GERÇEK VE ANLAM ARASINDA ETKİLEŞİM YARATMA TEKNİĞİ; ANAMORFİK İLLÜZYON

Yıl 2021, Cilt: 7 Sayı: 2, 219 - 261, 01.05.2021

Begüm Aylin Önder

Öz

ÖZ
Sanat ve tasarım çerçevesinde görsel algılama, tüm disiplinlerin deyim yerindeyse şah damarıdır. Nitekim, bireyin sosyalleşmesi ve evrimleşmesine neden olan algı, nesneyi duyumlar vasıtasıyla bir araya getirerek bireyin görsel dünyayı anlamlandırmasına olanak sağlar. Bu zihinsel süreç tasarımcı ya da sanatçı için yeni fikirlerin üretim aşamasıdır. Sanatçı ya da tasarımcı edindiği bilgiyi imgelerden aldığı ilhamla işleyerek yorumlar. Yorumlama sürecinde sanatçı ya da tasarımcı edindiği bilgiye birtakım estetik değerler kazandırarak, onu yeniden inşa eder ve bunu yaparken birbirinden farklı metalar ve yöntemler kullanabilir. Anamorfik görüntü, sanatçı ve tasarımcının kullandığı yöntemlerden farklı özelliklere sahip bir sunum tekniğidir. Bu teknikle üretilen eserlerin içinde barındırdığı; simülasyon, manipülasyon, deformasyon, giz, yanılsama ve ütopya gibi kavramlar, izleyiciyi gerçek ve anlam arasında yeni bir dünyanın keşfine çıkarmaktadır.
Araştırma kapsamında ele alınan anamorfik illüzyon tekniği, eskiye uzanan köklü geçmişi ile hem bir kült hem de günümüzün reklam tasarımlarında da tercih edilebilen yöntemler arasında yer almaktadır. Bu bağlamda anamorfik illüzyon her dönemde güncelliği korumakta, günümüzün sanat ve tasarım alanlarında kendine yer bulabilmektedir. Çalışmada ele alınan tekniğin yeni kavramlar inşa edilmesine olanak tanıması ve günümüzün dijitalleşen, ağlaşan dünyasında yarattığı etkileşimli iletişim açısından oldukça etkin bir yöntem olduğu düşünülmektedir. Çalışmada öncelikle, teknoloji ile biçimlenen sanat ve tasarım kavramları üzerine kısa bir tanımlama yapılmıştır. Çalışmanın ilerleyen bölümlerinde anamorfik illüzyon kavramı tanımlanarak, tekniğin kullanımını tetikleyen süreçlere yer verilmiştir. Tekniğin içerdiği biçimsel yapılar ve amaçlar ise, aynı ve farklı periyotlarda ortaya çıkan sanat eserleri ile günümüzde yer yer karşılaştığımız reklam tasarımları üzerinden örneklendirilerek analiz edilmeye çalışılmıştır. Çalışma ayrıca, illüzyon ve gerçeklik kavramlarının yeniden yorumlanmasını sağlayan anamorfik görüntülerin gelecekte yapılacak benzer çalışmalar açısından literatüre katkı sağlamayı amaçlamaktadır.
Anahtar Kelimeler: Anamorfik, Anamorfoz, İllüzyon, Yanılsama, Gerçeklik, Görsel Algı, Etkileşimli İletişim, Çağdaş Sanat, Grafik Tasarım.

Anahtar Kelimeler

Anamorfik, Anamorfoz, İllüzyon, Yanılsama, Gerçeklik, Görsel Algı, Etkileşimli İletişim, , Çağdaş Sanat, Grafik Tasarım

Kaynakça

• Altunoğlu, Ö. S. (2019). Perspektif İzdüşüm Sistemlerine Bilgisayar Destekli Çözümler ve 2.5 Boyutlu Animasyon Uygulaması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü, Grafik Anasanat Dalı, Ankara.
• Ambrose, G., Harris, P. (2012). Grafik Tasarımın Temelleri, Çev.: Mehmet Emir Uslu, İstanbul: Literatür Yayınları. Arıkan, A. (2008). Grafik Tasarımda Görsel Algı. Konya: Eğitim Akademi Yayınları.
• Arslan, D. (2015). Sanat ve Tasarımda Optik İllüzyona Bağlı İmge Kullanımı. SDÜ Güzel Sanatlar Fakültesi Sanat Dergisi Art-E., 8(16). 287-301. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/193499.
• Ata, Ö. (2015). Anamorfik Sanat Üzerine Araştırmalar ve Seramik Uygulamaları, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü, İzmir.
• Baadj, N. (2009). Hendrick Andriessen’s ‘Portrait’ of King Charles I. The Burlington Magazine, 151(1270), 22-27. http://www.jstor.org/stable/40480018.
• Baker, U. (2010). Kanaatlerden İmajlara: Duygular Sosyolojisine Doğru, Çev.: Harun Abuşoğlu, İstanbul: Birikim. Bakır, B. (2008). Sinema ve Psikanaliz. İstanbul: Hayalet Kitap.
• Berger, J. (2004). Görme biçimleri, Çev. Yurdanur Salman, İstanbul: Metis Yayınları.
• Berger J. (2011). Görme Biçimleri, Çev.: Yurdanur Salman, İstanbul: Metis Yayınları.
• Baltrušaitis J. (1977). Anamorphic Art., Çev.: W.J. Strachan, New York: Harry N. Abrams.
• Breton, A. (1965). Surrealism and Painting. London: Macdonald Publishing.
• Beyoğlu, A. (2015). Sanat Eğitiminde Algı, Görsel Algı ve Yanılsama: Victor Vasarely’nin Çalışmaları Üzerine Bir İnceleme. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Haziran 2015, 17:1. 333, 348. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/321351.
• Coşkun, R. (2014). Teknolojinin Olanakları ile Değişen Sanat Alanı. Sanat ve Tasarım Dergisi, 6(6), 76-89. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/192480.
• Çağlayan, S., Korkmaz, M., ve Öktem, G. (2014). Sanatta Görsel Algının Literatür Açısından Değerlendirilmesi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi. 3(1),160 – 173. http://www.jret.org/FileUpload/ks281142/File/16a.caglayan.pdf.
• Di Paola, F., Pedone, P ve Inzerillo, L. (2015). Anamorphic Projection: Analogical/Digital Algorithms. Nexus Netw J 17, 253–285.
• Eroğlu, Ö. (2006). Resim Sanatı Sözlüğü. İstanbul: Nelli Sanatevi.
• Gerard, M. (1974). Dali, Dali, Dali. New York: Harry N. Abrams, Inc.
• Güneş, Ş. (2009). Street Art. İstanbul: Artes Publishing.
• Halaçoğlu, B. N. (2019). Panoramadan İçine-Gömülmeye; Video Oyunlarında Kusursuz İllüzyon. Sanat ve Tasarım Dergisi, (24), 171-193. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/903005.
• Hayes, R.M. (1989). A History and Filmography of Stereoscopic Cinema. North Carolina: Perspecta Systems Ltd.
• İprişoğlu, N. (2000). Alımlama Boyutları ve Çeşitleri Resim. İstanbul: Papirüs Yayınevi.
• Karabıyık, A. (2016). Ne Gelmesini Bekliyorsun? (O Çoktan Geldi). Sanat ve Tasarım Dergisi, 0 (17), 107-117. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/227603.
• Karaca, A. (2018). Sokak Sanatı, Banksy ve Filistin. International Journal of Social Inquiry, 11(2). 171-197. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/606735.
• Keleşoğlu, B., Uygungöz, M. (2014). Sanat ve Tasarımda Anamorfik Görüntüler. Anadolu Üniversitesi Sanat ve Tasarım Dergisi, 7(7), 1-18. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/192490.
• Keskinkol, G., ve Uçar, T. F. Sanat ve Mekan Algısında Kaligrafik ve Tipografik Yaklaşımın Yansımaları. Art-e Sanat Dergisi, 10(20), 568-582. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/395390.
• Kleiner, F. S. (2016). Gardner’s Art Through The Ages: A Global History. Boston: Cengage Learning. Kocalan, M. ve Türkdoğan, T. (2018). Çağdaş Sanatta Bir Yanılsama Tekniği: ‘Anamorfoz’ ve Felice Varini. Journal of History Culture and Art Research, 7(1), 527-541. http://kutaksam.karabuk.edu.tr/index.php/ilk/article/view/1033.
• Lacan, J. (1996). “Özne-Ben”in İşlevinin Oluşturucusu Olarak Ayna Evresi. Çev.: Nilüfer Kuyaş, Freud’dan Lacan’a Psikanaliz, Der.: Saffet Murat Tura içinde, İstanbul: Ayrıntı.
• Mcluhan M. ve Powers R. B. (2020). Global Köy. Çev.: Bahar Öcal Düzgören. İstanbul: Scala Yayıncılık. Özdemi̇r, N. (2010). Perspektif ve Derinlik. Sanat Dergisi, 0 (1). https://dergipark.org.tr/en/pub/ataunigsfd/issue/2589/33300. 70-77.
• Perspektif. (1992). Meydan Larousse (15 b., Cilt 16, s. 12-13). içinde İstanbul: Sabah Gazetesi. Petric, Vlada (2000). Dziga Vertov: Sinemada Konstrüktivizm. Çev.: Güzin Yamaner, Ankara: Öteki. Pizlo, Z. (2008). 3D Shape: Its Unique Place in Visual Perception. Cambridge, Massachusetts: The MIT Press.
• Polat, H. (2015). Slavoj Zizek Üzerine – I. Marksist Teori, Kasım Aralık, 1- 18. http://www.marksistteori1.org/images/pdf/marksistteori-18.pdf.
• Reichardt, J. (1997). “Op Art”, Concepts of Modern Art, Ed. Nikos Stangos, London: Thames and Hudson, San, İ. (2010). Sanat Eğitimi Kuramları. Ankara: Ütopya.
• Seckel, A. (2004). Masters of Deception: Escher, Dalí & The Artists of Optical Illusion. New York: Sterling Publishing Company.
• Silverman K. (2006). Görünür Dünyanın Eşiği, Çev.: Aylin Onacak, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Taşçıoğlu, M. (2020). Bir Görsel İletişim Platformu Olarak Mekân. Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
• Teymur, N. (1998). Temel Tasarım, Temel Eğitim. Ankara: Odtü Mimarlık Fakültesi.
• Tura, S., M. (2010). Freud’dan Lacan’a Psikanaliz. İstanbul: Kanat Kitap.
• Tuğal, A., S. (2012). Oluşum Süreci İçinde Op Art. İstanbul: Hayalperest Yayınevi.
• Uçar T. F. (2019) Görsel İletişim ve Grafik Tasarım. İstanbul: İnkilap Kitabevi.
• Wenner, K. (2011). Asphalt Renaissance: The Pavement Art and 3-D Illusions of Kurt Wenner. New York: Sterling Signature.
• Yazıcı, Y. E. (2015). Anamorfik İllüzyonun Mekân Algısına Etkilerinin Farklı Sanatçı Yaklaşımlarına Göre İrdelenmesi. Sanat ve Tasarım Dergisi, 1(15), 139-148. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/192506.
• Zizek, Slavoj (2010). Yamuk Bakmak: Popüler Kültürden Jacques Lacan’a Giriş, Çev.: Tuncay Birkan, İstanbul: Metis.
• URL-1 https://sozluk.gov.tr/ (Erişim Tarihi: 08.10.2020).
• URL-2 https://sanatvetasarim.net/2019/11/30/sanat-ve-tasarim-arasindaki-fark-nedir-her-tasarim-sanat-midir/ (Erişim Tarihi: 08.10.2020).
• URL-3 https://www.geogebra.org/m/x9VWNc8R (Erişim Tarihi: 08.10.2020).
• URL-4 https://www.nationalgallery.org.uk/paintings/hans-holbein-the-younger-the-ambassadors (Erişim Tarihi: 09.10.2020).
• URL-5 https://www.britannica.com/place/Camera-degli-Sposi (Erişim Tarihi: 09.10.2020).
• URL-6 https://www.theguardian.com/travel/2017/jun/21/church-of-st-ignatius-of-loyola-rome-free-entry-frescoes (Erişim Tarihi: 12.10.2020).
• URL-7 https://artsology.com/salvador-dali-anamorphic-art.php (Erişim Tarihi: 12.10.2020).
• URL-8 http://gulersanat.com/istvan-orosz/ (Erişim Tarihi: 09.10.2020).
• URL-9 https://graphicarts.princeton.edu/2015/03/25/anamorphic-images/ (Erişim Tarihi: 12.10.2020).
• URL-10 http://www.varini.org/varini/doshpdv/dos2017/06-17-hd.html (Erişim tarihi: 20.10.2020.
• URL-11 http://www.sanatatak.com/view/hayatin-karanlik-kasvetli-gercegi (Erişim tarihi 18.10.2020).
• URL-12 http://lebriz.com/pages/lsd.aspx?lang=TR&sectionID=2&articleID=68. (Erişim Tarihi: 06.10.2020).
• URL- 13 https://www.sgk7.net/communication (Erişim tarihi 18.10.2020).
• URL-14 https://www.laiacabreraco.com/illusion (Erişim tarihi 20.10.2020). URL-15 https://v3.arkitera.com/h64276-sanata-bir-iyilik-yap-sokaga-at.html (Erişim tarihi 20.10.2020).
• URL-16 https://www.behance.net/gallery/89510317/Vitruvian-Man-Leonardo-Da-Vinci-Airport-Rome (Erişim tarihi 04.12.2020).
• URL-17 https://www.behance.net/gallery/67016643/Nike-Commission-2 (Erişim tarihi 18.10.2020).
• URL-18 http://www.dstrict.com/arttechfactory/kr/65-Public_Media_Art_1.html (Erişim tarihi 20.10.2020).
• URL-19 https://www.youtube.com/watch?v=rUnEUXLQ2Go (Erişim tarihi 14.12.2020).
• URL-20 https://www.grapheine.com/en/portfolio/aeroport-de-lyon (Erişim tarihi 04.12.2020) .
• URL-21 https://www.adsoftheworld.com/media/outdoor/fineco_bank_the_social_distancing_billboard. (Erişim tarihi 04.12.2020).
• URL-22 https://www.behance.net/gallery/79734793/Volkswagen-T-Cross-Anamorphic-ADV (Erişim tarihi 04.12.2020.
• URL-23 https://youtu.be/TJ1SDXbij8Y (Erişim tarihi 04.12.2020). URL-24 https://www.adsoftheworld.com/media/design/ae_perceptual_art_pieces (Erişim tarihi 04.12.2020).
• URL-25 https://npistanbul.com/amatem/opiat-bagimliligi (Erişim Tarihi: 06.12.2020).
• URL-26 https://www.adforum.com/creative-work/ad/player/34514865/the-bifocal-optical-illusion/super-pharm-optic (Erişim tarihi 06.12.2020).
• URL-27 https://www.allaboutvision.com/tr/g%C3%B6zl%C3%BCkler/progresif-g%C3%B6zl%C3%BCk-camlar%C4%B1/ (Erişim Tarihi: 06.12.2020).