Akkaraman Koyunların Yetiştirici Şartlarındaki Döl Verimleri, Canlı Ağırlıkları ve Bazı Vücut Ölçüleri

Yıl 2016, Cilt: 57 Sayı: 1, 7 - 14, 30.07.2016

Ahmet Hamdi Aktaş , İbrahim Halıcı Şükrü Doğan Uğur Demirci Ali Atik Ercan Yaylacı Recep Çil

Öz

Bu araştırma Akkaraman koyunların yetiştirici
şartlarındaki bazı döl verimleri, canlı ağırlıkları (CA) ve vücut ölçülerini
incelemek amacıyla yapılmıştır. Çalışma Konya İli Karatay ilçesine bağlı 2
köyde (Karakaya ve Divanlar) ıslah çalışması yürütülen 16 işletmede yürütülmüştür.
Araştırmada koyunların (n=24663) 2010–2013 yılları arasındaki döl verimleri ile
koç (n=462) ve koyunların (n=24925) 2007–2013 yılları arasındaki sıfat dönemi
öncesi CA’larına ait veriler kullanılmıştır. Ayrıca, 2010 yılında 10
işletmedeki 600 baş koyunun da bazı vücut ölçüleri belirlenmiştir. Akkaraman
koyunların doğum ve ikiz doğum oranları yıllar itibarıyla önemli seviyede
(P<0.05) farklı bulunmuştur. Koyunların doğum oranı, ikiz doğum oranı, koçaltı
koyun başına doğan kuzu sayısı (KKDK) ve doğuran koyun başına doğan kuzu sayısı
(DKDK) genel olarak sırasıyla %92.1, %21.0, 1.11 ve 1.21 olarak tespit
edilmiştir. Koyunlarda CA bakımından hem yıllar hem de yaşlar arasında önemli
seviyede (P<0.01) farklılıklar bulunmuştur. Koyun ve koçların ortalama
CA’ları sırasıyla 58.0 ve 87.9 kg olarak tespit edilmiştir. Koyun ve koçların
CA’ları 3.5 yaşa kadar önemli seviyede (P<0.01) artmıştır. Koyunların cidago
yüksekliği, göğüs genişliği, göğüs derinliği, göğüs çevresi ve vücut uzunluğu genel
ortalamaları sırasıyla 66.8, 18.4, 31.4, 95.5 ve 64.0 cm olarak bulunmuştur. Bu
çalışmanın sonucuna göre, Konya ilinde halk elinde yetiştirilen ve ıslah
çalışması yürütülen sürülerdeki Akkaraman koyunların döl verimleri, CA’ları ve
vücut ölçülerinin tatmin edici seviyede olduğu ve tespit edilen değerlerin de önceki
yapılan çalışmalarda bildirilen değerlerden de genellikle daha yüksek olduğu
söylenebilir. 

Anahtar Kelimeler

Akkaraman, döl verimi, canlı ağırlık

Kaynakça

• Akçapınar H, Kadak R, Odabaşıoğlu F. 1982. Morkaraman ve Kangal Akkaraman koyunlarının döl verimi ve süt verimi üzerinde karşılaştırmalı araştırmalar. Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi 29(3–4):379–391.
• Akçapınar H. 2000. Koyun Yetiştiriciliği. 2. baskı. İsmat Matbaacılık, Ankara, Türkiye.
• Akçapınar H, Özbeyaz C, Ünal N. 2000. Kuzu eti üretimine uygun ana baba hatlarının geliştirilmesinde Akkaraman, Sakız ve Kıvırcık ırklarından yararlanma imkanları. I. Akkaraman koyunlarında döl verimi, Akkaraman, Sakız x Akkaraman F1 ve Kıvırcık x Akkaraman F1 kuzularda yaşama gücü ve büyüme. Turkish Journal of Veterinary and Animal Sciences 24:71–79.
• Aktaş AH, Ankaralı B, Halıcı İ, Demirci U, Atik A, Yaylacı E. 2014. Growth traits and survival rates of Akkaraman lambs in breeder flocks in Konya Province. Turkish Journal of Veterinary and Animal Sciences 38:40–45.
• Altıoğlu A. 2007. Adana ili Tufanbeyli ilçesi köylerinde koyun yetiştiriciliğinin karakterizasyonu. Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Adana, Türkiye.
• Aygün T, Karaca O. 1996. Karakaş koyunlarında kimi döl verim özellikleri ve tekrarlanma derecesi tahminleri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 6(4):177–189.
• Başpınar H. 1985. Türkiye’deki başlıca koyun ırklarının yarı– entansif koşullarındaki döl, süt ve yapağı verim performansları üzerinde mukayeseli bir araştırma. İstanbul Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi 11(2): 43–66.
• Çolakoğlu N, Özbeyaz B. 1999. Akkaraman ve Malya koyunlarının bazı verim özelliklerinin karşılaştırılması. Turkish Journal of Veterinary and Animal Sciences 23:351–360.
• Ertuğrul M, Cengiz F. 1993. Koyun yetiştirme. Ed. Ertuğrul M. Hayvan Yetiştirme (Yetiştiricilik), Ankara, s. 133–167.
• Gökdal Ö, Ülker H, Oto M, Temur C, Budağ C. 2000. Köylü koşullarında yetiştirilen Karakaş koyunlarının çeşitli verim özellikleri ve vücut ölçüleri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Bilimleri Dergisi 10(1):103–111.
• Güney O. 1979. Akkaraman koyunlarının İvesi koçları ile çeşitli verimler yönünden ıslahı olanakları. Doçentlik Tezi. Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi, Adana. 87s.
• Karaca O, Altın T, Kaygısız A. 1993. Köylü işletmelerinde Karakaş koyunlarının kimi döl verim özellikleri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 3(1-2):33–40.
• Karaca O, Altın T, Okut H. 1996. Köylü işletmelerde Karakaş koyunları canlı ağırlık değişimlerine ilişkin kimi parametre tahminleri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 6(3):59–72.
• Kaymakçı M, Sönmez R. 1992. Koyun yetiştiriciliği, Hasad Yayıncılık, Hayvancılık Serisi 3, İstanbul.
• Koca S. 1970. Malya Devlet Üretme Çiftliği koyunculuğu üzerine bir inceleme. San Matbaası, Ankara. 66 s.
• Minitab, 2010. Minitab statistical software, Release 16.1.1 for Windows. Minitab Inc. State College PA, USA.
• Müftüoğlu Ş. 1969. Konya Harasında generasyonlarda Merinos x Akkaraman koyunlarının önemli verim özellikleri üzerine araştırmalar. Lalahan Zootekni Araştırma Enstitüsü Yayın No: 24.
• Örkiz M, Kaya F, Çalta H. 1984. Kangal tipi Akkaraman Koyunların bazı önemli verim özellikleri. Lalahan Zootekni Araştırma Enstitüsü Dergisi 24(1–4):15–33.
• Özbey O, Akcan A. 2000. Morkaraman, Akkaraman ve İvesi koyunlarının yarı entansif şartlardaki verim performansı. I. Döl verimi ve süt verimi özellikleri. Eurasian Journal of Veterinary Sciences 16(1):109–120.
• Özcan L. 1990. Koyunculuk. Tarım Orman ve Köyişleri Bakanlığı. Ankara, 376 s.
• Özsoy MK, Akbulut Ö, Baş S, Vanlı Y. 1992. İvesi x Morkaraman melezlemesinde bazı faktörlerin koyun verimliliğine etkileri. 3. Kirli yapağı ve kırkım sonu vücut ağırlığı. Turkish Journal of Veterinary and Animal Sciences 16:369–379.
• Pekel E. 1968. Malya Devlet Üretme Çiftliği Akkaraman koyunlarının vücut yapılışı ve yapağı özellikleri bakımından ıslahı üzerinde araştırmalar. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları No: 330, Ankara. 63 s.
• Pekel E, Güney O. 1974. Anadolu Merinosu, Akkaraman ve İvesi koyunları ile bunların saf döllerinin Gözlü Devlet Üretme Çiftliği koşullarında önemli bazı verimler yönünden karşılaştırılmaları. Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yıllığı 23(1–2):31–39.
• Sandıkçıoğlu M. 1958. Konya Harasında yapılan Akkaraman x Merinos melezleri, üçüncü geriye melezlemeye kadar vücut yapısı, renk, yapağı özellikleri ve melezlerin diğer yerli koyunlarla mukayeseleri. Ankara. 71 s.
• Sandıkçıoğlu M, İmeryüz F, Müftüoğlu Ş, Özcanlar K. 1968. Orta Anadolu Bölgesinde halk yetiştirmesi Akkaraman koyunlarının önemli yapağı özellikleri ve yapağılarının kullanılabilme yeteneklerinin tespiti. Lalahan Hayvancılık Araştırma Enstitüsü Dergisi 8(4):105–125.
• TAGEM (Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü). 2009. Türkiye Evcil Hayvan Genetik Kaynakları. Ankara, Türkiye.
• Tekerli M, Gündoğan M, Akıncı Z, Akcan A. 2002. Akkaraman, Dağlıç, Sakız ve İvesi koyunlarının Afyon koşullarındaki verim özelliklerinin belirlenmesi. Lalahan Hayvancılık Araştırma Enstitüsü Dergisi 42(2):29–36.
• TÜİK (Türkiye İstatistik Kurumu). 2013. Kırmızı et üretimi istatistikleri. http://www.tuik.gov.tr (03.04.2015).
• TÜİK (Türkiye İstatistik Kurumu). 2014. Hayvansal üretim istatistikleri. http://www.tuik.gov.tr (03.04.2015).
• Ünal N, Akçapınar H, Atasoy F, Aytaç M. 2004. Akkaraman, Sakız X Akkaraman ve Kıvırcık X Akkaraman melezleri (F1, G1) ile Karayaka ve Bafra koyunlarda canlı ağırlık ve yapağı özellikleri. Lalahan Hayvancılık Araştırma Enstitüsü Dergisi 44(2):15–22.
• Ünal N, Akçapınar H, Atasoy F, Aytaç M. 2006. Some reproductive and growth traits of crossbred genotypes produced by crossing local sheep breeds of Kivircik × White Karaman and Chios × White Karaman in steppe conditions. Archiv Tierzucht 49:55–63.
• Yakan A, Ünal N, Dalcı MT. 2012. Ankara şartlarında Akkaraman, İvesi ve Kıvırcık ırklarında döl verimi, büyüme ve yasama gücü. Lalahan Hayvancılık Araştırma Enstitüsü Dergisi 52(1):1-10.
• Yalçın BC, Aktaş G. 1969. Ergin İvesi ve Akkaraman koyunlarının Konya Ereğlisi şartlarındaki performansları. Lalahan Hayvancılık Araştırma Enstitüsü Dergisi 9(3–4):1–13.
• Yalçın BC, Aktaş G. 1976. Ile de France ve Akkaraman koyunları ile bunların melezlerinin verimle ilgili özellikleri üzerinde karşılaştırmalı araştırmalar. İstanbul Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi 2(1):21–40.
• Yalçın BC. 1986. Sheep and Goats in Turkey, FAO Animal Production and Health Paper 60. Rome Food and Agriculture Organization of the United Nations. pp.26–27. http://www.fao.org/docrep/009/ah224e/ah224e00.htm (02.04.2015). Yarkın İ. 1953. Koyunculuk. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları No: 37, Ankara Üniversitesi Basımevi. 253 s.
• Yıldız N, Denk H. 2006a. Van Bölgesinde halk elinde yetiştirilen Akkaraman koyunlarda çeşitli verim özellikleri. I. Döl ve süt verimi özellikleri. Fırat Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi 20(1):21–27.
• Yıldız N, Denk H. 2006b. Van Bölgesinde halk elinde yetiştirilen Akkaraman koyunların çeşitli verim özelliklerinin araştırılması. II. Kirli yapağı verimleri, lüle uzunlukları, beden ölçüleri, kuzuların doğum ağırlıkları ve yaşama güçleri. Fırat Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi 20(1):29–37.
• Yilmaz A, Tepeli C, Tekin ME, Akmaz A, Garip M, Polat ES, Coşkun B, Çağlayan T. 2011. Determination of live weights and body measurements of Kangal Type Akkaraman sheep in producers conditions. Journal of Food, Agriculture and Environment 9:366–370.