YAPAY ZEKÂ ILE BAĞLANTILI DIJITAL AYAK İZI ÖRNEĞI OLARAK; ELLA

Yıl 2025, Cilt: 5 Sayı: 2, 78 - 96, 01.05.2025

Gülenay Pınarbaşı , Fatma Boztaş

Öz

Bu çalışma, yapay zekâ kullanılarak oluşturulan dijital ayak izlerinin, çocukların gelecekte karşılaşabilecekleri potansiyel olumsuz etkileri üzerindeki rolünü incelemeyi amaçlamaktadır. Araştırma, ebeveynlerin çocuklarının fotoğraflarını sosyal medyada paylaşma eğilimlerinin bu bilgilerin yapay zekâ teknolojileri tarafından nasıl kullanılabileceğini ve olası zararlarını anlamaya odaklanmıştır. Araştırmanın temel amacı, ebeveynlerin dijital ayak izi ve yapay zekâ farkındalıklarını ölçmek ve bu farkındalığı artırmaya yönelik öneriler geliştirmektir. Bu kapsamda, özellikle sosyal medyada paylaşılan çocuk fotoğraflarının mahremiyet, veri ihlali ve etik sorunlar gibi konularda ortaya çıkarabileceği tehlikeler ele alınmıştır. Araştırma nitel bir yöntemle gerçekleştirilmiş, veri toplama sürecinde 10 sosyal medya kullanıcısı anne ile yarı yapılandırılmış görüşmeler yapılmıştır. Deutsche Telekom’un "Ella’nın Dijital Ayak İzi" isimli videosu kullanılarak katılımcıların bu konuya dair tepkileri analiz edilmiştir. Görüşmelerden elde edilen cevaplar tematik olarak analiz edilerek tablolar halinde sunulmuştur. Araştırma sonucunda, ebeveynlerin büyük bir bölümünün dijital ayak izi kavramına dair sınırlı bilgiye sahip oldukları, ancak sosyal medya paylaşımlarının olası zararları konusunda endişe duydukları belirlenmiştir. Elde edilen bulgular, ebeveynlerin sosyal medya kullanımı konusunda daha bilinçli olmaları gerektiğini ve dijital mahremiyeti koruma konusunda farkındalık yaratılması gerektiğini ortaya koymaktadır. Bu çalışma, ebeveynlerin dijital dünya ile etkileşimlerinde etik bir yaklaşıma önem vermelerinin önemini vurgulamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Teknoloji , Yapay zekâ , Dijital Ayak İzi , Kötülük , Mahremiyet

AS AN EXAMPLE OF DIGITAL FOOTPRINT LINKED TO ARTIFICIAL INTELLIGENCE; ELLA

Öz

This study aims to examine the role of digital footprints created using artificial intelligence on the potential negative effects that children may encounter in the future. The research focuses on understanding the tendency of parents to share their children's photos on social media, how this information can be used by artificial intelligence technologies and the possible harms. The main purpose of the research is to measure parents' awareness of digital footprints and artificial intelligence and to develop suggestions to increase this awareness. In this context, the dangers that children's photos shared on social media may pose in terms of privacy, data breach and ethical issues are discussed. The research was conducted with a qualitative method, and semi-structured interviews were conducted with 10 social media user mothers during the data collection process. The participants' reactions to this issue were analyzed using Deutsche Telekom's video titled "Ella's Digital Footprint". The answers obtained from the interviews were analyzed thematically and presented in tables. As a result of the research, it was determined that the majority of parents have limited knowledge about the concept of digital footprint, but they are concerned about the possible harms of social media sharing. The findings reveal that parents need to be more conscious about social media use and that awareness needs to be raised about protecting digital privacy. This study emphasizes the importance of parents taking an ethical approach in their interactions with the digital world.

Anahtar Kelimeler

Technology , Artificial intelligence , Digital Footprint , Evil , Privacy

Kaynakça

• Andrejevic, M. (2007). iSpy: Surveillance and power in the interactive era. University Press of Kansas.
• Aust, S., & Amman, T. (2019). Kitlesel gözetim, verilerin kötüye kullanımı, siber savaş; dijital diktatörlük (E. Yücel & H. Yılmaz, Çev.). Hece Yayınları.
• Coyne, I. T. (1997). Sampling in qualitative research: Purposeful and theoretical sampling; merging or clear boundaries? Journal of Advanced Nursing. https://doi.org/10.1046/j.1365-2648.1997.1997025312.x
• Çelebi, A. K., & Kovancılar, B. (2021). Dijital devlet. Gazi Kitabevi.
• Çırak, B., & Yörük, A. (2016). Mekatronik biliminin öncüsü İsmail El-Cezeri. Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Davenport, T. H., & Redman, T. C. (2022). Digital dönüşüm dört alandaki yeteneklere dayanır. Ü. Şensoy (Çev.), Ç. Z. Aydın (Haz.), Dijital dönüşüm içinde (ss. 228–234).
• Eravcı, D. B. (2020). Kurumların dijital dönüşümü: Büyük veri. Çalışma İlişkileri Dergisi.
• Erkul, E. (2021). Yapay zeka ve büyük veri nasıl bir gelecek vadediyor? TRT Akademi.
• Fish, T. (2009). My digital footprint: A two-sided digital business model where your privacy will be someone else’s business!. Futuretext.
• Furr, N., & Shipilov, A. (2022). Dijitalleşme mutlaka yıkıcı olmak zorunda değil. Ü. Şensoy (Çev.), Ç. Z. Aydın (Haz.), Dijital dönüşüm içinde (ss. 40–56).
• Gülleroğlu, H. D., & Coşkun, F. (2024). Büyük verinin yapısı ve eğitimde kullanılması. Millî Eğitim, 53(242), 1139–1152. https://doi.org/10.37669/milliegitim.1222977
• Karaduman, T. (2019). Yapay zeka uygulamaları [Yüksek lisans tezi, Turkish Military Academy].
• Orwell, G. (2021). Bin dokuz yüz seksen dört (K. M. Dalgıç, Çev.). İndigo Kitap.
• Öztemel, E., & Gürsev, S. (2020). A literature review on Industry 4.0 and beyond. Journal of Intelligent Manufacturing, 31(1), 127–182. https://doi.org/10.1007/s10845-018-1433-8
• Siebel, T. M. (2022). Dijital dönüşüm; Kitlesel yok oluş çağında hayatta kalmak ve başarılı olmak (ss. 95–115). Paloma Yayınevi.
• Yengin, D. (2017). İletişim çalışmalarında araştırma yöntemleri ve uygulamaları (s. 48). Der Yayınları.
• Yılmaz, A. (2023). Yapay zeka (s. 13). Kodlab.
• Zuboff, S. (2019). The age of surveillance capitalism: The fight for a human future at the new frontier of power. PublicAffairs.
• Türk Dil Kurumu. (n.d.). Sözlük. Türk Dil Kurumu. https://sozluk.gov.tr/
• STM ThinkTech. (2024). 2024 yılı yapay zeka trendleri. STM ThinkTech. https://thinktech.stm.com.tr/tr/2024-yili-yapay-zeka-trendleri
• Nachricht von Ella | Without Consent. (n.d.). Kuantum hesaplama: Teknolojinin geleceğini keşfetmek [Webinar]. YouTube. https://www.youtube.com/watch?v=bu-fR8nrwjs
• Deutsche Telekom. (2023, September 4). #ShareWithCare: Kinderbilder verdienen Schutz im Netz. Deutsche Telekom. https://www.telekom.com/de/medien/medieninformationen/detail/sharewithcare-kinderbilder-verdienen-schutz-im-netz-1048358