Türkiye’de Yayılıș Gösteren Cyclamen L. Türleri Üzerinde Yapılan Çalıșmalar

Yıl 2014, Sayı: 2, 96 - 112, 01.06.2014

Çiğdem Aydın Cennet Özay Ramazan Mammadov

Öz

Primulaceae familyasında yer alan, Türkiye’nin genel olarak kıyı bölgelerinde yayılış gösteren Cyclamen cinsinin, doğal halde 12 taksonu yetişir ve bu taksonların 6 tanesi endemiktir. Ülkemizin farklı alanlarında farklı amaçlarla halk arasında kullanımları olan Cyclamen L. türleri fitokimyasal içeriği, etnobotanik özellikleri ve biyolojik aktiviteleri yönünden araştırılmıştır. Özelikle saponin içeriklerinin incelendiği çok sayıda fitokimyasal araştırma yanında antosiyanin, terpenler gibi bileşiklerin izole edildiği çalışmalar da vardır. Bu derlemede ayrıca Cyclamen türleri üzerinde yapılmış biyolojik aktivite antienflamatuvar, antinosiseptif, antioksidan, antimikrobiyal, antifungal, antiseptik, insektisidal, sitotoksik ve enzim aktivitesi çalışmaları hakkında bilgi de verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Cyclamen, Primulaceae, Fitokimyasal bileşikler, Etnobotanik, Biyolojik aktivite

Studies Made on Cyclamen L. Species Distributed in Turkey

Öz

Located in the family Primulaceae, of the Cyclamen genus which showing areas in general coastal areas of Turkey grows the in its natural state 12 taxa and ıt is endemic 6 of these taxa. Cyclamen L. genus from Primulaceae family which have been used in traditional medicine, phytochemical content, ethnobotanical properties and biological activities of the species distributed in Turkey have been investigated. many phytochemicals study besides especially saponin content examined, terpenes, anthocyanins such compounds studies has been isolated. In this review information has been given about the biological activity anti-inflammatory, antinociceptive, antioxidant, antimicrobial, antifungal, antiseptic, insecticidal, cytotoxic and enzyme activity studies were performed on Cyclamen species. The phytochemical and biological activities of these have been searched.

Anahtar Kelimeler

Cyclamen L., Primulaceae, Chemical Constituents, Ethnobotany, Biological Activity

Kaynakça

• Güner, A. Türkiye Bitkileri Listesi (Damarlı Bitkiler), ANG Vakfı Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi Yayınları Flora Dizisi 1, (ISBN: 978-605-60425-7-7), İstanbul (2012).
• Ekim, T., Koyuncu, M., Güner, A., Erik, S., Yıldız, B., Vural, M., “Türkiye’nin Ekonomik Değer Taşıyan Geofitleri Üzerinde Taksonomik Ve Ekolojik Araştırmalar”, T. C. Tarım Orman Ve Köyişleri Bakanlığı Orman Genel Müdürlüğü, İşletme ve Pazarlama Daire Başkanlığı, O. E. M. Eğitim Dairesi Başkanlığı Yayın Ve Tanıtma Şube Müdürlüğü Matbaası, Ankara (1991).
• Baytop, T., Türkiye’de Bitkilerle Tedavi (Geçmiste ve Bugün), 2. Baskı, Nobel Tıp Kitapevleri, Çapa-İstanbul, Konak-İzmir, Sıhhıye-Ankara (1994).
• Tanker, M., Tanker, N., Farmakognozi. Cilt 1. (92-283), Ankara Üniv. Ecz. Fak. Yayınları No:66 (1998).
• Tanker, N., Türköz, S., Cyclamen cilicium Boiss. Et Heldr. var. intaminatum Meikle Üzerinde Morfolojik Ve Anatomik Araştırmalar, Gazi Ecz. Fak. Der., 1, 79-85 (1984).
• Polat, R., Havran ve Burhaniye (Balıkesir) Çevresinde Tarımsal Biyoçeşitlilik ve Etnobotanik Araştırmaları, Balıkesir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, Balıkesir (2010).
• Yeşil, Y., Kürecik (Akçadağ/Malatya) Bucağında Etnobotanik Bir Araştırma, İstanbul Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi (2007).
• Çalış, İ. Yürüker, A., Tanker. N., Wright, A.D. and Sticher O., Triterpene Saponins from Cyclamen coum var. coum, Planta Medica, 63, 166—170 (1997).
• Gunther, R T., The Greek Herbal of Dioscorides. London and New York: Hafner Publishing Company,(1968).
• Tanker, N., Cyclamen pseudibericum Hildebr.Üzerinde Farmakognozik Araştırmalar, İstanbul Ecz. Fak. Mec.J. Fac. Pharm., İstanbul 1, 61-81, (1965).
• Hostettmann, K., Marston, A., Chemistry Pharmacology of Natural Products, Saponins University Press, Cambridge (1995).
• Katırcıoğlu, İ., Tosun, İ., Uyanık, E., Bozkaya, H., Bingöl, R., Vagina Akıntısı Örneklerinde Saptanan Mayaların Tiplendirilmesi,Turkish Journal of Infection, 9(3), 297-301 (1995).
• Çalış, İ., Yürüker, A. ve Şatana, A.M.E., Cyclamen coum ve Cyclamen mirabile Yumrularından elde edilen Saponozitlerin Yapı Tayinleri ve Biyolojik Etkileri, TÜBİTAK-SBAG-1233 No’lu Proje Raporu, Ankara, s51(1996).
• Baytop, T., Türkiye’de Bitkilerle Tedavi, İst. Ün. Yayın no:3255 Ecz. Fak.Yay No.40 Sanal Matbaası, İst. (1999).
• Tuzlacı, E., Datça Yarımadası (Muğla) Florası Ve Bu Yörede Halkın Yararlandığı Bitkiler 14. Bitkisel İlaç Hammaddeleri Toplantısı, Bildiriler, Eskişehir, Eds. K.H.C.Başer ve N.Kırımer (2004).
• Fidan, A.F, Dündar, Y., Yucca schidigera ve İçerdiği Saponinler ile Fenolik Bileşiklerinin, Hipokolesterolemik ve Antioksidan Etkileri, Lalahan Hay. Araşt. Enst. Derg., 47 (2), 31-39 (2007).
• Küçükkurt, İ., Fidan, A.F., Saponinler ve Bazı Biyolojik, Kocatepe Vet J., 1, 89-96 (2008).
• Piskunov, S.D., Dolzhikov, A.A., Kalinkin, A.A., Influence of Sinuforte® in the mucosa of the nasal cavity and maxillary sinus, Russian Rhinology, (4), 7-13 (2009).
• Eşen, B., Aydınlar Köyü Ve Çevresinin (Erdemli/Mersin) Etnobotanik Özellikleri, Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, (2008).
• Saday, H., Güzeloluk Köyü ve Çevresinin (Erdemli/Mersin) Etnobotanik Özellikleri Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü (2009).
• Erdoğan, R., Sarıveliler (Karaman) ve Çevresinde Yetişen Bitkilerin Etnobotanik Özellikleri, Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, (2011).
• Kıran, Ö., Kozan Yöresi Florasındaki Tıbbi Bitkiler ve Bunların Halk Tıbbında Kullanılışı, Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Deontoloji Ve Tıp Tarihi Anabilim Dalı, (2006).
• Çalış, İ., Yürüker, A., Şatana, M.E., Tanker, N., Alaçam, R., Demirdamar, R., Sticher, O., Cyclamen coum ve C. mirabile’den elde edilen saponozitler ve antimikrobiyal, uterokontraktif etkileri, Bitkisel İlaç Hammaddeleri Toplantısı, A.Ü. Eczacılık Fakültesi, Ankara, 22-24 Mayıs (1996).
• Mihci-Gaidi, G., Pertuit, D., Miyamoto, T., J.F., Duchamp, O., Mitaine-Offer, A.C., Lacaille- Dubois, M.A., Triterpene Saponins from Cyclamen persicum, Natural Product Communıcatıons, 5, 1023-1025 (2010a).
• Mihci-Gaidi, G., Ozbey, S., Orhan, I., Sener, B., Miyamoto, T., Mirjolet, J.F., Duchamp, O., Mitaine-Offer, A.C., Lacaille-Dubois, M.A., Triterpene Saponins from Cyclamen trocopteranthum, Planta Medıca, 76 (8), 818-821 (2010b).
• Çalış, İ. Ersan, M., Şatana, S., Yürüker, A., Kelican, P., Demirdamar, R., Alacam R., Tanker, N., Ruegger, H. and Sticherr, O., Triterpene Saponins from Cyclamen mirabile and Their Biological Activities, J. Nat. Prod., 60, 315-318 (1997).
• Harvala, C, Hylands, P. J., Saponins from Cyclamen hederifolium and C. graceum, Planta Med. 33, 180-183 (1978).
• Reznicek, G., Jurenitsch, J., Robien, W., Kubelka, W., Saponins in Cyclamen Species. Phytochemistry, 28, 825-828 (1989).
• Yaylı, N., Baltacı, C., Zengın, A., Kucukıslamoglu, M. and Genç, H.A., Trıterpenoıd Saponın From Cyclamen coum, Phvtochemisto, 48, 5, 88l- 884 (1998).
• Gündoğan, M.T., Cyclamen mirabile Hildebr.ve Cyclamen trochopteranthum O. Schwarz Türleri Üzerinde Bazı Fitokimyasal Araştırmalar, Yüksek Lisans Tezi, Muğla Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Biyoloji Anabilim Dalı (2003).
• Altunkeyik, H., Gulcemal, D., Masullo, M., Alankus-Caliskan, O., Piacente, S., Karayildirim, T. Triterpene saponins from Cyclamen hederifolium, Phytochemistry, 73, 127–133 (2012).
• Speroni, E., Cervellati, R., Costa, S., Dall’Acqua, S., Guerra, M.C., Panizzolo, C., Utan, A. ve Innocenti, G., Analgesic and Antiinflammatory Activity of Cyclamen repandum S. et S. Phytother. Res., 21, 684–689 (2007).
• Dall’Acqua, S., Castagliuolo, I., Brun, P., Ditadi, F., Palù G., Innocenti, G., Triterpene glycosides with in vitro anti-inflammatory activity from Cyclamen repandum tubers, Carbohydrate Research, 345, 709–714 (2010).
• Rosemary, F.W., Murray, R.B., Peonidin 3-O-neohesperidoside and other Cyclamen persicum petals, Phytochemistry, 52, 939-941 (1999).
• Ishizaka, H., Yamada, H., Sasaki, K., Volatile compounds in the flowers of Cyclamen persicum, C.purpurascens and their hybrids, Scientia Horticulturae, (Amsterdam) 1–2 (94), 125–135 (2002).
• Adel, M., Mahasneh, Ahmad, A., El-Oqlah B., Antimicrobial activity of extracts of herbal plants used in the traditional medicine of Jordan, Journal of Ethnopharmacology, 64, 271– 276 (1999).
• Aida, R., Hirose, Y., Kishimoto, S., Shibata, M., Agrobacterium tumefaciens–mediated transformation of Cyclamen persicum Mill, Plant Science, 148, 1–7 (1999).
• Metin, H., Aydın, C., Ozay, C., ve Mammadov, R., “Antioxidant Activity of the Various Extracts of Cyclamen graecum Link Tubers and Leaves from Turkey” J.Chem.Soc.Pak., Vol. 35, No. 5, (2013).
• Koster, R, Anderson, M, De Beer, EJ., Acetic acid for analgesic screening, Fed Proc., 18, 412–416 (1959).
• Arslan, S., Ozgun, O., Celık, G., Semız ,A., Dusen, O., Mammadov, R. ve Sen, A. Effects Of Cyclamen trochopteranthum On Hepatıc Drug-Metabolızıng Enzymes, Arch. Biol. Sci., Belgrade, 63 (3), 545-555 (2011).
• Yildiz, M., Bozcu, H., Tokgun, O., Karagur, ER., Akyurt, O., Akca, H. Cyclamen exerts cytotoxicity in solid tumor cell lines: a step toward new anticancer agents?, Asian Pac J Cancer Prev, 59, 11-13 (2013).
• Hosry, L.E. , Giorgio, C.D. , Birer, C. , Habib, J., Tueni, M., Bun, S., Herbette, G., Meo, M.D., Ollivier, E. and Elias, R., In vitro cytotoxic and anticlastogenic activities of saxifragifolin B and cyclamin isolated from Cyclamen persicum and Cyclamen libanoticum, 52, 9, 1134- 1140 (2014).
• Sarikurkcu, C., Antioxidant activities of solvent extracts from endemic Cyclamen mirabile Hildebr. tubers and leaves, African Journal of Biotechnology, 10(5), 831-839 (2011).
• Okmen, G., Erdal, P., Isik, D. ve Bayrak, D., The antibacterial activities against mastitis pathogens of Cyclamen mirabile Hildebr. tubers and its non-enzymatic antioxidant activities, European Journal of Experimental Biology, 4(2), 370-374 (2014).
• Tawaha, K., Alali, F.Q., Gharaibeh, M., Mohammad, M., El-Elimat, T., Antioxidant activity and total phenolic content of selected Jordanian plant species, Food Chemistry, 104, 1372– 1378 (2007).
• Shafiei, M., Ali, A.A., Shahcheraghi, F., Saboora, A. and Noghabi, K.A., Eradication of Pseudomonas aeruginosa Biofilms Using the Combination of n-butanolic Cyclamen coum Extract and Ciprofloxacin Jundishapur, J Microbiol., 7(2), e14358 (2014).
• Mahasneh, AM., El-Oqlah, AA., Antimicrobial activity of extracts of herbal plants used in the traditional medicine of Jordan, J. Ethnopharmacol, 64, 271-276 (1999).
• Quave, C.L., Plano Lisa, R.W., Pantuso. T., Bennett. B.C., Effects of extracts from Italian medicinal plants on planktonic growth, biofilm formation and adherence of methicillin- resistant Staphylococcus aureus, J. Ethnopharmacol, 118(3), 418-428 (2008).
• Oz, E., Koc, S., Dusen, O., Mammadov, R., Cetin, H., Larvicidal activity of Cyclamen (Myrsinaceae) extracts against the larvae of West Nile virus vector Culex pipiens L. (Diptera: Culicidae), Asian Pacific Journal of Tropical Medicine, 449-452 (2013).
• Tutal, F., Cyclamen coum Miller. (Siklamen) Bitkisinden Organik Sabun Elde Edilmesi, Eğitim Öğretim Destek Projesi (2011).
• Fabre, M., Effects of cyclamen extract on cell osmosis. New Horizons in the non invasive management of sinonasal disorders. International ENT medical summit, Barcelona, 19th September, (2007).
• Primorac, M., Sekulovic, D., Antonic, S.,”In vitro determination of the spermicidal activity of plant saponins. Pharmazie, 40(8), 585, (1985).
• İli, P., Keskin, N., Mammadov, R., Sarı, F., Cyclamen graecum ekstraktlarının sıçan alt gastrointestinal sistem üzerindeki etkilerinin histokimyasal olarak araştırılması, SDÜ Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, Cilt 5, Sayı 3 (2014).
• Tschesche, R., Wulff, G., Herz, W., Grisebach, H., Kirby, G. W., Chemie and Biologie der Saponine, Progress in the Chemistry of Organic Natural Products, Ed. Zechmeister, L, Vol. 30, Springer-Verlag, Wien, pp: 461-606 (1973).
• Boztok, Ş., Siklamen (Cyclamen persicum)’de Çiçeklenme Üzerine Giberelik Asitin Etkisi. E.Ü. Ziraat Fakültesi Dergisi, 39 (3), 1-8, ISSN 1018-8851, İzmir (2002).