Türkçe Öğretmenlerinin Mülteci Öğrencilere Yönelik Tutum ve Görüşlerinin Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma

Yıl 2022, Göç ve Mültecilik Özel Sayısı, 513 - 530, 30.09.2022

Bünyamin Sarıkaya

https://doi.org/10.33709/ictimaiyat.1110313

Öz

Bu çalışmada amaç Türkçe öğretmenlerinin mülteci öğrencilere yönelik tutum ve görüşlerini belirlemektir. Çalışma 2021-2022 eğitim öğretim yılında Muş ilinde görev yapan 51 Türkçe öğretmeni ile yürütülmüştür. Çalışmada nicel ve nitel yöntemin birlikte ele alındığı karma yöntem kullanılmıştır. Nicel veriler Sağlam ve Kanbur (2017) tarafından geliştirilen “Mülteci Öğrenci Tutum Ölçeği” ile nitel veriler ise araştırmacı tarafından geliştirilen “Görüşme Formu” kullanılarak toplanmıştır. Nicel verilerin analizinde SPSS 21 paket programı, nitel verilerin analizinde ise içerik analizi kullanılmıştır. Çalışma sonucunda Türkçe öğretmenlerinin mülteci öğrencilere yönelik olumlu tutum içinde oldukları, Türkçe öğretmenlerinin mülteci öğrencilere yönelik tutumlarının cinsiyete, okullarında mülteci öğrenci olma durumuna ve okul çevrelerinin bulunduğu sosyoekonomik düzeye göre farklılaşmadığı tespit edilmiştir. Ayrıca “mülteci” kavramının Türkçe öğretmenleri için en fazla “vatanından ayrı düşen insan/ülkesini terk etmek zorunda kalan” , “sığınmacı/iltica eden” , “yabancı kimse/dışarıdan gelen insanlar” , “misafir” anlamlarına geldiği; Türkçe öğretmenlerine göre mülteci öğrencilerin eğitimlerinde birden fazla sorun yaşandığı ve Türkçe öğretmenlerinin mülteci öğrencilerin eğitimleri için birden fazla öneride bulundukları saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Mülteci, mülteci öğrenci, Türkçe öğretmenleri, Mülteci, mülteci öğrenci, Türkçe öğretmenleri

The Study intended to Determine the Attitudes and Thoughts of Turkish Teachers about Refugee Students

Öz

This study aims to determine the attitudes and thoughts of Turkish teachers about the refugee students. The study was conducted with 51 Turkish teachers working in the province of Muş in the 2021/2022 academic year. The mixed method including both the quantitative and qualitative methods was applied in this study. Quantitative data were collected using the "Refugee Student Attitude Scale" developed by Sağlam and Kanbur (2017), and qualitative data were collected using the "Interview Form" developed by the researcher. SPSS 21 package program was used in the analysis of quantitative data and content analysis was used in the analysis of qualitative data. It was observed that Turkish teachers have positive attitudes towards the refugee students and that the attitudes of Turkish teachers towards these refugee students do not differ according to these students’ gender, their status of being a refugee student, and the socioeconomic level of their school environment. Additionally, it was determined that the word ‘refugee’ mostly meant ‘a person away from his/her homeland/a person who had to leave his/her homeland’, “asylum seeker”, “a foreigner/an outsider” and “a guest” for the Turkish teachers and according to Turkish teachers, refugee students have various problems in their education and that the Turkish teachers offered several suggestions for the education of the refugee students.

Anahtar Kelimeler

Refugee, refugee student, Turkish teachers

Kaynakça

• Akkaya, N. ve Demir, T. (2020). Türkçe öğretmenlerinin gözünden Türkiye’de çokkültürlü eğitimin boyutları. Turkish Studies - Social, 15(3), 861-885.
• Akman, Y. (2020). Öğretmenlerin mülteci öğrencilere yönelik tutumları ile çokkültürlü eğitim algıları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi,49, 247-262. doi: 10.9779/pauefd.442061
• Andriessen, I., ve Phalet, K. (2002). Acculturation and school success: A study among minority youth in the Netherlands. Intercultural education, 13(1), 21-36.
• Arslan, Ü. ve Ergül, M. (2022) Mülteci öğrencilerin eğitimlerinde yaşadıkları sorunlar: öğretmenlerin perspektifinden bir delphi çalışması. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 54, 1 31,doi:10.9779.pauefd.820780.
• Aydeniz, S., ve Sarikaya, B. (2021). Göçmen çocukların eğitiminde yaşanan sorunlar ve çözüm önerilerine ilişkin öğretmen görüşleri. Milli Eğitim, (1), 385-404.
• Aytaç, T. (2021). Türkiye’deki Suriyeli çocukların eğitim sorunlarına bir bakış bir meta-analiz çalışması. Milli Eğitim Dergisi, 1, 173-193.
• Biner, Ö ve C. Soykan (2016). Suriyeli Mültecilerin Perspektifinden Türkiye’de Yaşam. Çeşitlilik ve Stratejik Davalama Ağı Projesi. file:///C:/Users/pc/Downloads/SURIYELI-MULTECILERINPERSPEKTIFINDEN-TURKIYE-DE-YASAM.pdf, Erişim tarihi: 16.04.2022.
• Bravo‐Moreno, A. (2009). Transnational mobilities: migrants and education. Comparative Education, 45(3), 419-433.
• Burak, D., ve Amaç, Z. (2021). Mülteci öğrenciler kanadı kırık kuşlar gibidir öğretmen adaylarının mülteci öğrenci algıları. Milli Eğitim Dergisi, 50(1), 221-247.
• Creswell, J. W. ve Plano Clark, V. L. (2014). Karma yöntem araştırmaları (Çev. Edt: Y. Dede ve S. B. Demir). Ankara: Anı Yayınları.
• Çetin, T. G. (2021). Öğretmenlerin öznel iyi oluş düzeyleri ve mülteci öğrencilere yönelik tutumları arasındaki ilişki. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/ veri tabanında erişildi (Erişim No: 673551).
• Değirmenci, G. Y., Somer Ölmez, B., Demircioğlu, H., ve Gençoğlu, C. (2021). Geçici koruma altındaki Suriyeli çocukların eğitim sürecine katılım ve uyumlarına yönelik öğretmen görüşlerinin incelenmesi. Milli Eğitim, 50(1), 281-308.
• Demirtaş, S., ve Mentiş Taş, A. (2019). Sınıf öğretmenlerinin Suriyeli öğrencilere ilişkin metafor algılarının incelenmesi Konya örneği . Reseracher :Social Science Studies, 7(3), 156-177.
• Dolapcı, E. (2019). Öğretmenlerin çok kültürlü özyeterlik algısı ve okul iklimi ile mülteci öğrencilere yönelik tutumları arasındaki ilişkilerin incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/ veri tabanında erişildi (Erişim No: 552472).
• Erdem, C. (2017). Sınıfında mülteci bulunan sınıf öğretmenlerinin yaşadıkları öğretimsel sorunlar ve çözüme dair önerileri. Medeniyet Eğitim Araştırmaları Dergisi, 1(1), 26-42.
• Hayes, S. C., Bissett, R., Roget, N., Padilla, M., Kohlenberg, B. S., Fisher, G. and Niccolls, R. (2004). The impact of acceptance and commitment training and multicultural training on the stigmatizing attitudes and professional burnout of substance abuse counselors. Behavior Therapy, 35(4), 821-835.
• Hjern, A., Rajmil, L., Bergström, M., Berlin, M., Gustafsson, P. A. and Modin, B. (2013). Migrant density and well-being-A national school survey of 15-year-olds in Sweden. The European Journal of Public Health, 23(5), 823-828.
• Kara, Ö. T., Yiğit, A. ve Ağırman, F. (2016). Çukurova Üniversitesi Türkçe öğretmenliği bölümünde okuyan öğrencilerin Suriyeli mülteci kavramına ilişkin algılarının incelenmesi. Journal of Theory and Practice in Education, 12(4), 945-961.
• Karabenick, S. A. and Noda, P. A. C. (2004). Professional development implications of teachers' beliefs and attitudes toward English language learners. Bilingual Research Journal, 28(1), 55-75.
• Kanbur, N. İ. (2017). İlkokulda görev yapan öğretmenlerin mülteci öğrencilere yönelik tutumlarının incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/ veri tabanında erişildi (Erişim No: 471001).
• Kanu, Y. (2008). Educational needs and barriers for African refugee students in Manitoba. Canadian Journal of Education, 31(4), 915.
• Kardeş, S. ve Akman, B. (2018). Suriyeli sığınmacıların eğitimine yönelik öğretmen görüşleri. İlköğretim Online, 17(3), 1224-1237.
• Keskin, S. C., Karaloğlu, İ., Tufan, S., Karatepe, O. ve Keskin, Y. (2019). Perception of migration in the metaphors of 6th, 7th and 8th-grade students in Turkey. Universal Journal of Educational Research, 7(5), 1319-1332. https://doi.org/10.13189/ujer.2019.070517
• Kovinthan, T. (2016). Learning and teaching with loss: meeting the needs of refugee children through narrative inquiry. Diaspora, Indigenous, and Minority Education, 10(3), 141-155.
• Köse, N., Bülbül, Ö. ve Uluman, M. (2019). Sınıf öğretmenlerinin mülteci öğrencilere yönelik tutumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Journal of Continuous Vocational Education and Training, 2 (1) , 16-29.
• Mansouri, F. and Jenkins, L. (2010). Schools as sites of race relations and ıntercultural tension. Australian Journal of Teacher Education, 35(7), 93-108.
• Özer, Y. Y., Komşuoğlu, A. ve Ateşok, Z. Ö. (2016). Türkiye’deki Suriyeli çocukların eğitimi: Sorunlar ve çözüm önerileri. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi. 4(37), 185-219.
• Özdoğru, A. A.; Dolu, F. N.; Akan, A. ve Aldemir, S. (2021). Öğretmenlerin çokkültürlü eğitime ve mülteci öğrencilere yönelik tutumları. Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, (40), 111-122.
• Paksoy, S. (2017). Suriyeli sığınmacıların Kilis ekonomisine etkisi. ASSAM Uluslararası Hakemli Dergi, 4(9), 56-79.
• Polat, F. (2012). Türkiye’de öğrenim gören yabancı uyruklu ilköğretim öğrencilerinin karşılaştıkları sorunlar ve çözüm önerileri. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/ veri tabanında erişildi (Erişim No: 323358).
• Polat, S. ve Rengi, Ö. (2014). Sınıf öğretmenlerinin kültürel farklılık algıları ve kültürlerarası duyarlılıkları. Zeitschrift für die Welt der Türken Journal of World of Turks, 6(3), 135-156.
• Sağlam, H. İ. ve Kanbur, N. İ. (2017). Sınıf öğretmenlerinin mülteci öğrencilere yönelik tutumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Sakarya University Journal of Education, 7(2), 310-323.
• Sarıbaş, S. ve Babadağ, G. (2015). Temel eğitimin temel sorunları. Anadolu Eğitim Liderliği ve Öğretim Dergisi, 3(1), 18-34.
• Sarıer, Y. (2020). Türkiye’de mülteci öğrencilerin eğitimi üzerine bir meta-sentez çalışması: sorunlar ve çözüm önerileri. Eğitimde Yeni Yaklaşımlar Dergisi, 3(1), 80-111.
• Sarıtaş, E., Şahin, Ü. ve Çatalbaş, G. (2016). İlkokullarda yabancı uyruklu öğrencilerle karşılaşılan sorunlar. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 25(1), 208-229.
• Taştekin, E., Bozkurt Yükçü, Ş., İzoğlu, A., Güngör, İ., Işık Uslu, E. A. ve Demircioğlu, H. (2016). Okul öncesi öğretmenlerinin çok kültürlü eğitime yönelik tutumlarının ve algılarının incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Eğitim Araştırmaları Dergisi (HÜNER), 2(1), 1-20.
• Tezcan, G. (2019). The pre-service teachers’ metaphorical perceptions about Syrian asylum seekers’ children. International Journal of Progressive Education, 15(2), 9-29. https://doi. org/10.29329/ijpe.2019.189.2
• Umukoro, G. M., Odey, V. E. and Ndifon, M. M. (2020). Immigration, otherness, economic mobility and social inclusion in the homeland. International Journal of Social Sciences and Education, 1(2), 105-108.
• Uzun, E. M. ve Bütün, E. (2016). Okul öncesi eğitim kurumlarındaki Suriyeli sığınmacı çocukların karşılaştıkları sorunlar hakkında öğretmen görüşleri. Uluslararası Erken Çocukluk Eğitimi Çalışmaları Dergisi, 1(1), 72-83.
• Watkins, K. and Zyck, S. A. (2014). Living on hope, hoping for education. The Failed Response to the Syrian Refugee Crisis. London: ODI.
• Yenen, E. T. ve Ulucan, P. (2020). Uzman görüşleri doğrultusunda Türkiye’de yaşayan mülteci çocukların sorunlarına yönelik çözüm önerileri. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 10(1), 292-305.
• Yenilmez, K. ve Çöplü, F. (2019). Göçmen öğrencilerin eğitiminde öğretmenlerin karşılaştığı zorluklar. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 8(3), 26-36.
• Yıldırım, A. ve Şimşek H. (2006). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yurdakul, A. ve Tok, T. N. (2018). Öğretmen gözüyle göçmen mülteci öğrenci. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 9(2), 46-58.