Proposal of an Effective Production Model for TÜRKŞEKER

Yıl 2024, Cilt: 11 Sayı: 1, 89 - 105, 17.05.2024

Yalçın Arslantürk , Ahmet Burçin Yereli

https://doi.org/10.17336/igusbd.1134963

Öz

This study proposes a production model that can ensure operational profitability for TÜRKŞEKER, which continues its activities with 15 sugar factories due to the latest privatisations. In the study basically, a data analysis method was used. The proposed model it is aimed to increase capacity utilisation rates by closing the factories with meagre capacity utilisation rates and transferring their production quota to other factories. The total sales cost in the new production model is calculated based on the cost differentiation realised according to the changes in the capacity utilisation rate in previous years. Accordingly, it has been estimated that the same total production will be recognised at a lower cost with seven factories instead of 15. It has been determined that the said cost reduction has made TÜRKŞEKER a structure that can generate an operating profit. In the study, a policy proposal was also presented to compensate for the loss of welfare of beet producers in the factory areas to be closed. It has been determined that cost of this proposal is below TÜRKŞEKER’s cost gain. Therefore, the positive effect of the proposed new production model on the general budget has been revealed even when the expenditures for farmer welfare are taken into account.

Anahtar Kelimeler

Farmer Welfare, Operating Loss, Rate of Capacity Utilisation, Profitability, Cost of Sales

TÜRKŞEKER İçin Etkin Bir Üretim Modeli Önerisi

Öz

Bu çalışmanın amacı, son yapılan özelleştirmeler neticesinde 15 adet şeker fabrikasıyla faaliyetlerini sürdüren TÜRKŞEKER için faaliyet kârlılığını sağlayabilecek bir üretim modeli önermektir. Çalışmada temel olarak veri analizi yöntemi kullanılmıştır. Önerilen modelde, çok düşük kapasite kullanım oranına sahip fabrikaların kapatılması ve buralardaki üretim kotasının diğer fabrikalara aktarılmasıyla kapasite kullanım oranının artırılması hedeflenmiştir. Daha önceki yıllarda kapasite kullanım oranındaki değişimlere göre gerçekleşen maliyet farklılaşması baz alınarak yeni üretim modelindeki toplam satış maliyeti hesaplanmıştır. Buna göre aynı toplam üretimin, 15 fabrika yerine 7 fabrikayla daha düşük maliyetle gerçekleştirileceği hesaplanmıştır. Bunun da TÜRKŞEKER’i faaliyet kârı elde eder bir yapıya kavuşturduğu tespit edilmiştir. Çalışmada ayrıca kapatılacak fabrika bölgelerindeki pancar üreticilerinin refah kaybını giderebilecek politika önerisi de sunulmuştur. Bu önerinin maliyetinin TÜRKŞEKER’in maliyet kazancının altında kaldığı tespit edilmiştir. Dolayısıyla önerilen yeni üretim modelinin, çiftçi refahı için yapılacak harcamalar dikkat alındığında dahi genel bütçeye olumlu etkisinin olacağı görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Çiftçi Refahı, Faaliyet Zararı, Kapasite Kullanım Oranı, Kârlılık, Satış Maliyeti

Kaynakça

• ARSLANTÜRK, Y. (2015). Özelleştirme perspektifinden TÜRKŞEKER analizi ve yeni politika önerileri (Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• ÇELİK, M. O. (2019). Brüt kâr marjının anlamı ve kullanımı. Erişim tarihi: 02.03.2022, https://medium.com/muhasebe-finans/br%C3%BCt-k%C3%A2r-marj%C4%B1n%C4%B1n-anlam%C4%B1-ve-kullan%C4%B1m%C4%B1-2dacd3000824
• İSTANBUL SANAYİ ODASI (İSO). (2021). 2020 yılı Türkiye’nin 500 büyük sanayi kuruluşu. Erişim tarihi: 01.03.2022, https://www.iso500.org.tr/500-buyuk-sanayi-kurulusu/2020/?ara=&year=2020&langId=1&sayfa=2
• TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU (TÜİK). (2022a). Yurt içi üretici fiyat endeksi ve değişim oranları (tarihsel seri). Erişim tarihi: 08.03.2022, https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=enflasyon-ve-fiyat-106&dil=1
• TÜİK. (2022b). Tüketici fiyat endeksi (2003=100). Erişim tarihi: 08.03.2022, https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=enflasyon-ve-fiyat-106&dil=1
• TÜRKİYE ŞEKER FABRİKALARI A.Ş. (TÜRKŞEKER). (2014). 2013 Faaliyet raporu. Ankara.
• TÜRKŞEKER. (2016). 2015 Faaliyet raporu. Ankara.
• TÜRKŞEKER. (2017). 2016 Faaliyet raporu. Ankara.
• TÜRKŞEKER. (2018). 2017 Faaliyet raporu. Ankara.
• TÜRKŞEKER. (2019a). 2018 Faaliyet raporu. Ankara.
• TÜRKŞEKER. (2019b). Sektör raporu 2018. Ankara.
• TÜRKŞEKER. (2020a). 2019 Faaliyet raporu. Ankara.
• TÜRKŞEKER. (2020b). Sektör raporu 2019. Ankara.
• TÜRKŞEKER. (2021a). Sektör raporu 2020. Ankara.
• TÜRKŞEKER. (2021b). 2020 Faaliyet raporu. Ankara.
• TÜRKŞEKER. (2022a). Türkiye Şeker Fabrikaları Anonim Şirketi Ana Sözleşmesi. Erişim tarihi: 26.02.2022 https://www.turkseker.gov.tr/?ModulID=3&MenuID=31
• TÜRKŞEKER. (2022b). Sektör raporu 2021. Ankara.