuku, 5. Basım, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2020.
• TEKİNALP, Ünal, “Olumlu veya Çekimser Oy Kullanan Pay Sahibi İptal Davası Açabilir mi?”, İktisat ve Maliye, Yıl: 1982, Cilt: 29, Sayı: 7, (s. 278-280).
• TEOMAN, Ömer, “Anonim Ortaklıkta Paylar Üzerinde İntifa Hakkı Bulunması Durumunda Oy Hakkı Dışındaki Yönetim Haklarının Kimin Tarafından Kullanılacağı Sorunu”, Tüm Makalelerim (1971-2001), Cilt: I-II, 2. Basım, On İki Levha Yayınları, İstanbul, 2012, (s. 365-375).
• ÜÇIŞIK, Güzin/ÇELİK, Aydın, Anonim Ortaklıklar Hukuku, Cilt: 1 (Adalet Yayınevi, Ankara, 2013.
• YANLI, Veliye, “Muhalefetin Tutanağa Geçirtilmesi ve Bu İşlemin Zamanı Sorunu -Genel Kurul Kararının İptali Davası Bağlamında-”, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü Dergisi, Yıl: 2021, Cilt: XXXVII, Sayı: 2, (s. 5-36).
• YİĞİT, İlhan, “Anonim Şirket Genel Kurul Kararlarının Hükümsüzlüğü”, Yürürlüğünün 5. Yılında ve Yargıtay Kararları Işığında Türk Ticaret Kanunu Sempozyumu (Tebliğler ve Tartışmalar) 20 Ekim 2017, On İki Levha Yayınları, İstanbul, 2018, (s. 27-49).
• YILDIRIM, Ali Haydar, “Anonim Ortaklık Genel Kurul Kararları Aleyhine Toplantıda Hazır Bulunan Pay Sahibinin İptal Davası Açmasının Şartları ve Özellikle Muhalefet Şerhi”, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Yıl: 2016, Cilt: 7, Sayı: 2, (s. 383-430).
• YILMAZ, Ejder, Hukuk Sözlüğü, 10. Basım, Yetkin Yayınları, Ankara, 2011.
• VATTER, Stefan, beck-online.GROSSKOMMENTAR zum Aktienrecht, GesamtHrsg: HENSSLER, Martin; Herausgegeben von SPINDLER, Gerald/STILZ, Eberhard, C. H. Beck Verlag, München, 2022.
• ZÖLLNER Wolfgang, Kölner Kommentar zum Aktiengesetz, Band 2, 4. Lieferung, §§ 241-290, Carl Heymanns Verlag KG, Köln-Berlin-Bonn-München, 1976.