Yusuf Suresi Bağlamında Üç Gömlekli Hayat Sürecinden Bazı Ayrıntılar

Yıl 2016, Cilt: 35 Sayı: 35, 93 - 110, 01.06.2016

Ahmet Gündüz

Öz

Yusuf‟un (a.s) kıssası Kur‟ân‟daki kıssaların en güzelidir. Bir o kadar da ibretlik olan bu kıssada Yusuf‟un (a.s) hayatının üç farklı dönemiyle ilgili üç farklı gömlek vardır. Bu gömlekler birbirinden çok farklı izler taşımaktadır. Bununla birlikte her bir gömleğin ifade ettiği mana da diğerinden çok farklıdır. Bu sebeple Yusuf‟un (a.s) kıssasını bu gömlekler üzerinden bütüncül bir değerlendirmeye tabi tutmak mümkündür. Bu gömleklerle ilgili yaşananları anlatan ayetler iyice incelendiğinde, bunların çok ince manalar taşıdığı ve bir kısım tevafuklar içerdiği görülür. “And olsun ki, Yusuf ve kardeşlerinin olayında, soranlara nice ibretler vardır.” (Yusuf, 12/7. )

Anahtar Kelimeler

Yusuf, Gömlek, İz, Tevafuk, İbret, İncelik

Some Details on the Three Phases of Life in Respect of Yusuf Surah

Öz

The tale of Yusuf (a.s) is the most beautiful tale in Koran. This tale which is also an exemplary tale, there are three different phases related with three stages of the life of Yusuf (a.s). These phases bear very distinct traces than each other. On the other hand, the meaning of each tale is very different than other ones. Therefore, it is possible to evaluate the tale of Yusuf (a.s) by a holistic approach through these phases. If, the verses telling the stories of things experienced in these phases are examined in detail, it is also observed that they have very fine meanings and contain specific synchronicities. “Here I take an oath, there are lots of lessons in the incident of Yusuf and his siblings for the considering ones.” (Yusuf, 12/7. )

Kaynakça

• Altuntaş, Halil; Şahin Muzaffer; Kur‟ân-ı Kerim Meâli, D.İ.B Yay., Ankara, 2005.
• Alûsî, Şihâbuddin Mahmud b. Abdullah el-Hüseynî el-Alûsî, Ruhu‟l-Meânî, Thk. Ali Abdülbârî A„tiyye, Dâru‟l-Kütübi‟l-İlmiyye, h. 1415.
• el-Asbahânî, Ebu Nua„ym Ahmed b. Abdullah b. Ahmed b. İshak b. Musa b. Mihrân, Hilyetu‟l-Evliyâ‟ ve Tebakatu‟l-Asfiyâ‟, Dâru‟l-Kitâbi‟l- Arabî, Beyrut, h. 1405.
• el-Beğavî, Ebû Muhammed el-Hüseyin b. Mesûd b. Muhammed b. Ferrâ, Tefsîru‟l-Beğavî, Thk. Abdürezzak el-Mehdî, Dâr-u İhyâi‟t-Türâsi‟l- Arabî, Beyrut, h. 1420.
• el-Buhârî, Ebu Abdullah Muhammed b. İsmail b. İbrahim el-Muğîra, el- Câmiu‟s-Sahîh el-Muhtasar, Thk. Mustafa Dîb el-Buğâ, Dâr-u İbn Kesîr, Beyrut 1987.
• el-Ebşihî, Şihâbuddîn Muhammed b. Ahmed Ebû‟l-Feth, el-Mustatraf fî Külli Fennin Mustazraf, Zyl. Huccetu‟l-Hamevî ve Muhammed b. İbrahim el-Ahdeb, Mektebetu‟l-Cumhûriyyeti‟l-Arabiyyeti, Kahire, Tsz.
• Ebû Tâlib el-Mekkî, Ebû Muhammed Mekkî b. Ebû Tâlib Hammûş b. Muhammed, el-Hidâye ilâ Bülûği‟n-Nihâye, Thk. eş-Şâhid el- Buşeyhî, Câmia„tu‟ş-Şârika, Birleşik Arap Emirlikleri, 2008.
• Emre, Ali, “Şiir ve Yusuf‟un Üç Gömleği”, Umran Dergisi, Nisan, Pınar Yayınları, İstanbul, 2014.
• el-Heysemî, Nureddîn Ali b. Ebû Bekir, Mecmeu‟z-Zevâid ve Menbeau‟l- Fevâid, Dâru‟l-Fikr, Beyrut, h.1412.
• İbn Ebû Hâtim, Ebû Muhammed Abdurrahman b. Muhammed, Tefsîru‟l- Kur‟âni‟l-Azîm, Esad Muhammed et-Tayyib, Mektebet-u Nezzâr Mustafa el-Bâz, Suûdi Arabistan, h. 1419.
• İbn Hacer el-Heytemî, Ahmed b. Muhammed b. Ali, es-Savâi„ku‟l-Muhrika a„lâ Ehli‟r-Rafdi ve‟d-Dalâli ve‟z-Zendika, Thk. Abdurrahman b. Abdullah et-Turkî ve Kamil Muhammed el-Harrât, Mussesetu‟r- Risâle, Lübnan, 1997.
• İbn Hacer, Ahmed b. Ali el-Askalânî, Fethu‟l-Bârî Şerh-u Sahîhi‟l-Buhârî, Dâru‟l-Ma‟rife, Beyrut, h.1379.
• İbn Hanbel, Ebû Abdullah eş-Şeybânî, ez-Züd, Dâru‟l-Kütübi‟l-İlmiyye, Beyrut 1999.
• İbn Hibbân, Muhammed Ebû Hâtim et-Temîmi, Sahîh İbn Hibbân bi Tertîb- i Balabân, Thk. Şuayb Arnavut, Mussesetu‟r-Risâle, Beyrut, 1993.
• İbn Kesîr, Ebu‟l-Fidâ İsmail b. Hâtib Ebû Hafs b. Ömer, el-Bidâye ve‟n- Nihâye, Thk. Ali Şîrî, Dâr-u İhyâi‟t-Turâsi‟l- Arabî, Beyrut, 1988.
• İbnu‟l-Cevzî, Cemaluddin Ebû‟l-Ferac, Zâdü‟l-Mesîr fî İlmi‟t-Tefsir, Thk. Abdurrezzak el-Mehdî, Dâru‟l-Kütübi‟l-İlmiyye, Beyrut, h. 1422.
• İbnu‟l-Esîr, Ali b. Muhammed b. Abdulkerim b. Abdulvâhid eş-Şeybânî, Üsdü‟l-Ğâbe fî Marifeti‟s-Sahâbe, Thk. Ali b. Muhammed b. Mi„vad ve Adil Ahmed Abdülmevcûd, Daru‟l-Kütübi‟l-İlmiyye, Beyrut, 1994.
• İçli, Ahmet, “Yusuf Kıssası Ve Beyrek Hikâyesinde Gömlek Sembolizmi”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt: 6, Sayı: 26, CMT GRUP http://www.sosyalarastirmalar.com/cilt6/cilt6sayi26_pdf/icli_ahmet Ajans Yayıncılık, 2013
• el-Kurtubî, Ebu Abdullah Muhammed b. Ahmed b. Ebu Bekr, el-Câmiu‟ li Ahkâmi‟l-Kur‟ân, Thk. Ahmed el-Berdunî, İbrahim el-I„tfiyyiş, Dâru‟l-Kütübi‟l-Mısriyye, Kahire, 1964.
• Mâverdî, Ebû‟l-Hasan Ali b. Muhammed b. Muhammed, en-Nüketü ve‟l- U„yûn, Thk. es-Seyyid İbn Abdülmaksud b. Abdürrahim, Dâru‟l- Kütübi‟l-İlmiyye, Beyrut, Tsz. el-Mübârekfûrî, Muhammed Abdurrahim, Tuhfetu‟l-Ahvezî bi Şerhi Câmii‟t-Tirmizî, Dâru‟l-Kütübi‟l-İlmiyye, Beyrut, Tsz.
• Mücâhid, Ebû‟l-Haccâc b. Cabr e-Tâbiî, Tefsîr-u Mücâhid, Thk. Muhammed b. Abdüsselam, Dâru‟l-Fikri‟l-İslâmî, Mısır, 1989.
• Müslim, İbn Haccâc Ebu‟l-Hüseyin el-Kuşeyrî en-Nisâbûrî, Sahîhu Müslim, Thk. Muhammed Fuâd Abdulbâki, Dâr-u İhyâi‟t-Turâsi‟l- Arabî, Beyrut, Tsz.
• er-Râzî, Zeynüddin Ebû Abdullah Muhammed b. Ebû Bekir Abdulkadir el- Hanefî, Thk. Yusuf eş-Şeyh Muhammed, Muhtâru-Sihâh, el- Mektebetu‟l-Asriyye, Beyrut, 1999.
• Saîd b. Mansûr, Ebû Osman İbn Şube el-Horosânî, Tefsîr min Sünen-i Saîd b. Mansûr, Thk. Sa„d b. Abdullah b. Abdulaziz, Dârus‟s-Sumayî, Riyad, 1997.
• es-Sanâ„nî, Ebû Bekir Abdürezzak, Tefsir-u Abdürezzâk, Dâru‟l-Kütübi‟l- İlmiyye, Thk. Muhammed Abduh, Beyrut, h. 1419.
• es-Semâ‟nî, Ebû‟l-Muzaffer Mansûr Muhammed b. Abdülcebbar b. Ahmed el-Mervezî, Tefsîru‟l-Kur‟ân, Thk. Yâsir b. İbrahim ve Ğuneym b. Abbas b. Ğuneym, Daru‟l-Vatan, Riyad, 1997.
• es-Suyûtî, Abdurrahman b. Ebû Bekir Celâleddîn, Mu„tereku‟l-Akrân fî İ„câzi‟l-Kur‟ân, Dâru‟l-Kütübi‟l-İlmiyye, Beyrut, 1988.
• eş-Şirbinî, Muhammed b. Ahmed el-Hatîb, es-Sirâcu‟l-Münîr fî‟l-İa„neti a„lâ Marifeti Ba„zi Meânî Kelâm-i Rabbina‟l-Hakîmi‟l-Habîr, Matbaat-u Bolâk, Kahire, h. 1285.
• Taberî, Muhammed b. Cerîr b. Yezîd Câmiu‟l-Beyân fî Te‟vîli‟l-Kur‟ân, Thk. Muahmmed Ahmed Şâkir, Müessesetü‟r-Risâle, Beyrut, 2000.
• el-Vâhidî, Ebu Hasen Ali b. Ahmed Muhammed b. Ali, el-Vasît fî Tefsîri‟l- Kur‟âni‟l-Mecîd, Thk. Adil Ahmed Abdulmevcûd ve Ali Muhammed Mi„vad, Dâru‟l-Kütübi‟l-İlmiyye, Beyrut, 1994.
• Yıldız, Abdullah, Yusuf‟un Üç Gömleği, Pınar Yayınları, İstanbul, 2015.
• ez-Zebidî, Muhammed b. Muhammed b. Abdurrezzak el-Hüseynî, Tâcu‟l- A„rûsmin Cevâhiri‟l-Kâmûs, Dâru‟l-Hidâye, Kuveyt, 2008.