Evaluation of Health Literacy, Ethical Sensitivity and Information Security Awareness of Health Science Students in the Context of Their Use of Mobile Health Applications

Yıl 2023, Sayı: 21, 972 - 988, 05.01.2024

Sinem Kenar , Bahanur Malak Akgün

https://doi.org/10.38079/igusabder.1214188

Öz

Aim: It is aimed to evaluate the health literacy, ethical sensitivity levels and information security awareness of undergraduate health sciences students who receive formal education at universities in the Eastern Anatolia Region in the context of their use of mobile health applications.
Method: The study is a cross-sectional descriptive research. There are a sample of 324 undergraduate students (aged >18 years) receiving formal education from 7 universities in the Eastern Anatolia Region that approved the research permit in the Spring and Summer Academic Year 2020-2021. Data were collected by snowball method through the online scale using the Introductory Information Form, Information Security Awareness Scale, Health Literacy Scale, and Ethical Sensitivity Scale.
Results: Of the participants, 79% were 18-22 years, 75.9% were female, 57.1% were nursing students. Students got health literacy training (23.8%), mobile health applications training (18.2%), and patient safety training (60.2%). In terms of information security, it was determined that awareness of attacks and threats was moderate, health literacy was high, and ethical dilemma experience was moderate. The training department predicted 2% of experiencing ethical dilemmas, 2% of awareness of attacks and threats, and 2% of health literacy. Health literacy predicted 3% of experiencing ethical dilemmas.
Conclusion: The use of successful mobile health applications by health science students will enable them and society to use smart health services effectively and safely in their working life, increase the quality of health services and undergraduate education.

Anahtar Kelimeler

Health science students, health literacy, ethical sensitivity, information security awareness, mobile health applications

Sağlık Bilimleri Öğrencilerinin Sağlık Okuryazarlık, Etik Duyarlılık Düzeylerinin ve Bilgi Güvenliği Farkındalıklarının Mobil Sağlık Uygulamaları (Aplikasyonları) Kullanımları Bağlamında Değerlendirilmesi

Öz

Amaç: Doğu Anadolu Bölgesi’ndeki üniversitelerde örgün eğitim-öğretim gören lisans sağlık bilimleri öğrencilerinin sağlık okuryazarlık, etik duyarlılık düzeylerinin ve bilgi güvenliği farkındalıklarının mobil sağlık uygulamaları kullanımları bağlamında değerlendirilmesi amaçlanmıştır.
Yöntem: Çalışma kesitsel tanımlayıcı araştırmadır. 2020-2021 Bahar ve Yaz Eğitim-Öğretim Dönemleri’nde Doğu Anadolu Bölgesi’ndeki araştırma iznini onaylayan 7 üniversitenin 324 (18 yaş üstü) örgün eğitim-öğretim gören lisans öğrencisi örneklemi oluşturmuştur. Veriler Tanıtıcı Bilgi Formu, Bilgi Güvenliği Farkındalık Ölçeği, Sağlık Okuryazarlığı Ölçeği, Etik Duyarlılık Ölçeği kullanılarak çevrimiçi ölçek aracılığıyla kartopu yöntemiyle toplanmıştır.
Bulgular: Öğrencilerin %79’u 18-22 yaş aralığında, %75,9’u kadın, %57,1’i hemşirelik öğrencisidir. Öğrenciler sağlık okuryazarlığı eğitimi (%23,8), mobil sağlık uygulamaları eğitimi (%18,2), hasta güvenliği eğitimi (%60,2) almışlardır. Öğrencilerin bilgi güvenliği açısından saldırı ve tehditlere yönelik farkındalıklarının orta düzey, sağlık okuryazarlıklarının yüksek düzey, etik ikilem deneyimleme puanının orta düzey olduğu saptanmıştır. Eğitim alınan bölüm etik ikilem deneyimlemenin %2’sini, saldırı ve tehditlere yönelik farkındalığın %2’sini ve sağlık okuryazarlığın %2’sini açıklamaktadır. Sağlık okuryazarlık, etik ikilem deneyimlemenin %3’ünü açıklamaktadır.
Sonuç: Sağlık bilimleri öğrencilerinin başarılı mobil sağlık uygulamaları kullanımları, çalışma yaşamlarında kendilerinin ve toplumun akıllı sağlık hizmetlerini etkin ve güvenli bir şekilde kullanabilmelerini, sağlık hizmetlerinin ve lisans eğitimlerinin kalitelerinin artmasını sağlayacaktır.

Anahtar Kelimeler

Sağlık bilimleri öğrencileri, sağlık okuryazarlığı, etik duyarlılık, bilgi güvenliği farkındalığı, mobil sağlık uygulamaları

Kaynakça

• 1. Demirci Ş. Digitalization of health. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2018;10(26):710–721.
• 2. Demirci Ş. The effects of wearable technology on health services and health service users. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 2018;6(6):985–992.
• 3. Şengün H. Innovation in health care delivery. Med Bull Haseki. 2016;54:194–198.
• 4. Özdemir C, Şendir M. Mobil sağlık uygulamaları ve sağlık davranışı değişikliği. Sağlık Bilimleri Dergisi. 2020;29(3):210-216.
• 5. Alacadağlı E. Informatıon age digitalization and Turkish health. Journal of Turkish Studies. 2019;14(2):67–86.
• 6. Kopmaz B, Arslanoğlu A. Mobile health and smart health applications. Health Care Acad J. 2018;5(4):251–255.
• 7. Uysal B, Ulusinan E. Examining current digital health applications. Selçuk Sağlık Dergisi. 2020;1(1):46–60.
• 8. Sezer H, Orgun F. Using simulation in nursing education and simulation model. Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi. 2017;33(2):140–152.
• 9. Ardahan M, Akdeniz C. Mobile health and nursing. Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi. 2019;27(6):427–433.
• 10. Akalın A, Şahin S. Using simulation in nursing education: A review on postgraduate theses in Turkey. Journal of Education and Research in Nursing. 2020;17(2):139–147.
• 11. Çetin B, Eroğlu N. The value of technology in nursing care and innovation. Kocaeli Üniversitesi Acta Medica Nicomedia. 2020;3(3):120–126.
• 12. Hussein WF, Bennett PN, Pace S, et al. Article the mobile health readiness of people receiving in-center hemodialysis and home dialysis. CJASN. 2021;16(1):98–106.
• 13. Kendir Çopurlar C, Akkaya K, Arslantaş İ, Kartal M. Health literacy of students who applied to medical and nursing faculty in Dokuz Eylul University. Turkish Journal of Family Medicine and Primary Care. 2017;11(3):144–151.
• 14. Alsayed S, Bano N, Alnajjar H. Evaluating practice of smartphone use among university students in undergraduate nursing education. Health Professions Education. 2020;6(2):238–246.
• 15. Joseph A, Nair D, Jojo J, Majeed S, Reshma Aranha P. Use of mobile phone for academic purpose among nursing students: A cross sectional study. Indian Journal of Public Health Research & Development. 2020;11(4):38–44.
• 16. Yükseköğretim Kurulu. 2019 Yükseköğretim Kurulu Yükseköğretimde Dijital Dönüşüm Tanıtım Toplantısı. https://wwwyokgovtr/Sayfalar/Haberler/agri-dijital-donusum-tanitim-toplantisiaspx Yayınlanma tarihi Şubat 2019. Erişim tarihi 12 Kasım 2020.
• 17. Kır Ş. Dijital dönüşüm sürecinde yükseköğretim kurumları ve öğretim elemanlarının gelişen rolleri. Açıköğretim Uygulamaları ve Araştırmaları Dergisi. 2020;6(3):143–163.
• 18. Ataş H, Gündüz S. Dijital Dönüşüm Ekonomik ve Toplumsal Boyutlarıyla. In İ E Çelik (Ed) Yükseköğretimde Dijital Dönüşüm Gazi Kitapevi; 2020. https://wwwresearchgatenet/publication/340167214_Yuksekogretimde_Dijital_Donusum. Erişim tarihi 13 Kasım 2020.
• 19. Yükseköğretim Kurulu. 2020 Yükseköğretim Kurulu Basın Açıklaması. https://wwwyokgovtr/Sayfalar/Haberler/2020/YKS Ertelenmesi Basın Açıklamasıaspx. Yayınlanma tarihi Mart 2020. Erişim tarihi 13 Kasım 2020.
• 20. Tuncay AH. The importance of hospital information management systems and medical documents during the pandemic period. SDÜ Sağlık Yönetimi Dergisi. 2020;2(1):27–41.
• 21. Akkurt SS. A legal overview of the personal health data processing and sharing with mobile applications in the Covid-19 pandemic process. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 2020;19(38):142-160.
• 22. Eke E, Çelik R, Burhan Ç. Evaluation of the security of mobile health applications ethic problems with news. AİBÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2018;3(18):129–145.
• 23. Işık T. Sağlık iletişimi bağlamında kullanım şekilleri açısından dijital algı ve önemi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2019;23(Özel Sayı):1979–1994.
• 24. Çetinsaya G. Büyüme Kalite Uluslarasılaşma: Türkiye Yükseköğreti̇mi İçi̇n Bi̇r Yol Hari̇tası. Anadolu Üniversitesi Basımevi Müdürlüğü; 2014. https://wwwyokgovtr/Documents/Yayinlar/Yayinlarimiz/buyume-kalite-uluslararasilasma-turkiye-yuksekogretim-icin-bir-yol-haritasipdf. Erişim tarihi 13 Kasım 2020.
• 25. Baykul Y, Güzeller CO. Sosyal bilimler için istatistik: SPSS uygulamalı. Ankara: Pegem Akademi; 2013.
• 26. Keser H, Güldüren C. Development of information security awareness scale. Kastamonu Eğitim Dergisi. 2015;23(3):1167–1184.
• 27. Aras Z, Bayık Temel A. Sağlık okuryazarlığı ölçeğinin Türkçe formunun geçerlilik ve güvenirliğinin değerlendirilmesi. Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi. 2017;25(2):85. doi: 10.17672/fnhd.94626.
• 28. Eroğlu Ş. The concept of privacy and personal data in digital life: Analysis of perceptions of students’ at Hacettepe University Department of Information Management. Hacettepe University Journal of Faculty of Letters. 2018;35(2):130–153.
• 29. Bayrak Aykan E, Eren Fidancı B, Yıldız D. Evaluation of moral maturity and ethical sensitivity in nursing students. University of Health Sciences Journal of Nursing. 2019;1(2):84–91.
• 30. Ordu Y. Examining the studies on determining the ethical awareness levels of nursing students. Türkiye Biyoetik Dergisi. 2019;6(3):116–121. doi: 105505/tjob201980774.
• 31. Gözlü K. A social determinant of health: Health literacy. Med J SDU. 2020;27(1):137–144.
• 32. Hançerlioğlu S, Toygar İ, Gül İ. Ethical sensitivity levels of nursing students and affecting factors. Turkiye Klinikleri Journal of Medical Ethics-Law and History. 2020;28(3):330–336.
• 33. Mercan Y, Dizlek K, Süsim G, Gürez D, Akman Y. A research on internet use in health-purposes and mobile health applications. Kırklareli Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi. 2020;1(1):66–76.
• 34. Tural Büyük E, Ünaldı Baydın N. Association between ethical sensitivity and attitudes towards recording and protecting personal data in nursing students. Türkiye Biyoetik Dergisi. 2020:7(4):198–210. doi: 105505/tjob202093685.
• 35. Yılmaz Sahin S, Iyigun E, Acikel C. Validity and reliability of a Turkish version of the Modified Moral Sensitivity Questionnaire for Student Nurses. Ethics & Behavior. 2015;25(4):351-359.
• 36. Öğütçü G, Testik ÖM, Chouseinoglou O. Analysis of personal information security behavior and awareness. Computers & Security. 2016;56:83-93. doi: 101016/jcose201510002.
• 37. Tuğal İ, Almaz C, Sevi M. Üniversitelerdeki Siber güvenlik sorunları ve farkındalık eğitimleri. Bilişim Teknolojileri Dergisi. 2021;14(3):229-238.
• 38. Malatyalı İ, Biçer EB. Determination of health literacy levels: The case of Sivas Cumhuriyet University. Ankara Sağlık Hizmetleri Dergisi. 2018;17(2):1–15.
• 39. Yurdakul S, Koç Ş. Çoçuklarda Sağlık Okuryazarlığının Geliştirilmesinde Aile Eğitimi. Pediatric Practice and Research IRUPEC 2019 Kongresi. Tam Metin Bildirileri, 544–549.
• 40. Alan S, Gökyıldız-Sürücü Ş, Şenoğlu A, Akça E. Examining the ethical sensitivity of midwifery and nursing students. J Midwifery and Health Sci. 2019;2(2):38–44.
• 41. Ergün S. Health literacy in school of health students. Kocaeli Medical J. 2017;6(3):1–6.
• 42. Şahinöz T, Şahinöz S, Kıvanç A. A comparative study on health literacy levels of university senior students. Gümüşhane University Journal of Health Sciences. 2018;7(3):71–79.
• 43. Kenny LAT, Gaston T, Powers K, Isaac-Dockery A. Anxiety in nursing students: The impact of using mobile technology with quick response codes. Nurse Education Today. 2020;89:104382.
• 44. Bakan AB, Yıldız M. 1-64 yaş grubundaki bireylerin sağlık okuryazarlık düzeylerinin belirlenmesine ilişkin bir çalışma. Sağlık ve Toplum. 2019;3(6):33–40.
• 45. Bükecik N, Adana F. Hastane çalışanlarının sağlık okuryazarlık düzeyleri ve ilişkili faktörler: Konya ili örneği. Caucasian Journal of Science. 2021;8(1):1-13.
• 46. Okur E, Evcimen H, Yağci Şentürk A. Sağlık hizmetleri meslek yüksekokulu öğrencilerinin sağlık okuryazarlığı düzeylerinin incelenmesi. Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi. 2021;30(1):18-24.
• 47. Uysal N, Yıldız G. Hemşirelik öğrencilerinin sağlık okuryazarlık düzeylerinin incelenmesi. Balıkesir Sağlık Bilimleri Dergisi. 2021;10(1):43-48.
• 48. Civaner M. Dünya Tabibler Birliği Tıp Etiği Elkitabı 2015. https://www.ttb.org.tr/kutuphane/tip_etigi.pdf. Erişim tarihi 20 Kasım 2020.
• 49. Çoban Ç, Tüysüz MF. E-sağlık ve güvenlik: Riskler fırsatlar ve çözüm önerileri. 7th International Symposium on Innovative Technologies in Engineering and Science. 22-24 November 2019 (ISITES2019 SanliUrfa - Turkey), 925–934.
• 50. Aydoğan A, Ceyhan Ö. Moral sensitivity of health care providers in emergency departments. Acibadem Universitesi Saglik Bilimleri Dergisi. 2019;10(2):182–189.
• 51. Parlar Kılıç S, Karadağ G, Demirel C, Kılıç N. Analyzing the moral sensitivity and critical thinking tendency of nursing and medical students. SSSjournal. 2019;5(31):1255–1262.
• 52. Şahiner P, Babadağlı B, Ersoy N. The moral sensitivity of nursing and midwifery students. Journal of Health Sciences of Kocaeli University. 2019;5(2):86–90.
• 53. Yenal S, Gültekin T. Difficulties in clinical practice encountered by senior-year students of vocational schools of health services. İnönü Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksek Okulu Dergisi. 2019;7(1):58–66.
• 54. Öztürk YE, Kıraç RA. Research on the determination of the opinions of the students of health management about internship education. International Anatolia Academic Online Journal. 2019;5(1):14–29.
• 55. Bayır B, Özdemir D, Palaz G, Kaleli HB, Özcan SK, Ayvaz S. Determining the difficulties encountered by nursing undergraduate students studying in Konya. KTO Karatay Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2020;1(2):21–31.
• 56. Fırat B, Karataş G, Barut A, Metin G, Sarı D. Acil servis hemşirelerinin etik duyarlılıklarının incelenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi. 2017;10(4):229–235.
• 57. Yılmaz Güven D, Bulut H, Öztürk S. Examining the health literacy levels of health sciences faculty students. Journal of History Culture and Art Research. 2018;7(2):400–409.
• 58. Kızılırmak A, Calpbinici P. The relation between ethical sensitivity and critical thinking disposition of nursing students. Journal of Health Sciences. 2018;27(3):192–198.
• 59. Bilişli Y. Exploring the borderlands between media and health: Approach to health news in the context of critical media health literacy. Maltepe University Journal of Faculty of Communication. 2019;5(2):197–219.
• 60. Ulu H, Baş Ö. Relationships between pre-service teachers’ purpose of social network sites usage critical thinking tendencies and media literacy. HU Journal of Education. 2020;35(3):556–574.
• 61. Yüksel A. Arıbaş AN, Bahadır Yılmaz E. The relationship between critical thinking and problem solving skills: Case of health services students. The Journal of Social Science. 2020;4(7):160–174.
• 62. Nutbeam D. 1998 Health Promotion Glossary. World Health Organization (WHO). https://wwwwhoint/healthpromotion/about/HPR Glossary 1998pdf. Erişim tarihi 23 Kasım 2020.