Kırmızı Akar (Dermanyssus gallinae) ile On Yıl

Yıl 2024, Cilt: 65 Sayı: 1, 77 - 87, 08.07.2024

Türker Savaş

https://doi.org/10.29185/hayuretim.1460413

Öz

Kırmızı akar (Dermanyssus gallinae) kanatlı hayvanlarda kan emen gececil bir parazittir. Birçok çalışma kanatlı sektörüne söz konusu parazitin ekonomik zararını göstermiştir. Bu derlemede yazar ve çalışma arkadaşlarının kırmızı akar ile yaptıkları çalışmaların bir değerlendirilmesi yapılmıştır. Çalışmalarda popülasyon dinamiğini takip edebilmek için akarın yuvalanmasını sağlayacak yapılar tasarlanmış; bunların yardımı ile özellikle akar yoğunluğu tahmin edilmiştir. Bir akarın canlı ağırlığının ortalama 55 µg olduğu ve bir gecede 203 µg kan emebildiği belirlenmiştir. Parazitin tavuk ve bıldırcınların büyümesini olumsuz etkilediği, büyümenin erken dönemindeki bir enfestasyonun eşeysel olgunluğu geciktirdiği ve yumurta verimi ile yumurta ağırlığını düşürdüğü belirlenmiştir. Tavuklarda büyümenin hibrit genotiplerde akardan benzer şekilde etkilendiği, ancak saf genotiplerde farklılaşabildiği gözlenmiştir. Konakçının beslenmesinin akarın etkilerine nasıl yansıdığı konusunda çalışma bulunmamasına karşın, yem tüketiminin muhtemelen düşük akar yoğunluğunda arttığı, yüksek akar yoğunluğunda ise azalabileceği ortaya konmuştur. Yoğun akar enfestasyonunda (25.000 akar/kg) mortalitenin arttığı, parazit yoğunluğundaki her bir 1000 akar artışının bir kuşun (yaklaşık 100g canlı ağırlığında) ölüm riskine %11 arttırdığı bulunmuştur. Enfestasyon altındaki hayvanlarda konfor davranışı sayılamayacak sıklıktaki kaşınma ile lokomosyon artışının ek bir enerji kaybına neden olabileceği; yanı sıra akarın kuşun derisi üzerinde gezinmesi ve ısırıkları nedeniyle oluşan stresin de hayvanların refahını önemli ölçüde olumsuz olarak etkileyebilmesi olasıdır.

Anahtar Kelimeler

tavuk, bıldırcın, parazit, konak, büyüme, mortalite

Teşekkür

Kırmızı akar ile deneysel çalışmalarda ekip içerisinde yer alan arkadaşlarıma (Doç., Dr. Hande Işıl AKBAĞ, Dr. Coşkun KONYALI, Dr. Baver COŞKUN, Dr. Hakan ERDEM, Zir. Yük. Müh. Esra ÜNBAŞ, Zir. Yük. Müh. Nazif YAZGAN, Zir. Yük. Müh. Ezgi SABIR) çok teşekkür ederim. Öte yandan bu makaleyi titizlikle gözden geçiren ve katkı verici önerilerde bulunan Doç. Dr. Cemil TÖLÜ’ye ayrıca teşekkür ederim.

Ten Years with the Red Mite (Dermanyssus gallinae)

Öz

Dermanyssus gallinae is a nocturnal, blood-sucking parasite. Many studies have shown the economic damage to the poultry industry. This review evaluates the red mite studies conducted by the author and his colleagues. Structures designed to allow the mite to nest were used to track population dynamics and estimate mite density. The average live weight of a mite is 55 µg and it can suck 203 µg of blood per night. The parasite affects the growth of chickens and quails. Infestation in early growth stages delays sexual maturation and reduces egg production and egg weight. Effects on growth are similar in hybrid chicken genotypes, but may be different in pure genotypes. There are no studies on how host nutrition affects the effects of mites. However, food intake increases at low mite densities but decreases at high densities. Mortality increases at high mite densities (25,000 mites/kg). For every 1,000 mites increase in density, the risk of death for one bird (approximately 100 g) increases by 11%. Scratching and locomotion are increased in affected birds and may result in additional energy loss. In addition, stress caused by mite bites is likely to have a significant negative impact on animal welfare.

Anahtar Kelimeler

chicken, quail, parasite, host, growth, mortality

Kaynakça

• Arends J J. 2008. External parasites and poultry pests. Editor: Saif Y M Diseases of poultry, 12th edn. Blackwell Publishing, Ames, pp 905–930.
• Arkle S, Guy J H, Sparagano O. 2006. Immunological effects and productivity variation of red mite (Dermanyssus gallinae) on laying hens-implications for egg production and quality. World's Poultry Science Journal 62 (2): 249-257.
• Cencek T. 2003. Prevalence of Dermanyssus gallinae in poultry farms in Silesia region in Poland. Bulletin of the Veterinary Institute in Pulawy 47: 465–469.
• Chauve C. 1998. The poultry red mite Dermanyssus gallinae (De Geer, 1778): current situation and future prospects for control. Veterinary Parasitology 79 (3): 239-245.
• Cosoroaba I. 2001. Massive Dermanyssus gallinae invasion in battery-husbandry raised fowls. Revue de Médecine Vétérinaire 152 (1): 89-96.
• Emous RA, Niekerk TGCM, Mul MF. 2005. 11 million damage for the sector: enquiry into the cost of mites to the poultry industry. De pluimveehouderij 35: 8–9.
• Erdem H, Konyalı C, Akbağ HI, Savaş T. 2020. Growth, behavioural and haematological responses to poultry red mite infestation in Japanese quail. Archiv für Geflügelkunde-European Poultry Science, 84: DOI: 10.1399/eps.2020.305
• Erdem H, Savaş T. 2021. Genotype–environment interaction in layer chickens in the growing stage: comparison of three genotypes at two different feeding levels with or without red mite (Dermanyssus gallinae) infestation. Archiv für Tierzucht 64: 447-455
• Erdem H, Savaş T. 2022. Effects of kinship matings on embryo losses and hatch-weight in Japanese quails. Poultry Studies 19 (1): 7-10
• Erdem H., Savaş T., 2023. Erken büyüme döneminde Dermanyssus gallinae istilasının yumurtacı piliçlerin geç dönem büyüme performansına etkileri. 13. Ulusal Zootekni Bilim Kongresi, 26-28 Ekim 2023, Ankara, s.115.
• Erdem H. 2017. Japon bıldırcını palazlarında kum banyosunun kırmızı kanatlı akarına (Dermanyssus gallinae) karşı etkilerinin araştırılması. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü (Yüksek Lisans Tezi)
• Erdem H. 2023. Büyüme Üzerine Kantitatif Genetik Araştırmalar: Genotip Çevre Etkileşimi, Akrabalı Yetişme ve Üniformite Problemi. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü (Doktora Tezi)
• Erdem H., Akbağ HI, Demircan A, Konyalı C, Savaş T. 2015. Effect of Dermanyssus gallinae on carcass composition and carcass nutrient content from whole body analysis in Japanese quails. 7th Balkan Conference on Animal Science, Sarajevo, s. 82.
• Erdem H, Konyalı C, Savaş T. 2014. Japon bıldırcınları kanatlıların kırmızı akarına (Dermanyssus gallinae) toleranslı mı? Ulusal Kümes Hayvanları Kongresi, 9-11 Ekim, Elâzığ, s.56.
• Fiddes MD, Le Gresley S, Parsons DG, Epe C, Coles GC, Stafford KA. 2005. Prevalence of the poultry red mite (Dermanyssus gallinae) in England. The Veterinary Record 157: 233-35.
• Harr KE. 2002. Clinical chemistry of companion avian species: a review. Veterinary Clinical Pathology 31(3): 140-151.
• Kaoud HA, El-Dashan AR. 2010. Effect of red mite (Dermanyssus gallinae) ınfestation on the performance and immun response in broiler breeder flocks. Journal of American Science 6(8): 72-78.
• Kaymaz A. 2012. Japon bıldırcınında (coturnix coturnix japonica) yaşama gücünü etkileyen faktörler. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü (Yüksek Lisans Tezi)
• Kaymaz A, Erdem H, Savaş T. 2023. Kanatlı kırmızı akarı (Dermanyssus gallinae) enfestasyonunun Japon bıldırcını palazlarının yaşama gücü üzerine etkisi. 13. Ulusal Zootekni Bilim Kongresi, Ankara, s.88.
• Kirkwood AC. 1967. Anaemia in poultry infested with the red mite Dermanyssus gallinae. The Veterinary Record 80(17): 514–516.
• Konyalı C, Savaş T. 2021. Prevalence of Dermanyssus gallinae in backyard poultry houses and ıts relation with hen-house conditions in Canakkale, Turkey. Anadolu Tarım Bilimleri Dergisi 36(3): 520-527.
• Konyalı C. 2016. Kırmızı akarın (Dermanyssus gallinae (Acari: Dermanyssidae)) farklı tavuk genotiplerinde büyüme üzerine etkileri. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü (Doktora Tezi)
• Konyalı C, Coşkun B, Erdem E, Savaş T. 2013. Kanatlı kırmızı akarı (Dermanyssus gallinae) enfestasyonunun erken büyüme döneminde piliçlerde yem tüketimi ve canlı ağırlık değişimi üzerine etkisi. Türkiye 2. Organik Hayvancılık Kongresi 24-26 Ekim, Bursa
• Konyalı C, Erdem H, Savaş T. 2014a. Farklı yumurtacı genotiplerde büyüme dönemindeki kanatlı kırmızı akarı enfestasyonunun kesim ağırlığı ve vücut uzuvları gelişimi üzerine etkisi. Ulusal Kümes Hayvanları Kongresi, 9-11 Ekim, Elazığ, s.22.
• Konyalı C, Erdem H, Savaş T. 2014b. Kanatlı kırmızı akarı (Dermanyssus gallinae) enfestasyonunun yavaş ve hızlı büyüyen genotipler temelinde erken büyüme döneminde karkas özellikleri üzerine etkisi. Uluslararası Mezopotamya Tarım Kongresi, 22-25 Eylül, Diyarbakır, s.915.
• Konyalı C, Erdem H, Savaş T. 2015. Yumurtacı piliç ve Japon bıldırcınlarında bilateral organlarda Dermanyssus gallinae Enfestasyonunun dalgalı asimetriye etkisi. 9. Ulusal Zootekni Bilim Kongresi, 3-5 Eylül, Konya, s. 366-372
• Konyalı C, Erdem H, Savaş T. 2016. Kanatlı kırmızı akarı ile enfekte civcivlerde genotipler arası varyasyon. Ulusal Kümes Hayvanları Kongresi, 5-8 Ekim, Samsun
• Konyalı C, Erdem H, Savaş T. 2017. Hemogram and nutrient content of whole carcass of japanese quails (Coturnix coturnix) Infested with Poultry Red Mite (Dermanyssus gallinae). 2nd International Balkan Agriculture Congress, 16-18 May, Tekirdağ-Turkey, s.405.
• Konyalı C, Savaş T. 2014. Kanatlı kırmızı akarı enfestasyonunun yumurtacı piliçlerde eşeysel olgunluk üzerine etkisi. Ulusal Kümes Hayvanları Kongresi, 9-11 Ekim, Elâzığ
• Konyalı C, Savaş T. 2016. Kanatlı kırmızı akarı (Dermanyssus gallinae): biyolojisi ve etkileri. Hayvansal Üretim 57: 63-72
• Konyalı C, Erdem H, Savaş T. 2018. Can animal behaviors be used as an indicator for the control of poultry red mite? 10th International Animal Science Conference, Antalya, Türkiye, s.25-28.
• Møller AP, Manning J. 2003. Growth and development ınstability. The Veterinary Journal 166:19–27.
• Møller AP, Swaddle JP. 1997. Asymmetry, developmental stability and evolution. Oxford Uni. Press.
• Mul M, Niekerk T, Chirico T, Maurer J, Kilpinen O, Sparagano O, Thind B, Zoons J, Moore D, Bell B, Gjevre AG, Chauve C. 2009. Control methods for Dermanyssus gallinae in systems for laying hens: results of an international seminar. World’s Poultry Science Journal 65: 589-599.
• Nordenfors H, Höglund J, Uggla A. 1996. Control of the red poultry mite Dermanyssus gallinae. [Swedish] Svensk Veterinartidning 48: 4, 161-167.
• Owens FN, Dubeski P, Hanson CF. 1993.Factors that alter the growth and development of ruminants. Journal of Animal Science 71 (11): 3138-3150.
• Parsons PA. 1990. Fluctuating asymmetry: An epigenetic measure of stress. Biological Reviews of the Cambridge Philosophical Society 65: 131-45.
• Sabır E. 2019. Yumurtacı piliç eritrositlerinde kanatlı kırmızı akarı (Dermanyssus gallinae) kaynaklı stresin nükleus anomalilerine etkisi. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü (Yüksek Lisans Tezi)
• Sahibi H, Sparagano O, Rhalem A. 2008. Dermanyssus gallinae: Acari parasite highly aggressive but stil ignored in Morocco. In: BSP spring, trypanosomiasis/leishmaniasis and malaria meetings. March 30th, April 2nd, Newcastle Upon Tyne, p: 173.
• Seliger C. 2009. Entwicklung eines durchflusszytometrischen Verfahrens zur Bestimmung der Gesamtleukozytenzahl und Thrombozytenzahl sowie zur Leukozytendifferenzierung beim Huhn. Lehrstuhl für Tierphysiologie der Tierärztlichen Fakultät der Ludwig-Maximilians-Universität München (Doctoral dissertation).
• Skuce PJ, Morgan ER, van Dijk J, Mitchell M. 2013. Animal health aspects of adaptation to climate change: beating the heat and parasites in a warming Europe. Animal 7 (s2): 333-345.
• Sparagano OAE, George DR, Harrington DWJ, Giangaspero A. 2014. Significance and control of the poultry red mite, Dermanyssus gallinae. Annual Review of Entomology 59: 447–66.
• Sparagano O, Pavlicevic A, Murano T, Camarda A, Sahibi H, Kilpinen O, Mul M, Emous R, Bouquin S, Hoel K, Cafiero MA. 2009. Prevalence and key figures for the poultry red mite Dermanyssus gallinae infections in poultry farm systems. In: Sparagano, O.A.E. (eds) Control of Poultry Mites (Dermanyssus). Springer, Dordrecht. https://doi.org/10.1007/978-90-481-2731-3_2
• Swaddle, J P, Witter MS. 1997. On the ontogeny of developmental stability in a stabilized trait. Proceedings of the Royal Society of London. Series B: Biological Sciences, 264: 329-334.
• Tona K, Bamelis F, De Ketelaere B, Bruggeman V, Moraes VMB, Buyse J, Onagbesan O, Decuypere E. 2003. Effects of egg storage time on spread of hatch, chick quality and chick juvenile growth. Poultry Science 82: 736–741
• Ulmer-Franco AM. 2012. Transfer of chicken immunoglobulin Y (IgY) from the hen to the chick. Avian Biology Research 5(2): 81-87.
• Ünbaş E, Yazgan N, Konyalı C, Coşkun, B, Kamanlı S, Savaş T. 2020. Effects of poultry red mite (Dermanyssus gallinae) on hatching traits in layer hens. Black Sea Journal of Agriculture 3(2): 165-172.
• Wang C, Xu X, Yu H, Huang Y, Li H, Wan Q, Pan B. 2020. Low-temperature storage of the poultry red mite, Dermanyssus gallinae, facilitates laboratory colony maintenance and population growth. Parasitology 147(7): 740-746.
• Wojcik AR, Greygon-Franckiewicz B, Zbikowska E, Wasielewski L. 2000. Invasion of Dermanyssus gallinae (De Geer, 1778) in poultry farms in the Torun Region. Wiadomości Parazytologiczne 46: 511–515.
• Yakhchali M, Rasouli S, Alborzi E. 2013. Prevalence and body distribution of the poultry red mite ın layer farms from Markazi province of Iran. Iranian Journal of Veterinary Research 14(1): 72-74.
• Yazgan N, Eralp E, Konyalı C, Kamanlı S, Savaş T. 2020. Kırmızı kanatlı akarı (Dermanyssus gallinae) enfestasyonunun ve depolamanın yumurta kalitesine etkileri. Hayvansal Üretim 61(1): 33-40.