Bir Ankara Efsanesi Olarak Hacettepe

Yıl 2014, Cilt: 5 Sayı: 11, 88 - 93, 31.01.2014

Metin Özaslan

Öz

1950 sonrası
Türkiye’sinde, kırsal kesimden kentlere doğru yaşanan göçler, sadece coğrafi
bir nüfus hareketliliği olarak kalmayacak, ileride Türkiye’nin ekonomik,
sosyolojik, kültürel ve siyasal yapısını önemli ölçüde değiştirecek bir
toplumsal hareketliliğin de lokomotifi olacaktır. Kırın yoksulluğu, iptidailiği
ve iticiliğinden fitillenen göç katarları, Türkiye’nin o zamana değin nispeten
sessiz, sakin, kendi kabuğu içinde yaşayan şehirlerini derinden etkileyecektir.
Göçmenlerin en temel ihtiyacı olan, başlarını sokacakları bir yuva, yani konut
talebi, sürece hazırlıksız yakalanan kentlerin “arz” boşluğunu tez elden
dolduran “gecekondu”yla veya Hacettepe Mahallesi gibi tarihî yerleşim
merkezlerindeki konakların ve mütevazı ahşap evlerin üç-beş aile tarafından
düşük kiralar ödenerek paylaşılmasıyla tez elden çözülecektir. Yine can alıcı
bir sorun olan istihdam talebi ise, “sırtın dayanılacağı” devlet kapısında bir
hademelik, yoksa da dere yatağında kurulmuş fabrikada veya sanayi sitesindeki
bir atölyede sigortalı işçilikle, bunlar da yoksa her gün belediye
zabıtalarıyla kaç-kovalan mücadelesi içindeki işportacılık gibi enformel
istihdam alanlarında bir meşguliyetle “eğreti” de olsa çözülecektir. Nitekim,
bir “insan tsunamisi” hâlinde şehirlerin üzerine çöken kırsal tabanlı göçler,
ilerleyen dönemlerde kimilerince “postalı çamurlu paryalar kentlerimizi
mahvetti” türünde geçmişten beslenen seçmeci mitolojilerle bir kent
nostaljisine ve “şehirli zaptiyeliği”ne dönüşecek, kimilerince de sözüm ona
“elitlerin” kurulu düzenini kökünden sarsan bir halk hareketi olarak
yorumlanacaktır. Başkent Ankara ise, bu göçlerden en yoğun şekilde etkilenen
birkaç şehirden biri, belki de ilk ve en önemli örneği olarak yaşana gelen
hengâmeli sürecin en yakın görgü tanıklarından biri olacaktır.

Anahtar Kelimeler

Hacettepe Mahallesi, mahalle tarihi

Bir Ankara Efsanesi Olarak Hacettepe

Öz

1950 sonrası Türkiye’sinde, kırsal kesimden kentlere doğru yaşanan göçler, sadece coğrafi bir nüfus hareketliliği olarak kalmayacak, ileride Türkiye’nin ekonomik, sosyolojik, kültürel ve siyasal yapısını önemli ölçüde değiştirecek bir toplumsal hareketliliğin de lokomotifi olacaktır. Kırın yoksulluğu, iptidailiği ve iticiliğinden fitillenen göç katarları, Türkiye’nin o zamana değin nispeten sessiz, sakin, kendi kabuğu içinde yaşayan şehirlerini derinden etkileyecektir. Göçmenlerin en temel ihtiyacı olan, başlarını sokacakları bir yuva, yani konut talebi, sürece hazırlıksız yakalanan kentlerin “arz” boşluğunu tez elden dolduran “gecekondu”yla veya Hacettepe Mahallesi gibi tarihî yerleşim merkezlerindeki konakların ve mütevazı ahşap evlerin üç-beş aile tarafından düşük kiralar ödenerek paylaşılmasıyla tez elden çözülecektir. Yine can alıcı bir sorun olan istihdam talebi ise, “sırtın dayanılacağı” devlet kapısında bir hademelik, yoksa da dere yatağında kurulmuş fabrikada veya sanayi sitesindeki bir atölyede sigortalı işçilikle, bunlar da yoksa her gün belediye zabıtalarıyla kaç-kovalan mücadelesi içindeki işportacılık gibi enformel istihdam alanlarında bir meşguliyetle “eğreti” de olsa çözülecektir. Nitekim, bir “insan tsunamisi” hâlinde şehirlerin üzerine çöken kırsal tabanlı göçler, ilerleyen dönemlerde kimilerince “postalı çamurlu paryalar kentlerimizi mahvetti” türünde geçmişten beslenen seçmeci mitolojilerle bir kent nostaljisine ve “şehirli zaptiyeliği”ne dönüşecek, kimilerince de sözüm ona “elitlerin” kurulu düzenini kökünden sarsan bir halk hareketi olarak yorumlanacaktır. Başkent Ankara ise, bu göçlerden en yoğun şekilde etkilenen birkaç şehirden biri, belki de ilk ve en önemli örneği olarak yaşana gelen hengâmeli sürecin en yakın görgü tanıklarından biri olacaktır.

Anahtar Kelimeler

Hacettepe mahallesi, mahalle tari

Kaynakça

• Özaslan, M. (2014). Bir Ankara Efsanesi Olarak Hacettepe. İdealkent Kent Araştırmaları Dergisi. Cilt 5, Sayı 11, ss. 88-93.