KAMU KURUMLARINDA KILIK KIYAFET SERBESTLİĞİNİN ÇALIŞAN MOTİVASYONU ÜZERİNDEKİ ETKİSİ

Yıl 2024, Cilt: 21 Sayı: 53, 90 - 109, 30.06.2024

Deniz İrfan Sayaner Yalçın Ali Özcan Şerafettin Sevgili

Öz

Bu araştırmada kamu kurumlarında kılık kıyafet serbestliğinin çalışan motivasyonu üzerindeki etkisinin incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmada betimsel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın evrenini Genel Müdürlüğü İstanbul’da yer alan ve Türkiye’de 29 ilde şubesi bulunan bir kamu kuruluşunda çalışan kamu personelleri oluşturmaktadır. Araştırmada %95 güven seviyesini sağlamak adına en az 190 kişiye ulaşılması hedeflenmiş ve 202 kişiye ulaşılarak anket çalışması yapılmıştır. Anket formu demografik özelliklere yönelik sorulardan, kılık kıyafet uygulamasına yönelik sorulardan ve Çok Boyutlu İş Motivasyonu Ölçeğinden oluşmaktadır. Araştırmada verilerin analiz edilmesinde SPSS 27.0.1 paket programı kullanılmıştır. Verilerin analiz edilmesi kapsamında tanımlayıcı istatistikler, t-testi ve ANOVA testi, Tamhane T2 testi ve Pearson Korelasyon testi kullanılmıştır. Yapılan araştırmalar sonucu çalışanların cinsiyetleri, yaşları, medeni durumu ve eğitim durumu ve unvan değişkenleri arasında anlamlı bir farklılık bulunmamıştır. Ancak çalışanların çalışma yılı ve maaş değişkenlerine göre farklılık analiz edilmiştir. Araştırmada serbest kılık kıyafet uygulamasının çalışırken rahat etme ve maddi yük olma durumu ile motivasyonları arasında anlamlı bir ilişki olup olmadığı incelenmiştir. Rahat etmeye yönelik bulgular incelendiğinde katılımcıların %72,8’inin “evet” cevabı verdiği görülmektedir. Ancak yapılan korelasyon analizi sonucunda çalışırken rahat etme durumu ile motivasyon arasında herhangi bir ilişki tespit edilememiştir. Serbest kılık kıyafet uygulamasının maddi yük olma durumuna yönelik bulgulara incelendiğinde katılımcıların büyük kısmının “Serbest kılık kıyafet uygulaması daha az harcamama neden oluyor.” cevabını verdikleri görülmüştür. Yapılan korelasyon analizine göre de serbest kılık kıyafet uygulamasının maddi yük olma durumu ile motivasyon arasında anlamlı bir ilişki olduğu tespit edilmiştir. Serbest kıyafet uygulaması ile çalışanın çalışma arkadaşlarıyla olan ilişkisi, yöneticiyle olan ilişkisi, kamu kurumuna gelen vatandaşlarla ilişkisi ve genel çalışma disiplini ile motivasyon arasında anlamlı bir ilişki tespit edilememiştir.

Anahtar Kelimeler

kılık kıyafet, serbestlik, motivasyon, kamu kurumları

Etik Beyan

Bu çalışmada “Yükseköğretim Kurumları Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Yönergesi” kapsamında uyulması belirtilen tüm kurallara uyulmuştur. Yönergenin ikinci bölümü olan “Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiğine Aykırı Eylemler” başlığı altında belirtilen eylemlerden hiçbiri gerçekleştirilmemiştir.

Destekleyen Kurum

Nişantaşı Üniversitesi

THE EFFECT OF CLOTHING LIBERALISATION IN THE PUBLIC SECTOR ON EMPLOYEE MOTIVATION

Öz

In this study, it is aimed to examine the effect of freedom of dress code on employee motivation in public institutions. Descriptive survey model was used in the research. The population of the research consists of public employees working in a public organization whose headquarters is located in Istanbul and has branches in 29 provinces in Turkey. In order to ensure 95% confidence level in the research, it was aimed to reach at least 190 people and a survey was conducted by reaching 202 people. The questionnaire form consists of questions about demographic characteristics, questions about the dress code practice and the Multidimensional Work Motivation Scale. SPSS 27.0.1 package program was used to analyze the data. Descriptive statistics, t-test and ANOVA test, Tamhane T2 test and Pearson Correlation test were used to analyze the data. As a result of the research, no significant difference was found between the gender, age, marital status, educational status and title variables of the employees. However, the difference was analyzed according to the working years and salary variables. In the study, it was examined whether there was a significant relationship between the free dress code practice and the comfort and financial burden of the employees and their motivation. When the findings regarding comfort are analyzed, it is seen that 72.8% of the participants answered "yes". However, as a result of the correlation analysis, no relationship was found between comfort while working and motivation. When the findings regarding the financial burden of the free dress code practice were examined, it was seen that most of the participants answered, "The free dress code practice causes me to spend less". According to the correlation analysis, it was determined that there was a significant relationship between the financial burden of the free dress code practice and motivation. No significant relationship was found between the free dress code and the employee's relationship with colleagues, relationship with the manager, relationship with citizens coming to the public institution and general discipline and motivation.

Anahtar Kelimeler

Dress, freedom, motivation, public institutions

Kaynakça

• Abalı, N. (2009). Geleneksellik ve modernizm açısından kılık kıyafet. İstanbul: İlke Yayıncılık.
• Acun, M. İ. (2014). Kamu hastanelerinde çalışma ortamı-çalışma koşulları ve motivasyon. (Tez No. 384024) [Yüksek lisans tezi, Beykent Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Alduaij, H. S. (2013). A study of work motivation among Kuwaiti employees. International Journal of Business and Social Science, 4(10), 184-188.
• Baron, R. A. (1991). Motivation in work settings: Reflections on the core of organizational research. Motivation and Emotion. 15(1), 1-8.
• Devlet Memurları Kanunu. (1965). T.C. Resmi Gazete, 12056, 27.07.1965. Erişim adresi: https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.657.pdf.
• Doğan, N. (2022, Temmuz 7). En düşük memur maaşı 9 bin 105 lira. Hürriyet. Erişim adresi: https://www.hurriyet.com.tr/yazarlar/noyan-dogan/en-dusuk-memur-maasi-9-bin-105-lira-42097044. Erişim tarihi: 15.09.2022.
• Göksel, A. (2021). Kamu ve özel sektörde iş motivasyonu uygulaması: Çok boyutlu bir analiz. İşletme Araştırmaları Dergisi, 13(3). 2174-2187.
• Gözübüyük, Ş., & Tan, T. (2011). İdare hukuku. Ankara: Turhan Kitabevi.
• Haddadadil, G. A. (1988). Çıplaklık kültürü/kültürel çıplaklık. (Çev: Sabah Kara). İstanbul: Seçkin Yayıncılık.
• İbicioğlu, H., Özdaşlı, K., Dalğar, H. & Yılmaz, T. (2013). Muhasebe meslek mensuplarının içsel ve dışsal motivasyon düzeylerinin tespitine yönelik bir araştırma. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(9), 93-105.
• İci, S. (2019). Gençlerin kıyafet tercihleri üzerine sosyolojik bir araştırma: Cumhuriyet
• Üniversitesi örneği. (Tez No. 595073) [Yüksek lisans tezi, Sivas Cumhuriyet Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Çalışan Personelin Kılık ve Kıyafetine Dair Yönetmelik. (1982). T.C. Resmi Gazete, 17849, 25 Ekim 1982. Erişim adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/17849.pdf (20.10.2022)
• Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Çalışan Personelin Kılık ve Kıyafetine Dair Yönetmelik. (2013). T.C. Resmi Gazete, 28789, 8 Ekim 2013. Erişim adresi: www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/3.5.85105.pdf (20.10.2022)
• Kanfer, R. (1990). Motivation theory and industrial and organizational psychology. Handbook of İndustrial and Organizational Psychology, 1(2), 75-130.
• Kaplan, M. (2007). Motivasyon teorileri kapsamında uygulanan özendirme araçlarının işgören performansına etkisi ve bir uygulama. (Tez No. 189732) [Yüksek Lisans Tezi, Atılım Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Karahan, F. (2015). Kamu kurumlarında çalışan memurların motivasyon düzeyinin iş tatminine etkilerine yönelik bir uygulama. (Tez No: 407039) [Yüksek lisans tezi, İstanbul Gelişim Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Keklik, B. (2012). Öğretim üyelerinin dış görünüşlerinin öğrenciler tarafından algılanma biçiminin incelenmesine yönelik bir araştırma. Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 4(3), 129-141.
• Kızılyel, S. (2016). Kamu görevlilerinin kıyafet özgürlüğü üzerine düşünceler. Anadolu Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2(3), 283-303.
• Köse, E. (2019). Çalışanların iş tatmini algıları ile iş motivasyonu düzeyleri arasındaki ilişkinin araştırılması. Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(1), 131-148.
• Moorhead, G., & Griffin, R. W. (1998). Managing people and organizations: Organizational behavior. Pennsylvania: Houghton Mifflin.
• Öztürk, A. (2019). Motivasyon faktörlerinin sivil havacılık yer işletmelerindeki personeller üzerindeki etkileri ve bu motivasyon faktörlerinin iş performansı ile olan ilişkisinin incelenmesi, İstanbul ili örneği. (Tez No. 578008) [Yüksek lisans tezi, İstanbul Okan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Pinder, C. C. (1998). Motivation in work organizations. College Student Journal, 48(1), 45-56.
• Schein, H. E. (2006). Career Anchors, Paticipant Workbook, Third Edition. USA: John Wiley & Sons Inc.
• Schultz, D. E., & Schultz, H. F. (1998). Transitioning marketing communication into the twenty-first century. Journal of Marketing Communications, 4(1), 9-26.
• Şekercioğlu, G., & Çivilidağ, A. (2017). Çok boyutlu iş motivasyonu ölçeğinin Türk kültürüne uyarlanması. Mediterranean Journal of Humanities, 7(1), 143–156.
• Tutar, H., & Erdem, A. T. (2020). Örnekleriyle bilimsel araştırma yöntemleri ve SPSS uygulamaları. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yazıcı, O. (2019). Motivasyonu etkileyen iç ve dış faktörler üzerine bir çalışma. (Tez No: 578441) [Yüksek lisans tezi, Akdeniz Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü). YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Yazıcıoğlu, Y. ve Erdoğan, S. (2004). SPSS Uygulamalı Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Yüksel, Ö. (2000). İnsan Kaynakları Yönetimi. Ankara: Gazi Kitapevi.