Genel ve Sporcu Beslenme Bilgisi Ölçeği Türkçe Formu: Lise ve Üniversite Öğrencileri İçin Geçerlik Güvenirlik Çalışması

Yıl 2022, Cilt: 9 Sayı: 3, 701 - 715, 31.12.2022

Öykü Altınok , Hülya Güvenç

https://doi.org/10.21020/husbfd.1095910

Öz

Amaç: Beslenmenin sağlık ve yaşam kalitesi üzerindeki etkilerini vurgulayan çalışmalar, ergenlik ve genç yetişkinlik dönemlerine dikkat çekmektedir Gençlerin genel beslenme bilgilerindeki eksiklikler, sağlıksız beslenme alışkanlıkları kazanmalarına yol açmaktadır. Özellikle spor yapan gençler uygun olmayan diyetlerle sağlıklarını tehlikeye atmaktadır. Bu çalışmada Genel ve Sporcu Beslenmesi ölçeğinin Türkçe formunun geçerlik ve güvenirlik çalışmasının yapılarak araştırmacıların kullanımına sunulması amaçlanmıştır.
Gereç ve Yöntem: Bu çalışmada Calella, Lacullo ve Valerio (2017) tarafından geliştirilen Genel ve Sporcu Beslenme Bilgisi Ölçeği Türkçe diline uyarlanmış, geçerlik ve güvenirliği yapılmıştır. Çalışma 538 lise öğrencisinin ve 509 üniversite öğrencisinin katılımı ile gerçekleştirilmiştir.
Bulgular: Genel ve Sporcu Beslenme Bilgisi Ölçeği’nin Türkçe uyarlamasında, orijinal ölçekte yer alan iki madde ayırt edicilikleri düşük olduğu için çıkarılmıştır. Ölçeğin Cronbach Alfa güvenirlik katsayıları, Genel Beslenme bölümünde lise grubu için α=0,92 ve üniversite grubu için α=0,90 ve Sporcu Beslenmesi bölümünde lise grubu için α=0,89 ve üniversite grubu için α=0,87 belirlenmiştir. Tüm ölçek için lise grubunda α=0,94 ve üniversite grubunda α=0,92 olarak hesaplanmıştır.
Sonuç: Genel ve Sporcu Beslenme Bilgisi Ölçeği’nin Türkçe uyarlaması ergen ve genç yetişkinlerin genel ve sporcu beslenme bilgisini ölçmek için geçerli ve güvenilir bir ölçektir.

Anahtar Kelimeler

Güvenirlik ve geçerlik, beslenme araştırmaları, sporcular, adölesanlar, genç erişkin

Teşekkür

Katılımcılara ve onlara ulaşmamız için destek olan kurum yöneticileri ve öğretmenlere teşekkür ederiz.

Turkish Version of General and Sports Nutrition Knowledge Scale: Validity and Reliability Study for High School and University Students

Öz

Objectives: Studies emphasizing the effects of nutrition on health and quality of life draw attention to adolescence and young adulthood. Deficiencies in general nutritional knowledge among young people cause unhealthy eating habits. In particular young people doing sports endanger their health with inappropriate diets. Accordingly, a valid and reliable scale was developed by to measure the general and sports nutrition knowledge of adolescents and young adults. In this study, it is aimed to determine validity and reliability of The Turkish Version of General and Sports Nutrition Knowledge Scale and present it for the use of researchers.
Materials and Methods: The General and Sports Nutrition Knowledge Scale which was developed by Calella, Lacullo, and Valerio (2017), was adapted to the Turkish language and its validity and reliability were determined. The study was carried out with the participation of 538 high school and 509 university students.
Results: In the Turkish version of the General and Sports Nutrition Knowledge Scale, two items in the original scale were excluded because their discrimination was low. The Cronbach Alpha reliability coefficients of the scale were determined as α=0.92 for the high school, α=0.90 for the university group in the General Nutrition section and α=0.89 for the high school, α=0.87 for the university group in the Sports Nutrition section. For the whole scale, it was calculated as α=0.94 in the high school and α=0.92 in the university group.
Conclusion: The Turkish version of the General and Sports Nutrition Knowledge Scale is a valid and reliable scale to measure the general and sports nutrition knowledge of adolescents and young adults.

Anahtar Kelimeler

reliability and validity, nutritional surveys, athletes, adolescents, young adult, Güvenirlik ve geçerlik, beslenme araştırmaları, sporcular, adölesanlar, genç erişkin

Kaynakça

• Akkartal, Ş., ve Gezer, C. (2020). Is nutrition knowledge related to diet quality and obesity? Ecology of Food and Nutrition, 59(2), 119–129. http://doi.org/10.1080/03670244.2019.1675654
• Aksoydan, E., ve Çakır, N. (2011). Adölesanların beslenme alışkanlıkları, fiziksel aktivite düzeyleri ve vücut kitle indekslerinin değerlendirilmesi. Gulhane Medical Journal, 53(4), 264270.
• Aktaş, N., ve Özdoğan, Y. (2016). Gıda ve beslenme okuryazarlığı. Harran Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi, 20(2), 146153. http://doi.org/10.29050/harranziraat.259105
• Axelson, M. L., ve Brinberg, D. (1992). The measurement and conceptualization of nutrition knowledge. Journal of Nutrition Education, 24(5), 239246. http://doi.org/ 10.1016/S00223182(12)812386
• Birkenhead, K. L., ve Slater, G. (2015). A review of factors influencing athletes' food choices. Sports Medicine, 45(11), 1511–1522. http://doi.org/10.1007/s4027901503721
• Büyüköztürk, Ş. 2007. Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı. 7. Baskı. pp.179. Ankara:Pegem Yayıncılık
• Calella, P., Iacullo, V. M., ve Valerio, G. (2017). Validation of a General and Sport Nutrition Knowledge Questionnaire in adolescents and young adults: GeSNK. Nutrients, 9(5), 439. http://doi.org/10.3390/nu9050439
• Contento, I. R., Williams, S. S., Michela, J. L., ve Franklin, A. B. (2006). Understanding the food choice process of adolescents in the context of family and friends. The Journal of Adolescent Health, 38(5), 575–582. http://doi.org/10.1016/j.jadohealth.2005.05.025
• Çırak, O. ve Çakıroğlu, F. P. (2019). Sporcu Beslenme Bilgisi Ölçeğinin Türkçe Formunun geçerlik ve güvenirlik çalışması. Ankara Sağlık Bilimleri Dergisi, 8(1), 35-49.
• Durmuş, H., Balcı, E., Oral, B., ve İncedal Sonkaya, Z. (2018). Knowledge of food literacy and food safety among Turkish adults. Erciyes Medical Journal, 40(2), 8186. http://doi.org/10.5152/etd.2018.0011
• Ferraris, C., Guglielmetti, M., Trentani, C., ve Tagliabue, A. (2019). Assessment of dietary underreporting in Italian college team sport athletes. Nutrients, 11(6), 1391. http://doi.org/10.3390/nu11061391
• Furst, T., Connors, M., Bisogni, C. A., Sobal, J., ve Falk, L. W. (1996). Food choice: a conceptual model of the process. Appetite, 26(3), 247–265. http://doi.org/10.1006/appe.1996.0019
• Hassapidou, M. N., Valasiadou, V., Tzioumakis, L., ve Vrantza, P. (2002). Nutrient intake and anthropometric characteristics of adolescent Greek swimmers. Nutrition & Dietetics: The Journal of the Dietitians Association of Australia, 59(1), 3842.
• Heaney, S., O’Connor, H., Naughton, G., ve Gifford, J. (2008). Towards an Understanding of the Barriers to Good Nutrition for Elite Athletes. International Journal of Sports Science & Coaching, 3(3), 391–401. https://doi.org/10.1260/174795408786238542
• Heaney, S., O'Connor, H., Michael, S., Gifford, J., ve Naughton, G. (2011). Nutrition knowledge in athletes: a systematic review. International Journal of Sport Nutrition and Exercise Metabolism, 21(3), 248–261. http://doi.org/10.1123/ijsnem.21.3.248
• Hoch, A. Z., Goossen, K., ve Kretschmer, T. (2008). Nutritional requirements of the child and teenage athlete. Physical Medicine and Rehabilitation Clinics of North America, 19(2), 373398. http://doi.org/10.1016/j.pmr.2007.12.001
• Kalkan I. (2019). The impact of nutrition literacy on the food habits among young adults in Turkey. Nutrition Research and Practice, 13(4), 352–357. http://doi.org/10.4162/nrp.2019.13.4.352
• Kline, R. B. (2011). Principles and practice of structural equation modeling. (Third Edition). Guilford Press.
• Masson, G., ve Lamarche, B. (2016). Many nonelite multisport endurance athletes do not meet sports nutrition recommendations for carbohydrates. Applied Physiology, Nutrition, and Metabolism, 41(7), 728–734. http://doi.org/10.1139/apnm20150599
• Nelson, M. C., Story, M., Larson, N. I., NeumarkSztainer, D., ve Lytle, L. A. (2008). Emerging adulthood and collegeaged youth: an overlooked age for weightrelated behavior change. Obesity (Silver Spring Md.), 16(10), 22052211. http://doi.org/10.1038/oby.2008.365
• Nestle, M., Wing, R., Birch, L., DiSogra, L., Drewnowski, A., ve Middleton, S., ve diğerleri. (1998). Behavioral and social influences on food choice. Nutrition Reviews, 56(5), 50–74. http://doi.org/10.1111/j.17534887.1998.tb01732.x
• Obayashi, S., Bianchi, L. J., ve Song, W. O. (2003). Reliability and validity of nutrition knowledge, social psychological factors, and food label use scales from the 1995 Diet and Health Knowledge Survey. Journal of Nutrition Education and Behavior, 35(2), 83–91. http://doi.org/10.1016/s14994046(06)600444
• Ozener, B., Karabulut, E., Kocahan, T., & Bilgic, P. (2021). Validity and reliability of the Sports Nutrition Knowledge Questionnaire for the Turkish athletes. Marmara Medical Journal, 34(1), 45-50.
• Öngün Yılmaz, H., Aydın Haklı, D., Toğuç, H., Çobanoğlu, Z., Öner Sayar, C., Erkul, C., ve diğerleri. (2021). Nutrition knowledge scale (NKS): development, factor structure, and validation for healthy adults. Progr Nutr, 23(3), e2021104. https://doi.org/10.23751/pn.v23i3.11030
• Rosi, A., Ferraris, C., Guglielmetti, M., Meroni, E., Charron, M., Menta, R., ve diğerleri. (2020). Validation of a General and Sports Nutrition Knowledge Questionnaire in Italian Early Adolescents. Nutrients, 12(10), 3121. http://doi.org/10.3390/nu12103121
• Spronk, I., Heaney, S. E., Prvan, T., ve O'Connor, H. T. (2015). Relationship between general nutrition knowledge and dietary quality in elite athletes. International Journal of Sport Nutrition and Exercise Metabolism, 25(3), 243–251. http://doi.org/10.1123/ijsnem.20140034
• Spronk, I., Kullen, C., Burdon, C., ve O'Connor, H. (2014). Relationship between nutrition knowledge and dietary intake. The British Journal of Nutrition, 111(10), 1713–1726. http://doi.org/10.1017/S0007114514000087
• Şencan, H. (2005). Sosyal ve davranışsal ölçümlerde geçerlilik ve güvenirlik. Seçkin Matbaası.
• Tekin, H. (2010). Eğitimde ölçme ve değerlendirme. (20. Baskı). Yargı Yayınevi.
• Trakman, G. L., Forsyth, A., Devlin, B. L., ve Belski, R. (2016). A systematic review of athletes' and coaches' nutrition knowledge and reflections on the quality of current nutrition knowledge measures. Nutrients, 8(9), 570. http://doi.org/10.3390/nu8090570
• Trakman, G. L., Forsyth, A., Hoye, R., & Belski, R. (2017). The nutrition for sport knowledge questionnaire (NSKQ): development and validation using classical test theory and Rasch analysis. Journal of the International Society of Sports Nutrition, 14(1), 1-11.
• Velardo S. (2015). The nuances of health literacy, nutrition literacy, and food literacy. Journal of Nutrition Education and Behavior, 47(4), 385–389. https://doi.org/10.1016/j.jneb.2015.04.328
• Worsley A. (2002). Nutrition knowledge and food consumption: can nutrition knowledge change food behaviour? Asia Pacific Journal of Clinical Nutrition, 11(3), 579–585. http://doi.org/10.1046/j.14406047.11.supp3.7.x
• Zinn, C., Schofield, G., & Wall, C. (2005). Development of a psychometrically valid and reliable sports nutrition knowledge questionnaire. Journal of science and medicine in sport, 8(3), 346-351.