A REVIEW OF POSTGRADUATE THESES ON RISK IN AVIATION: A SYSTEMATIC REVIEW

Yıl 2024, Cilt: 21 Sayı: 54, 159 - 172

Ayşe Başaran

Öz

One of the fundamental principles in transportation systems is safety. In the aviation sector, safety is defined as the absence of accidents and incidents, ensuring no losses or damages as a result. Due to its high safety requirements, the aviation sector has a low tolerance for errors compared to other industries. Since each flight involves numerous technical, operational, and human-related risk factors, effective risk management plays a critical role in ensuring the safety of aviation operations. This study includes doctoral and master’s theses on risk in aviation, published on the Turkish Council of Higher Education’s (YÖK) National Thesis Center database up to the end of August 2024. The search was conducted using the keywords "airline," "aviation," and "risk" on the YÖK thesis query page. A total of 59 master’s and doctoral theses were identified, out of which 39 theses met the criteria and were analyzed. Given the aviation sector’s ongoing exposure to evolving and increasing risks, the importance of academic studies in this field is continuously growing. Within the scope of the study, theses on risk in aviation were categorized according to their types, publication years, research methods, advisors' titles, and the academic departments in which they were conducted. The research findings reveal that the majority of the examined theses are at the master’s level and primarily utilize quantitative research methods. This study is significant in highlighting the current state of academic research on risk in aviation within Turkey, thereby identifying potential gaps in this field.

Anahtar Kelimeler

risk, aviation, airline, systematic review, risk management

HAVACILIKTA RİSK KONULU LİSANSÜSTÜ TEZLERİN İNCELENMESİ: SİSTEMATİK BİR DERLEME

Öz

Ulaştırma sistemlerinde en önemli kurallardan biri emniyettir. Havacılık sektörü için emniyet; herhangi bir kaza ve kırımın yaşanmaması ve bu durumların sonucunda kayıp ve hasarların olmayışı olarak tanımlanabilmektedir. Havacılık sektörü, yüksek emniyet gereksinimleri sebebiyle diğer sektörlere oranla düşük bir hata toleransına sahiptir. Her uçuş teknik, operasyonel ve insan kaynaklı birçok risk faktörünü içerdiğinden etkin bir risk yönetimi havacılık operasyonlarının emniyeti açısından kritik bir role sahiptir. Çalışmada, havacılık alanında risk ile ilgili 2024 ağustos sonuna kadar Yüksek Öğretim Kurulu (YÖK) Ulusal Tez Merkezi tez sorgulama sayfasında yayınlanmış doktora ve yüksek lisans tezleri yer almıştır. YÖK tez sorgu sayfasında “havayolu, havacılık ve risk” anahtar kelimeleri ile tarama yapılmıştır. YÖK tez sorgu sayfasında toplam 59 yüksek lisans ve doktora tezine ulaşılmış ve belirlenen kriterlere uyan 39 tez incelenmiştir. Havacılık sektörü sürekli değişen ve artan risklerle karşı karşıya kaldığından, bu alandaki akademik çalışmaların önemi de giderek artmaktadır. Çalışma kapsamında havacılık alanında risk konusunda yapılan tezler türlerine, yayınlanma yıllarına, araştırma yöntemlerine, danışmanların unvanlarına ve yazıldıkları anabilim dallarına göre sınıflandırılmışlardır. Araştırmaya göre incelenen tezlerin büyük çoğunluğu yüksek lisans düzeyinde olduğu ve en çok nicel araştırma yönteminin tercih edildiği görülmektedir. Bu çalışma, havacılıkta risk konusundaki akademik çalışmaların Türkiye’deki durumunu ortaya koyarak, bu alandaki boşlukların belirlenmesi açısından önem arz etmektedir.

Anahtar Kelimeler

risk, havacılık, havayolu, sistematik derleme, risk yönetimi

Etik Beyan

Bu çalışmada “Yükseköğretim Kurumları Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Yönergesi” kapsamında uyulması belirtilen tüm kurallara uyulmuştur. Yönergenin ikinci bölümü olan “Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiğine Aykırı Eylemler” başlığı altında belirtilen eylemlerden hiçbiri gerçekleştirilmemiştir.

Kaynakça

• Adler, R.T., Leonard, R.K., & Nordgren, R.K. (1999). Improving risk management: moving from risk elimination to risk avoidance. Information and Software Technology, 41(1), 29-34.
• Aslan, A. (2018). Sistematik derleme ve meta-analizi. Acta Medica Alanya, 2(2), 62-63.
• Aybars, A. (1998, 24 Şubat). Dünya Gazetesi. http://www.dünya.com.Arsiv/yazar/aa.soz.htm
• Bown, M.J., ve Sutton, A.J. (2010). Quality control in systematic reviews and meta-analyses. European journal of vascular and endovascular surgery, 40(5), 669-677.
• Brehmer, B. (1994). The psychology of risk. İçinde W. Singleton & J. Hovden (Edl.), Risk and Decision, West Sussex: John Willey & Sons.
• Çağırgan, M. (1997). Risk yönetimi (Tez no. 63152), [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü]. Yök Ulusal Tez Merkezi.
• Çınar, N. (2021). İyi bir sistematik derleme nasıl yazılmalı?. Online Turkish Journal of Health Sciences, 6(2), 310-314.
• Emhan, A. (2009). Risk yönetim süreci ve risk yönetmekte kullanılan teknikler. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 23(3), 209-220.
• Flight Safety Foundation (2021). Lessons from aviation disasters: Ukraine international airlines flight PS752. Virginia: FSF Publications.
• Güneş, Ş. (2009), Kurumsal risk yönetimi ve Türkiye’de farkındalığına ilişkin bir uygulama (Tez no. 251369), [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi İstanbul Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü]. Yök Ulusal Tez Merkezi. ICAO (2016). Annex 19: Safety management. https://applications.icao.int/postalhistory/annex_19_safety_management.htm (Erişim tarihi: 8.11.2024)
• ICAO (2023). Annual Global Safety Report. Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü Yayınları.
• Loan, C. (2012). Risk management practices in six organizations in the government of Canada. Unpublished Master Thesis, Ottowa University, Ottowa, Canada.
• Karaçam, Z. (2013). Sistematik derleme metodolojisi: Sistematik derleme hazırlamak için bir rehber. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 6(1), 26-33.
• Kurnaz, S., & Sunar, O.N. (2015). Havacılıkta risk yönetimi: Türk sivil havacılık sistemi açısından bir değerlendirme. İçinde M. Atak ve B. Ata (Edl.) UHAT-2015/III. Ulusal Havacılık Teknolojisi ve Uygulamaları Kongresi (23-24 Ekim 2015) Bildirileri, Uhat 2015 Konak, İzmir.
• Küçük Yılmaz, A. (2007). Havaalanlarında kurumsal risk yönetimi: Atatürk havalimanı terminalleri işletmesi için kurumsal risk yönetimi model önerisi, (Tez no. 211499), [Yayımlanmamış Doktora Tezi, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü]. Yök Ulusal Tez Merkezi.
• Moher, D., Liberati, A., Tetzlaff, J., Altman, D.G., & PRISMA Group, T. (2009). Preferred reporting items for systematic reviews and meta-analyses: the PRISMA statement. Annals of Internal Medicine, 151(4), 264-269.
• Oktaysoy, O., Topçuoğlu, E., & Kaygın, E. (2022). Sivil havacılıkta risk yönetimine bibliyometrik bakış. Sakarya Üniversitesi İşletme Enstitüsü Dergisi, 4(2), 77-86.
• Petticrew, M., & Roberts, H. (2019). Systematic reviews in the social sciences: a practical guide. International: Wiley.
• Vaughan,E.J. (1997). Risk management. New York: John Willey & Sons.