Kremasyonun Tarihçesi ve Türkiye’de Kremasyon

Yıl 2020, , 129 - 144, 18.12.2020

Sevim Coşkun , Nüket Büken

https://doi.org/10.21733/ibad.698606

Öz

Kremasyon, ölen kişinin yakılması işlemidir; bu işlem krematoryum adı verilen kremasyon fırınlarında yapılmaktadır ve bu işlemden sonra geriye kalan kemik parçacıkları ve küller urne adı verilen bir kabın içerisine konmaktadır. Tarihte, ilk kremasyonun Prehistorik dönemde yapıldığı düşünülmektedir. Günümüzde, Türkiye’de cenazeler için kremasyon işleminin yapılacağı bir krematoryum bulunmamasına rağmen, 1930 tarihli ve 1593 sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanunu’nda, 224. ve 225. maddelerde, cesetlerin yakılmasına izin verilmiştir. Bahsedilen 224. maddede, ölülerin yakılması için gereken fırınları yaptırma yetkisi belediyelere verilmiştir; fakat ülkemizde hiçbir belediye bu fırınlardan yaptırmamıştır. Yani cesedinin yakılmasını isteyen kişi için, hukuki değil fiili bir imkânsızlık hali vardır. Bu çalışmada, kremasyonun genel tarihi ile Türkiye’deki tarihsel süreci ele alınmış, Türk Hukuku ve İnsan Hakları açısından da konu değerlendirilmiştir. Buna göre, günümüzde Türkiye’nin farklı yerlerinden farklı grupların (Ateistler, Hristiyanlar hatta Müslümanların) öldükten sonra yakılmaya yönelik taleplerinin bir karşılığı yoktur. Bunun için bir krematoryum, gerekli teçhizat ve müsaade yoktur, belediyelerin de buna yönelik bir çalışmaları yoktur. Umumi Hıfzıssıhha Kanunu temel olmak üzere, yasalar açısından ülkemizde krematoryum yapılmasına engel yoktur. İnsan hakları gereği olarak da her bir kişinin öldükten sonra cesedinin yakılmasını isteme hakkı vardır. Anayasada da din ve vicdan özgürlüğü öngörülmektedir. Bu nedenle ülkemizde, öldükten sonra yakılmak isteyen vatandaşlarımızın talepleri devlet tarafından değerlendirilmelidir.

Anahtar Kelimeler

Kremasyon, Cenaze yakılması, Krematoryum, İnsan hakları, Türkiye

A Brief History of Cremation and Cremation in Turkey

Öz

Cremation is the process of burying the dead. Incineration is done in a cremation oven where is called a crematorium. In the cremation process, the soft tissues of the corpse are completely burned and the bones are burned to a certain extent until they lose their size and shape, then the remaining bone particles and ashes are placed into a container called “urn”. In the general history of cremation, it is thought that the first cremation took place in prehistorical times. Although there is no crematorium for cremation burials in Turkey at the present time, the Law on Public Hygiene no. 1593 (1930), Articles 224 and 225 allows the incineration of corpses. According to Article 224, the municipalities in Turkey have the authority to build crematoriums, but none of them built any crematoriums. In other words, there is not a legal impossibility but a factual impossibility for the people whom want to be cremated. In this study, the general history of cremation and its historical process in Turkey is discussed. In addition, it is evaluated in terms of Turkish Law and Human Rights. Accordingly, there is no supply for demands of the people whom want to be cremated after death from different groups (Atheists, Christians and even Muslims) in different parts of Turkey at the present time. There is no crematorium, equipment and permission for this, and even the municipalities in Turkey do not have any work for this. However, there is no obstacle for building a crematorium in Turkey in terms of laws, in particular the law on Public Hygiene. In the frame of human rights, each person has the right to request to be cremated after his/her death. Moreover, according to the Constitution of the Republic of Turkey everyone has the right to freedom of conscience and religion. Therefore, the demands of citizens for being cremated after death should be evaluated in Turkey.

Anahtar Kelimeler

Cremation, Crematorium

Kaynakça

• Akşam. (2019, 18 Kasım) Yıldız Kenter'in dikkat çeken vasiyeti! Yerine getirilecek mi? Erişim Tarihi 3 Şubat 2020, https://www.aksam.com.tr/magazin/yildiz-kenterin-dikkat-ceken-vasiyeti-yerine-getirilecek-mi/haber-1022822
• Aljazeera. (2020, 9 Şubat) China virus funeral order fuels upset as death toll rises. Erişim Tarihi 17 Şubat 2020, https://www.aljazeera.com/news/2020/02/china-virus-funeral-order-fuels-upset-death-toll-exceeds-sars-200209010139644.html
• Aytulu, G. (2012, 6 Haziran) Size yakacak yer yok. www.radikal.com.tr
• Başay, E. (2015, 9 Ağustos) Ölünce yakılmak mümkün iş uygulamaya gelince imkansız. www.cumhuriyet.com.tr
• BBC. (2012, 15 Haziran) French philosopher Roger Garody dies. Erişim Tarihi 9 Haziran 2019, https://www.bbc.com/news/world-europe-18455068
• Cengiz, H. (2014) Gönüllü Sade Yaşam Davranışının Ölüm Tüketimi Davranışına Yönelik Tutumlar Üzerine Etkisi: Türk ve Amerikan Kültürleri Arasında Bir Karşılaştırma. Doktora Tezi, Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü.
• Change.org. (2015) Bir Krematoryum kurulsun. Erişim Tarihi 16 Şubat 2020, https://www.change.org/p/istanbul-b%C3%BCy%C3%BCk%C5%9Fehir-belediyesi-bir-krematoryum-kurulsun
• CNN Türk. (2019, 17 Mayıs) Meksikalı geline Türkiye’den seslendi: Çağrı’yı yakmayın. Erişim Tarihi 10 Haziran 2019, https://www.cnnturk.com/turkiye/meksikali-geline-turkiyeden-seslendi-cagriyi-yakmayin
• Çelik, F. E. (2017) "Türkiye’de Ölen Yabancıların Cenaze İşlemleri". Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni, 37(2), 257-293.
• Davies, D. J. & Mates, L. H. (2016) Encyclopedia of Cremation. Routledge.
• Ekmen, H. (2012) "Yeni Veriler Işığında Başlangıcından MÖ II. Binin Sonuna Kadar Anadolu'da Yakarak Gömme (Kremasyon) Geleneği". Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 5(1), 23-49.
• European Standards. (2005) Funeral Services – Requirements. EN 15017 (E).
• Fempatr. (2016) About Us. Erişim Tarihi 9 Haziran 2019, http://www.fempatr.com/default.asp?islem=icerik&id=100
• Finlay, R. (1980) Patroklos, Achilleus, and Peleus: Fathers and Sons in the" Iliad". The Classical World, 73(5), 267-273.
• Findagrave. (2012, 15 Haziran) Roger Garaudy. Erişim Tarihi 9 Haziran 2019, https://www.findagrave.com/memorial/91968177/roger-garaudy
• Gülyüz, B. G. (2019) "İslam Öncesi Türk Kültüründe Ateş ve Ateşe Hükmedenler (Maddi Kültür İzleri Işığında)". Trakya Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 9(17), 201-223. Haberler. (2012, 18 Haziran) Garaudy Son Yolculuğuna Cenaze Namazıyla Uğurlandı. Erişim Tarihi 9 Haziran 2019, https://www.haberler.com/garaudy-son-yolculuguna-cenaze-namaziyla-ugurlandi-3717475-haberi/
• Hürriyet. (2016, 29 Mart) Türkiye’de bir ilk! Seri üretime geçildi. Erişim Tarihi 9 Haziran 2019, http://www.hurriyet.com.tr/ekonomi/turkiyede-bir-ilk-seri-uretime-gecildi-40077246
• İstanbul Büyükşehir Belediyesi. (2019, 4 Aralık) İBB’den Her İnanca Eşit Hizmet. Erişim Tarihi 3 Şubat 2020, https://www.ibb.istanbul/News/Detail/36164
• İstanbul Büyükşehir Belediyesi. (2020, 29 Ocak) Herkes Eşit Fırsatlar Yakalayabilmeli. Erişim Tarihi 3 Şubat 2020, https://www.ibb.istanbul/News/Detail/36389
• Karauz, A. K. (2018) "Kişilik Hakkı Bağlamında Cesedin Defnedileceği Yere Kim Karar Verir?" İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 9(1), 349-370.
• Kaya, A. (2014) Farklılıkların birlikteliği: Türkiye ve Avrupa’da bir arada yaşama tartışmaları. Hiperlink Yayınları.
• Kurtarır, E. & Ökten, A. N. (2018) "Planlama Kurumunun Göremedikleri; Kimlik ve İbadet Mekanı Olarak Cemevleri". METU Journal of the Faculty of Architecture, 35(1), 157-182.
• Medimagazin. (2020, 7 Şubat) İddia: Wuhan'da her gün 100 cenaze yakılıyor. Erişim Tarihi 16 Şubat 2020, https://www.medimagazin.com.tr/guncel/genel/tr-iddia-wuhanda-her-gun-100-cenaze-yakiliyor-11-681-85966.html
• Medimagazin. (2020, 16 Şubat) Çin'de koronavirüsten ölenlerin sayısı 1666'ya yükseldi: Son 24 saatte 142 can kaybı. Erişim Tarihi 16 Şubat 2020, https://www.medimagazin.com.tr/guncel/genel/tr-cinde-koronavirusten-olenlerin-sayisi-1666ya-yukseldi-son-24-saatte-142-can-kaybi-11-681-86175.html
• Milliyet. (2016, 31 Mart) Sivas’tan Dünyaya Cenaze Yakma Fırını İhraç Ediyorlar. Erişim Tarihi 11 Haziran 2019, http://www.milliyet.com.tr/sivas-tan-dunyaya-cenaze-yakma-firini-sivas-yerelhaber-1295689/
• Milliyet. (2019, 26 Mayıs) Eşi yakılmasını istemişti! Çağrı Üre toprağa verildi. Erişim Tarihi 11 Haziran 2019, http://www.milliyet.com.tr/esi-yakilmasini-istemisti-cagri-gundem-2880248/
• Ntv. (2019, 19 Kasım) Usta sanatçı Yıldız Kenter son yolculuğuna uğurlandı. Erişim Tarihi 17 Şubat 2020, https://www.ntv.com.tr/galeri/sanat/usta-sanatci-yildiz-kenter-son-yolculuguna-ugurlandi,TRp4tXNQ5Uew-Zp_GbHmEw/x-M-swS8xEK3IfLNyaycOw
• Odatv. (2012, 4 Temmuz) Demek İslamcılar da cesedini yaktırıyormuş. Erişim Tarihi 9 Haziran 2019, https://odatv.com/demek-islamcilar-da-cesedini-yaktiriyormus-0407121200.html
• Odatv. (2019, 18 Kasım) Yıldız Kenter'in ölümünün ardından Türkiye yakılmayı tartışırken Dünyayı yakan alet Sivas'tan çıktı. Erişim Tarihi 3 Şubat 2020, https://odatv.com/dunyayi-yakan-alet-sivastan-cikti-18111917.html
• Petropoulou, A. (1988) The Interment of Patroklos (Iliad 23.252-57). The American Journal of Philology, 109(4), 482-495.
• Taşbaş, M. B. (2014) Evlenmenin şartları. Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü.
• TC Resmi Gazete. (1930, 6 Mayıs) Umumi Hıfzıssıhha Kanunu. Sayı: 1489.
• TC Resmi Gazete. (1934, 2 Temmuz) Soyadı Kanunu. Sayı: 2741.
• TC Resmi Gazete. (1939, 7 Şubat) Cenaze Nakline Mahsus Beynelmilel İtilâfnameye İltihakımız Hakkında Kanun. Sayı: 4126.
• TC Resmi Gazete. (1975, 6 Ağustos) Cenazelerin Nakli Anlaşması. Sayı:15318.
• TC Resmi Gazete. (1982, 9 Kasım) Türkiye Cumhuriyeti Anayasası. Sayı: 17863 (Mükerrer).
• TC Resmi Gazete. (2001, 8 Aralık) Türk Medeni Kanunu. Sayı: 24607.
• TC Resmi Gazete. (2010, 19 Ocak) Mezarlık Yerlerinin İnşaası ile Cenaze Nakil ve Defin İşlemleri Hakkında Yönetmelik. Sayı: 27467.
• Yaşa, R. (2019) "Eski Türk Cenaze Törenlerinde Ölü Yakma Âdeti". Türk Tarihi Araştırmaları Dergisi, Prof. Dr. Bahaeddin Ögel Sayısı, 4(1).
• Yıldırımkaya, G. (2012, 10 Mayıs) Ölü yakma olmalı mı? Haberturk. Erişim Tarihi 9 Haziran 2019, https://www.haberturk.com/polemik/haber/732946-olu-yakma-olmali-mi