TEKFURDAĞI SANCAĞI’NIN SOSYAL VE EKONOMİK YAPISI (1890-1902)

Yıl 2014, Cilt: 2 Sayı: 4, 109 - 128, 24.03.2015

Ümit Ekin Hümmet Kanal

https://doi.org/10.20304/husbd.68693

Cited By: 4

Öz

19. yüzyılın sonlarında Tekfurdağı Sancağı, konumu itibariyle stratejik bir öneme sahiptir. Sahip olduğu iskele, demiryolu ve karayolları sayesinde Balkanlar ile başkent İstanbul arasında bir köprü konumundaydı. Bu çalışmada, 1890-1902 yılları arasına ait Edirne Vilayeti Salnamelerindeki bilgiler ışığında Tekfurdağı Sancağı’nın sosyal ve ekonomik yapısı ilmi bir disiplin içerisinde analiz edilmiştir. Giriş kısmında salnamelerin tarih araştırmalarındaki önemine değinildikten sonra Tekfurdağı Sancağı isminin kaynağı, coğrafyası, incelediğimiz dönem içerisindeki sınırları, konumu, İstanbul’a ve Gelibolu’ya olan mesafesi, nüfusu, kazaları, nahiyeleri, demiryolları, camiler, kiliseler, şehirde bulunan mahalleler, dükkânlar, mağazalar, çeşmeler, fırınlar, hanlar, hamamlar, meyhaneler, gazinolar ve ambarların miktarlarından bahsedilmiştir. Makalede Tekfurdağı Sancağı’nın ekonomik yapısı kısmında, sancağın gelir ve giderleri, madenleri, tarım ve hayvancılık, liman idaresi, ticaretin yapıldığı pazarlar ve panayırlar ele alınmıştır. Konunun daha iyi anlaşılması için sancağın gelir ve giderleri Edirne vilayetindeki diğer sancaklarla birlikte tablolar halinde verilmiştir. Böylece Tekfurdağı Sancağı’nın Edirne vilayeti içerisindeki ekonomik durumu belirlenmeye çalışılmıştır. Sosyal yapıda ise sancağın idari teşkilatlanması, nüfusu, eğitim durumu irdelenmiştir. Nüfus kısmında, incelenen dönemdeki tarihler arasında Tekirdağ’da yaşayan Müslim, Rum ve Ermeni nüfus değerlendirmeye tabi tutulmuştur. Müslüman ve Müslüman olmayan nüfusla ilgili ayrı ayrı tablolar ve grafikler düzenlenmiştir. Eğitim kısmında, sancaktaki İslam, Rum, Bulgar, Yahudi, Katolik, Protestan ve Ermeni okulları ele alınmıştır. Okullardaki öğrenci ve öğretmen sayıları tablolar halinde incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Salname, Edirne, Tekirdağ, Sosyal Yapı, Ekonomik Yapı, Liman

Kaynakça

• Ateş, H. (2011). Tekirdağ. Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, XL (ss. 359-362).
• İstanbul: Diyanet Vakfı Yayınları. Başbakanlık Osmanlı Arşivi. Nüfus Defterleri (Arşiv No: 3995). ------------------------------------ Nüfus Defterleri (Arşiv No: 4001). ------------------------------------ Nüfus Defterleri (Arşiv No: 4014).
• Darkot, B. (1979). Tekirdağ. İslam Ansiklopedisi, XII (ss. 133-135). İstanbul: MEB Yayınları.
• Duman, H. (2000). Osmanlı Sâlnâmeleri ve Nevsâlleri (1). Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları
• Karal, E. Z. (1997). Osmanlı Devleti’nde İlk Nüfus Sayımı 1831. Ankara: Devlet
• İstatistik Enstitüsü Yayınları. Karpat, K. (2010). Osmanlı Nüfusu 1830-1914. İstanbul: Timaş Yayınları.
• Kelemen, M. (2006). Türkiye Mektupları. (Haz. Sadettin Karatay). Tekirdağ.
• Kurtuluş, İ. H. (2005). Tekirdağ-Mürefte-Şarköy Kıyı Şeridi Monografisi.
• İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları. Serez, M. (2006). Osmanlı Döneminde Tekfurdağ (Tekirdağ) Salnameleri
• (Yıllıkları).Tekirdağ: Tekirdağ Valilik Yayınları. Tuncel, M. (1974). Babaeski, Kırklareli ve Tekirdağ Camileri. Ankara: Ankara
• Üniversitesi Basımevi. Ulu, C. (2013). Sicill-i Ahval Defterlerine Göre Meşrutiyet Döneminde
• Tekirdağlı Devlet Adamları. İstanbul: Akademi Titiz Yayınları. SOCIAL AND ECONOMIC SITUATION OF TEKFURDAĞI SANJAK (1890-1902)