Kentsel Rejim Kentsel Dönüşüme Karşı: Kentsel Dönüşümde Konut Sunum Biçimleri

Yıl 2020, Cilt: 11 Sayı: 29, 454 - 484, 30.04.2020

Çiğdem Aksu Çam

https://doi.org/10.31198/idealkent.618984

Cited By: 1

Öz

Bu makale, merkezi bir kamu politikasına kentsel siyaset dinamiklerinin ve aktörlerinin nasıl tepki verdiği ve uyum sağladığı sorusundan hareketle, 2000 sonrası Türkiye konut politikasının odağında bulunan kentsel dönüşüm uygulamalarını yerel ölçekte ele almayı amaçlamakta-dır. Kentsel rejim analizi ve İlhan Tekeli’nin “konut sunum biçimleri” kavramsallaştırması birlikte kullanılarak konut siyasetini yapı-aktör ilişkisi temelinde okumayı hedefleyen bir analiz çerçevesi oluşturulmuştur. Bu çerçeve Adana’da 2015-2019 yılları arasında gerçekleştirilen saha araştırmasına uygulanmıştır. Araştırma kapsamında yerel gazete arşivinde taramalar, konut politikası ve kentteki konut üretim süreçlerine dahil olan çeşitli aktörlerle görüşmeler ve konut üretim alanlarına ziyaretler gerçekleştirilmiş, kurum ve kuruluşlardan raporlar, plan-lar, bilgilendirme sunuları derlenmiştir.
Kentsel dönüşüm uygulamalarının ürettiği kentsel çevrenin, konutun fiziksel nitelikleri ve üretim sürecinin içinde işlediği ilişki ağları bakımından İlhan Tekeli’nin tanımladığı “toplu konut” ve “yapsatçı” konut sunumuna benzerlikleri ortaya konmuştur. Çalışmada “toplu konut” ve “yapsatçı” olarak tanımlanan iki dönüşüm türü dayandıkları mevzuat, aktörler arası ilişkiler ve uygulamaya dönük bulgular temelinde aktarılmıştır. Adana araştırması so-nuçlarına göre, kentsel dönüşüm politikası, özellikle 6306 sayılı kanunun yürürlüğe girmesiy-le beraber, yapsatçı müteahhit eliyle konut sunum biçimi etrafında örgütlenmiş kentsel koalis-yonu (rejimi) pekiştirmiştir.

Anahtar Kelimeler

konut sunum biçimi, İlhan Tekeli, konut sunum biçimi, kentsel rejim, konut politikası, İlhan Tekeli

Destekleyen Kurum

TÜBİTAK

Proje Numarası

114K778

Teşekkür

Bu makale TÜBİTAK tarafından desteklenen 114K778 numaralı "Türkiye'de Kentsel Konut Rejimi: Yapı, Aktörler ve Değişim" başlıklı proje bulgularına dayanmaktadır. Desteği için TÜBİTAK'a teşekkür ederiz.

Urban Regime versus Urban Regeneration: Modes Housing Provision in Urban Regeneration

Öz

This paper, departing from the question of how dynamics and actors of urban politics react and adapt to a centrally formulated policy, aims at analyzing urban regeneration implementations in Turkey, which are at the core of the post-2000 housing policy. Urban regime analysis and “modes of housing provision” as conceptualized by İlhan Tekeli served as the basis of the analysis framework to offer a structure-and-agency approach to housing politics. This framework is adapted to the field research conducted in Adana between the years 2015-2019. The research comprises scans conducted in local newspaper archives, interviews with various actors involved in housing policy and housing provision processes, visits to housing sites in the city, and gathering of materials, such as reports, plans, brief documents.
It is presented that the current urban regeneration implementations produce similar urban environments, physical features, and social networks to those produced by “mass housing” and “build-and-sell” modes of housing provision as described by İlhan Tekeli. Two regeneration types, namely “mass housing” and “build-and-sell”, are offered and described in the paper in relation to the legal framework, relations among actors, and implementation phases. The results of the Adana field research suggest that urban regeneration policy, especially after the law numbered 6306 has entered in force, consolidated the urban coalition (regime) organized around the mode of housing provision via build-and-sell contractors.

Anahtar Kelimeler

mode of housing provision, İlhan Tekeli, mode of housing provision, urban regeneration, housing policy, İlhan Tekeli

Proje Numarası

114K778

Kaynakça

• Aldemir, Ş. ve Doğan, M. (2015). Kentsel dönüşüm mevzuatı. B. Duman ve İ. Coşkun (Der.), Neden, nasıl ve kim için kentsel dönüşüm içinde (s. 497-521).
• Atiyas, İ. (2012). Economic institutions and institutional change in Turkey during the neoliberal era. New Perspectives on Turkey, 47, 57-83.
• Bartu Candan, A. ve Kolluoğlu, B. (2008). Emerging spaces of neoliberalism: a gated town and public housing project in Istanbul. New Perspectives on Turkey, 39, 5–46.
• Balaban, O. (2013). Neoliberal yeniden yapılanmanın Türkiye kentleşmesine bir diğer armağanı: Kentsel dönüşümde güncelin gerisinde kalmak. A. Çavdar ve P. Tan (Der.), Istanbul: Müstesna şehrin istisna hali içinde (s. 51-80). İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Ball, M. ve Harloe, M. (1992). Rhetorical barriers to understanding housing provision. What the ‘provision thesis’ is and is not. Housing Studies, 7(1), 3-15.
• Bayraktar, E. (2013). Şehirlerin dönüşümü. İstanbul: İmak Ofset.
• Bengtsson, B. (2012). Housing politics and political Science. B. Clark, D. Clapham, K. Gibb (Der.), Sage handbook of housing studies içinde (s. 206-230). London: Sage, London.
• Çoban, A. N. (2012). Cumhuriyetin ilanından günümüze konut politikası. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 67(3), 75-108.
• Davies, J. S. (2003). Partnerships versus regimes: Why regime theory cannot explain urban coalitions in the UK. Journal of Urban Affairs, 25(3), 253-269.
• Deniz, M. B. (2018). Kent hakkı tartışması etrafında Türkiye’de kentsel toplumsal hareketler: İstanbul Başıbüyük ve Ankara Dikmen Vadisi örnekleri. O. Savaşkan ve M. Ertan (Der.), Türkiye’nin büyük dönüşümü: Ayşe Buğra’ya armağan içinde (s.175-195). İstanbul: İletişim.
• Doğan, S. (2019). Kentsel dönüşümün yerel aktörleri. N. Tutal (Der.), Kent kitabı: Mimariden müziğe kahvecilerden mezar taşlarına içinde (ss. 27-38).
• Eliçin, Y. (2014). Neoliberal transformation of the Turkish city through the Urban Transformation Act. Habitat International, 41, 150-55.
• Erder, S. (2015). İstanbul bir kervansaray (mı?): Göç yazıları. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Erdi Lelandais, G. (2014). Space and identiy in resistance against neoliberal urban planning in Istanbul. International Journal of Urban and Regional Research, 38(5), 1785- 1806.
• Healey, P. ve Barret, S. M. (1990). Structure and agency in land and property development processes: Some ideas for research. Urban Studies, 27(1), 89-103.
• Koramaz Kısar, E., Koramaz, T. K. ve Özer, Ö. (2018). Urban transformation through property-led regeneration: A case of building renewals in İstanbul. ITU A|Z, 15 (2), 183-196.
• Köse, B. (2018). Turkey’s urban neoliberalism: The normalization of informality during JDP rule”, F. M. Göçek (Der.), Contested spaces in contemporary Turkey: Environmental, urban and secular politics içinde (s. 341-366). London ve New York: I.B. Tauris.
• Kuyucu, T. (2014). Law, property and ambiguity: The uses and abuses of legal ambiguity inremaking istanbul’s informal settlements. International Journal of Urban and Regional Studies, 38(2), 609–627.
• Kuyucu, T. (2018). Türkiye’de kentsel dönüşümün dönüşümü: Hukuki ve kurumsal çatışmalar üzerinden bir açıklama denemesi. Idealkent, 9(24), 364-386. doi: 10.31198/idealkent.447526
• Kuyucu, T. ve Ünsal, Ö. (2011). Neoliberal kent rejimiyle mücadele: Başıbüyük ve Tarlabaşı’nda kentsel dönüşüm ve direniş, D. Göktürk, L. Soysal ve İ. Türeli (Der.), İstanbul nereye? Küresel kent, kültür, Avrupa içinde (s.85-106). İstanbul: Metis.
• Lambelet, S. (2017). Filling the resource gap of urban regime analysis to make it travel in time and space. Urban Affairs Review, 1-31. Doi: 10.1177/1078087417740974
• Logan, J. ve Molotch, H. (2007). Urban fortunes. The political economy of place. Berkeley, Los Angeles, London: University of California Press.
• Lovering, J. ve Türkmen, H. (2011). Bulldozer neo-liberalism in Istanbul: The state-led construction of property markets, and the displacement of the urban poor. International Planning Studies, 16(1), 73-96.
• Pérouse, J. F. (2013). Kentsel dönüşüm uygulamalarında belirleyici bir rol üstlenen Toplu Konut İdaresi’nin (TOKİ) belirsiz kimliği üzerine birkaç saptama. A. Çavdar ve P. Tan (Der.), İstanbul: Müstesna şehrin istisna hali içinde (s. 81-96). İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Stone, C. N. (1980). Systemic power in community decision making: a restatement of stratification theory. The American Political Science Review, 74(4), 978-990.
• Stone, C. N. (1989). Regime politics. Governing Atlanta. 1946-1988. Lawrence: University Press of Kansas.
• Tekeli, İ. (2010). Konut sorununu konut sunum biçimleriyle düşünmek. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul.
• TOKİ. (2018). TOKİ konut üretim raporu. 05 Mayıs 2019 tarihinde https://www.toki.gov.tr/AppResources/UserFiles/files/FaaliyetOzeti/ozet.pdf adresinden erişildi.
• Türkün, A. (2014). Kentsel ayrıştırmanın son aşaması olarak kentsel dönüşüm. A. Türkün (Der.), Mülk, mahal, insan: İstanbul’da kentsel dönüşüm içinde (s. 3-15). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Yalçıntan, M., Çalışkan, Ç., Çılgın, K. ve Dündar, U. (2014). İstanbul dönüşüm coğrafyası. A. Bartu Candan ve C. Özbay (Der.), Yeni İstanbul çalışmaları: sınırlar, mücadeleler, açılımlar içinde (s. 47-70). İstanbul: Metis Yayınları.